Η Ελλάδα πριν τις διερευνητικές – Διπλωματικές κινήσεις και πολιτικές έριδες

Αντίστροφα μετρούν πλέον οι ώρες για τις διερευνητικές επαφές Ελλάδας-Τουρκίας, οι οποίες είναι προγραμματισμένο να ξεκινήσουν τη Δευτέρα στην Κωνσταντινούπολη. Η Αθήνα επιμένει ότι το πλαίσιο είναι προκαθορισμένο και ότι δεν συζητά ζητήματα κυριαρχίας, ενώ η η Άγκυρα επιχειρεί με κάθε τρόπο να διευρύνει την ατζέντα, συνεχίζοντας παραλλήλως τις προκλήσεις και τις απειλές. Ευρωπαίοι και το ΝΑΤΟ κάνουν λόγο για σημαντικά βήματα, την ίδια ώρα όμως στην Αθήνα εκδηλώνονται ενδοκυβερνητικές διαφοροποιήσεις και κριτική από την αντιπολίτευση.

Ο διάλογος που ξεκινά αύριο δεν είναι δεσμευτικός, είναι όμως κρίσιμος για το πώς θα εξελιχθούν στη συνέχεια οι ελληνοτουρκικές σχέσεις, καθώς μέσα από αυτόν θα εκδηλωθεί ξεκάθαρα το εύρος των διαφορών, οι όποιες συγκλίσεις και κυρίως τα θέματα που η κάθε πλευρά είναι διατεθειμένη να διαπραγματευτεί. Πολλά θα κριθούν και στο επίπεδο των εντυπώσεων, καθώς οι ελληνοτουρκικές σχέσεις αφορούν και επηρεάζουν τόσο τις σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας όσο και την συνοχή στην νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ.

Οι διερευνητικές αποτελούν ουσιαστικά μια άτυπη προετοιμασία για τυχόν μελλοντική διαπραγμάτευση. Στις συζητήσεις αυτές δεν τηρούνται πρακτικά, δεν υπάρχει διαμεσολάβηση, επίσημη τουλάχιστον, και παρουσία τρίτων και κανένα από τα εμπλεκόμενα μέρη δεν αποχωρεί από αυτές με δεσμεύσεις. Αυτός ο ανοιχτός χαρακτήρας τους, δίνει όμως την σχετική ελευθερία, σε κάθε πλευρά, να ανοίξει ζητήματα και σε αυτό ακριβώς το σημείο βρίσκεται και ο κίνδυνος.

Η Ελλάδα προς τις διερευνητικές

Η Αθήνα διαμηνύει προς την Άγκυρα και την διεθνή κοινότητα (ΕΕ και ΝΑΤΟ) ότι προσέρχεται σε αυτές τις συζητήσεις για την μία και μοναδική διαφορά με την Τουρκία: την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο. Ξεκαθαρίζει επίσης ότι συζητά αυτά τα θέματα στο πλαίσιο του σεβασμού των αρχών του Διεθνούς Δικαίου και του Δικαίου της Θάλασσας.

Τονίζοντας σε ανώτατο επίπεδο (Μητσοτάκης, Δένδιας) ότι δεν συζητείται θέμα αποστρατικοποίησης νησιών και δεν διαπραγματεύεται οποιοδήποτε θέμα αφορά την εθνική κυριαρχία, η ελληνική κυβέρνηση επιχειρεί να παγώσει εκ των προτέρων το άνοιγμα αυτών των θεμάτων. Και πολύ καλά κάνει. Είναι δεδομένο άλλωστε ότι η τουρκική πλευρά θα επιχειρήσει να θέσει τέτοια ζητήματα, ενδεχομένως και άλλα, και το αναμενόμενο είναι να πέσει πάνω στην ελληνική άρνηση.

Ο πρέσβης ε.τ. Παύλος Αποστολίδης, ο οποίος θα καθίσει και πάλι απέναντί στον Τούρκο υφυπουργό Εξωτερικών, τον διπλωμάτη, Σεντάτ Ονάλ, γνώστης του ιστορικού των διερευνητικών, οι οποίες σταμάτησαν πριν πέντε χρόνια, θα υποστηρίξει τις ελληνικές θέσεις, όπως αυτές έχουν εκφραστεί σε ανώτατο κυβερνητικό επίπεδο. Το βλέμμα στις διερευνητικές επαφές έχουν στραμμένο όμως και διεθνείς παίκτες, καθώς οι ελληνοτουρκικές σχέσεις είναι μέρος των σχέσεων ΕΕ-Τουρκίας, ενώ η ένταση μεταξύ των δύο χωρών έχει συνέπειες στο ΝΑΤΟ και την σταθερότητα στην ευρύτερη περιοχή. Το θέμα παραμένει άλλωστε ψηλά στην ατζέντα της ΕΕ και το Βερολίνο προσπαθεί να αποφύγει τις κυρώσεις (τα περιοριστικά μέτρα, όπως είπε ο Τσαβούσογλου) στην Τουρκία.

Το πλαίσιο και οι αντιπαραθέσεις

Την ίδια ώρα, η αλλαγή φρουράς στον Λευκό Οίκο έχει τερματίσει την ανοιχτή γραμμή Τραμπ Ερντογάν και η κυβέρνηση Μπάιντεν φαίνεται, πρόθυμη να μεσολαβήσει με κάποιον τρόπο, όπως άλλωστε και η Μόσχα, η οποία έχει ιδιαίτερες σχέσεις τα τελευταία χρόνια με την Τουρκία. Η Άγκυρα βέβαια δεν έχει δείξει ακόμα ότι αφήνει στην άκρη, ούτε καν ότι περιορίζει, τις ανυπόστατες επιδιώξεις της και την επιθετική ρητορική της.

Αυτό έδειξαν οι δηλώσεις που έκαναν παραμονές της έναρξης των συζητήσεων οι υπουργοί Εξωτερικών και Άμυνας της Τουρκίας. Ο Τσαβούσογλου επανάφερε το casus belli, αν η Ελλάδα προχωρήσει σε άσκηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων επεκτείνοντας τα χωρικά της ύδατα στα δώδεκα μίλια, νότια και ανατολικά της Κρήτης. Λίγες ώρες αργότερα χτύπησε και ο Ακάρ, ζητώντας από την Αθήνα …σεβασμό των δικαιωμάτων της Τουρκίας και αποφυγή ενεργειών που μπορεί να προκαλέσουν “παρεξηγήσεις”.

Την ίδια ώρα, στην Αθήνα, ο Αντώνης Σαμαράς έκανε τη δική του ηχηρή παρέμβαση, στέλνοντας, με συνέντευξή του στην Καθημερινή της Κυριακής, μήνυμα προς όλους και ιδιαίτερα προς τον Κυριάκο Μητσοτάκη. Ο πρώην πρωθυπουργός ουσιαστικά αποδομεί την μέχρι τώρα πολιτική Μητσοτάκη, υποστηρίζοντας ότι η τουρκική προκλητικότητα μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνον με αποτροπήκαι όχι με κατευνασμό. Αναφερόμενος δε στις διερευνητικές επαφές, βάζει τις δικές του “κόκκινες γραμμές”. Υποστηρίζει μάλιστα ότι οι συζητήσεις αυτές ακυρώνουν τις ευρωπαϊκές κυρώσεις προς την Τουρκία και απορρίπτει τον ελληνοτουρκικό διάλογο με προοπτική την προσφυγή στη Χάγη.