Η “δηλητηριώδης γαρίδα” και η ελληνική αποτροπή

Η Σιγκαπούρη είναι νησιωτική χώρα νότια της Μαλαισίας. Με έκταση μόλις 734,4 τετραγωνικά χιλιόμετρα είναι η μικρότερη χώρα της Νοτιοανατολικής Ασίας και μπορεί να χαρακτηριστεί μια σύγχρονη πόλη-κράτος. Το 1965, η Σιγκαπούρη αποσπάται από τη Μαλαισία. Υπό το φόβο της γειτονικής ισχυρής Μαλαισίας, ο πρώτος πρωθυπουργός της Σιγκαπούρης, Λη Κουάν Γιού, υιοθέτησε την εξής προσέγγιση: «Σε έναν κόσμο όπου τα μεγάλα ψάρια τρώνε τα μικρά και τα μικρά ψάρια τρώνε γαρίδες, η Σιγκαπούρη πρέπει να μετατραπεί σε μια δηλητηριώδη γαρίδα».

Για να εξασφαλισθεί η ασφάλεια και ευημερία της χώρας, η κυβέρνηση της Σιγκαπούρης δαπανά κατ’ έτος 8-11 δισεκατομμύρια δολάρια για εξοπλισμούς, αναγκαίους για να έχει την καλύτερη πολεμική αεροπορία της περιοχής, καθιστώντας έτσι ανέφικτη οποιαδήποτε προσπάθεια καταβρόχθισης της δηλητηριώδους σιγκαπουρέζικης γαρίδας.

Η χώρα μας τα τελευταία χρόνια προχώρησε το εξοπλιστικό της πρόγραμμα, ενισχύοντας την αποτρεπτική της ισχύ. Το γεγονός αυτό θα έπρεπε να τονώσει την αυτοπεποίθηση του ελληνικού κατεστημένου, ώστε να αντιμετωπίσει τον αναθεωρητισμό της γείτονος. Αντ’ αυτού έχουμε δήλωση του πρωθυπουργού για απομείωση εθνικής κυριαρχίας, που μπορεί να είναι αφετηρία διαπραγμάτευσης. Ουδέποτε μέχρι σήμερα πρωθυπουργός χαρακτήρισε «σχετική έννοια» την «απομείωση της εθνικής κυριαρχίας», την οποία κατά το Σύνταγμα υποχρεούται να υπερασπίζεται. Η δήλωση προφανώς έγινε για το τεστάρισμα αντιδράσεων, όμως δηλώσεις επικοινωνιακού χαρακτήρα στα εθνικά θέματα και ειδικά στα ελληνοτουρκικά τρομάζουν και έχουν διπλωματικό κόστος.

Προετοιμασία της κοινής γνώμης

Η ελληνική πλευρά, μέσω των συστημικών ΜΜΕ και με την συνδρομή διεθνολόγων (οι δύο εκ των οποίων μας εξέπληξαν αρνητικά), προετοιμάζει το έδαφος για συμβιβασμούς. Είναι σαφές ότι οι παρεμβάσεις των τεσσάρων έχουν ως στόχο να προετοιμάσουν την κοινή γνώμη για μία διολίσθηση ή υποχώρηση και να συμβάλλουν στον αποχρωματισμό των κόκκινων γραμμών. Στην προσπάθεια “υφαρπαγής” της λαϊκής συναίνεσης, επιστρατεύθηκε η επιστημονική τεκμηρίωση παρασκηνιακών διεργασιών.

Στο κοινό άρθρο των τεσσάρων συντακτών στην Καθημερινή 30/7/2023, επισημαίνεται ότι για την διατήρηση του status quo, δαπανήσαμε για την Άμυνα τα τελευταία 50 χρόνια συνολικά 400 δις ευρώ. Εν πρώτοις δεν αναφέρεται ότι, εάν δεν είχαν γίνει οι προαναφερόμενες δαπάνες, σήμερα δεν θα είχαμε τη δυνατότητα να συνομιλούμε με τη Τουρκία, αλλά θα ήμασταν ήδη βιλαέτι της γείτονος. Κατά δεύτερον, αν δεν υπήρχαν τα εξοπλιστικά σκάνδαλα με την απώλεια πόρων και αν οι αγορές των οπλικών συστημάτων ήταν ορθολογικές και κάλυπταν συνολικά τις πραγματικές ανάγκες των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων, η χώρα μας θα ήταν σήμερα μία δηλητηριώδης σιγκαπουρέζικη γαρίδα, κόβοντας τις επεκτατικές “ορέξεις” της Άγκυρας.

Στη συνέχεια του κειμένου αναφέρεται: «Τα τελευταία 50 χρόνια όλοι οι συγκριτικοί δείκτες, ποιοτικοί και ποσοτικοί (με την Τουρκία) έχουν μεταβληθεί σε βάρος μας. Παραπέμποντας στον χρόνο την απόπειρα διευθέτησης, ενδέχεται να βρεθούμε σε έναν κόσμο… πολύ πιο επικίνδυνο… Να έχουμε μετακυλήσει δηλαδή το πρόβλημα στις επόμενες γενιές, οι οποίες θα πρέπει να το διαχειριστούν, κατά τα φαινόμενα, με χειρότερους όρους».

Το απόσπασμα προδίδει μία μοιρολατρία. Αντί να προταθεί μία πανεθνική προσπάθεια με την οικονομική συνδρομή των Ελλήνων ολιγαρχών και των ομογενών, για την αμυντική θωράκιση της χώρας και την αύξηση της αποτροπής, προτείνεται προφανώς να υποχωρήσουμε τώρα γιατί στο μέλλον θα κάνουμε μεγαλύτερες υποχωρήσεις. Ο μεγάλος κίνδυνος για τη χώρα μας δεν είναι η Τουρκία, αλλά το εκ των έσω πνεύμα υποχωρητικότητας και συμβιβασμού, στα ζητήματα της εθνικής ακεραιότητας και κυριαρχίας, που διακατέχει τις ελληνικές ελίτ!

Η τουρκική νεοθωμανική πολιτική αντιμετωπίζεται με εθνικό συναγερμό με στόχο την οικονομική ανάπτυξη και τη δημογραφική ευρωστία, ώστε να βελτιώσουμε το συσχετισμό δυνάμεων σ’ αυτούς τους τομείς. To 1950 η Τουρκία είχε 21 εκατομμύρια πληθυσμό και η Ελλάδα περί τα 10 εκατ. και το 2023 η Τουρκία έχει 85 εκατομμύρια με αυξητικές τάσεις και η Ελλάδα 10 εκατ. με τάση μείωσης. To 1960 η Ελλάδα είχε ΑΕΠ περί τα 4,3 δισ. δολάρια και η Τουρκία περί τα 7. Σήμερα η Ελλάδα έχει περί τα 219 δισ. και η Τουρκία πάνω από 900 δισ. δολάρια.

Οι γεωπολιτικές φιλοδοξίες της Άγκυρας

Ο Ερντογάν έρχεται στην Αθήνα για να επαναδιατυπώσει την πολιτική του, επιδιώκοντας να γίνουν αποδεκτές οι αξιώσεις του. Η επί μακρόν πολιτική του κατευνασμού και η προαναγγελία υποχωρήσεων, στρώνουν το έδαφος για να τις επιβάλλει. Η συνάντηση κρύβει μεγάλο επικοινωνιακό ρίσκο. Ο Ερντογάν αν δεν επιτύχει τα κέρδη που προσδοκά από τη συνάντηση, πιθανόν να προκαλέσει με τις δηλώσεις του. Η πρόσφατη δημόσια τοποθέτησή του ενώπιον του καγκελαρίου της Γερμανίας καθιστά αναγκαία την ετοιμότητα της ελληνικής πλευράς να τον “μαζέψει” σε τυχόν παρεκτροπή του, ώστε να μην κερδίσει τις εντυπώσεις.

Η τουρκική πολιτική διαχρονικά έχει ένα σταθερό και πατριωτικό εθνικό σχεδιασμό, διαθέτει στελέχη με διπλωματικές ικανότητες, τα οποία διαμορφώνουν μία σταθερή στρατηγική που έχει συνέχεια και συνέπεια. Επιδίωξη του Ερντογάν, όντας δεινός ισορροπιστής, είναι να καταστήσει τη Τουρκία ανεξάρτητο γεωπολιτικό παίκτη, που θα ελίσσεται και θα ισορροπεί ανάμεσα στις μεγάλες δυνάμεις, στον υπό διαμόρφωση πολυπολικό κόσμο. Προς αυτήν την κατεύθυνση διεκδικεί στο διεθνές σύστημα τον ρόλο μιας περιφερειακής οικονομικής, στρατιωτικής και πολιτικής δύναμης με επιρροή στην Κεντρική Ασία, στην Κεντρική Αφρική, στη Μέση Ανατολή, στα Βαλκάνια και στην Ευρώπη.

Η χώρα μας αποτελεί εμπόδιο στην κυριαρχία της Άγκυρας στην Ανατολική Μεσόγειο. Ως προς την Ελλάδα η Τουρκία επιδιώκει να εφαρμόσει το δόγμα του Σουν Τζου, «η μεγαλύτερη τέχνη στον πόλεμο είναι να υποτάξεις τον εχθρό χωρίς μάχη». Οι γεωπολιτικές φιλοδοξίες της Άγκυρας ανησυχούν δυνάμεις όπως η Γαλλία, το Ισραήλ και η Αίγυπτος που ποντάρουν και στην Ελλάδα ως παράγοντα ανάσχεσης και περιορισμού της αναγεννώμενης τουρκικής ισχύος.

Διαμόρφωση της κοινής γνώμης

Καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση αντιλήψεων παίζει η χρήση των ΜΜΕ. Ο επηρεασμός της κοινής γνώμης είναι μία πολύπλοκη διαδικασία, ιδίως όταν πρέπει να ξεπεραστούν παραδοσιακές αντιλήψεις που αφορούν εθνικά θέματα. Προς αυτήν την κατεύθυνση η κάλυψη της επικαιρότητας δεν αποσκοπεί στην ενημέρωση με όρους παράθεσης απόψεων, αλλά αναπαράγει το κυβερνητικό αφήγημα με τη συνέργεια δημοσιογράφων, διεθνολόγων και αναλυτών, με στόχο την άμβλυνση των αντιδράσεων στις κυβερνητικές επιλογές και τη διαμόρφωση συγκεκριμένων αντιλήψεων για το πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό γίγνεσθαι. Ο, πρωτοφανής για την ελληνική πραγματικότητα, έλεγχος των ΜΜΕ από την κυβέρνηση, λειτουργεί ως ένας μηχανισμός απόσβεσης κοινωνικών αντιδράσεων έναντι επιλογών της. Σ’ αυτό το πλαίσιο οριοθετείται και η επικείμενη ελληνοτουρκική συνάντηση.

Όταν σε μία χώρα υπάρχει ισχυρό εσωτερικό κοινό, περιορίζονται κατά πολύ οι πιθανότητες να κάνει πίσω στα εθνικά θέματα, σε αντίθεση με την πλευρά που έχει μικρότερο audience costs. Τα τελευταία χρόνια και ιδιαίτερα μετά την κρίση των Ιμίων και ενώ έχουν αυξηθεί και ενταθεί οι τουρκικές προκλήσεις, η επιχειρηματολογία περί αποφυγής της σύγκρουσης και περί ορθολογισμού, αποβλέπουν στη μείωση του audience costs. Θα δεχτεί η ελληνική κοινή γνώμη “λύση” που θα πλήττει ανεπανόρθωτα τα ελληνικά συμφέροντα;

Η ιστορική μνήμη θα πρέπει να αποτελέσει ανάχωμα στην προσπάθεια αλλοτρίωσης της βούλησης του ελληνικού λαού. Οι αιώνες αλλάζουν, οι εποχές διαδέχονται η μία την άλλη… Θα περίμενε κανείς, σε ένα κόσμο που οφείλει να γίνει καλύτερος, ότι οι ανταγωνιστικές αντιθέσεις μεταξύ λαών και κρατών θα ανήκαν στο παρελθόν. Θα περίμενε κανείς, ότι μια ιστορική απόφαση θα έπρεπε να οδηγήσει στη διαμόρφωση πολιτισμένων σχέσεων μεταξύ πρώην αντιπάλων και εχθρών. Ωστόσο, όχι μόνο ο χρόνος δεν έχει καμία δύναμη στη συλλογική μνήμη, αλλά συχνά παρατηρούμε μια επιστροφή στο παρελθόν…

Ως επίλογο, θα παραθέσουμε την υπόδειξη του Α. Ιωαννίδη στενoύ συμβούλου του Βενιζέλου, ο οποίος ήταν γέννημα-θρέμμα της Κωνσταντινούπολης και βαθύτατος γνώστης της τουρκικής ιδιοσυστασίας: «Πρόεδρε, όταν συζητάς με τον Τούρκο, αν του δείξεις τα οπίσθιά σου, θα σου δείξει τον ανδρισμό του. Αν του δείξεις τον ανδρισμό σου, θα σου δείξει τα οπίσθιά του».