Η μάχη για τους χάρτες της ΑΟΖ – Ένα διαχρονικό έγκλημα της ελληνικής διπλωματίας

Από την ημέρα που ψηφίσθηκε η Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας, το 1982, η Ελλάδα δεν έχει παρουσιάσει ούτε ένα επίσημο χάρτη που να δείχνει τα σύνορα της ελληνικής ΑΟΖ. Μάλιστα ο προηγούμενος πρωθυπουργός είχε κάποτε διερωτηθεί εάν υπάρχουν καν θαλάσσια σύνορα. Ο μόνος τρόπος να δείξει ένα κράτος τα θαλάσσια σύνορά του είναι με χάρτες. Οι Τούρκοι πανικόβλητοι με την εξέλιξη του Δικαίου της Θάλασσας (UNCLOS), για 37 συναπτά έτη παρουσιάζουν διάφορους παράνομους χάρτες για να δείξουν το θαλάσσιο μέγεθος της χώρας τους.

Βέβαια όλα αυτά τα χρόνια δεν ομιλούν ποτέ για ΑΟΖ, αλλά για υφαλοκρηπίδα και οι χάρτες τους πάντα αναφέρονται στην υφαλοκρηπίδα , διότι γνωρίζουν το Άρθρο 121 που αναφέρει:

ΜΕΡΟΣ VIII ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΤΩΝ ΝΗΣΩΝ
Άρθρο 121 Καθεστώς των νήσων

1. Νήσος είναι μια φυσικά διαμορφωμένη περιοχή ξηράς που περιβρέχεται από ύδατα και βρίσκεται πάνω από την επιφάνεια των υδάτων κατά τη μέγιστη πλήμμη.
2. Εκτός όπως προβλέπεται στην παράγραφο 3, η χωρική θάλασσα, η συνορεύουσα ζώνη, η αποκλειστική οικονομική ζώνη και η υφαλοκρηπίδα μιας νήσου καθορίζονται σύμφωνα με τις διατάξεις της παρούσας σύμβασης που εφαρμόζονται στις άλλες ηπειρωτικές περιοχές.
3. Οι βράχοι οι οποίοι δεν μπορούν να συντηρήσουν ανθρώπινη διαβίωση ή δική τους οικονομική ζωή, δεν θα έχουν αποκλειστική οικονομική ζώνη ή υφαλοκρηπίδα.

Η Τουρκία από το 1974 χρησιμοποιεί χάρτες που δείχνουν τις απαιτήσεις της στο Αιγαίο Αρχιπέλαγος και στην ανατολική Μεσόγειο. Ο επόμενος χάρτης, το 1974, ήταν ο πρώτος χάρτης που δημοσίευσαν οι Τούρκοι όταν η Χούντα, που κυβερνούσε τότε την Ελλάδα, ανακοίνωσε το 1973 ότι ανακαλύφθηκαν τεράστια κοιτάσματα πετρελαίου στο Βόρειο Αιγαίο.

Η ελληνική κυβέρνηση απλώς αντέδρασε αναφέροντας ότι αυτός είναι ένας παράνομος χάρτης, αλλά ουδέποτε μέχρι σήμερα κατέθεσε ή παρουσίασε έναν δικό της χάρτη. Αυτή η στάση της Αθήνας θα έχει μεγάλες συνέπειες, εάν συνεχίσει τη “σιωπή χαρτών”, λες και η Ελλάδα δεν διαθέτει μία τεράστια θάλασσα. Στη συνέχεια η Τουρκία εμφάνισε τον επόμενο χάρτη και η Ελλάδα πάλι διαμαρτυρήθηκε, αλλά δεν δημιούργησε δικό της χάρτη που να δείχνει την δική της υφαλοκρηπίδα. Και αυτό δυστυχώς συμβαίνει μέχρι σήμερα, με μία εξαίρεση το 2011.

Αργότερα οι Τούρκοι δημοσίευσαν έναν χάρτη, στον οποίο η Ελλάδα δεν έδωσε ιδιαίτερη σημασία και έδειχνε πάλι ότι το μισό Αιγαίο ανήκει στην Τουρκία αλλά και ότι η Μακεδονία μας ανήκει στους βόρειους γείτονες.

Ο επόμενος χάρτης, του 2008, ήταν ουσιαστικά ο πρώτος επίσημος τουρκικός χάρτης. που δημοσίευσαν δυο Τούρκοι επιστήμονες.

Ήταν ο χάρτης που σηματοδότησε από τότε τις βλέψεις της Τουρκίας, όταν συνειδητοποίησε, με καθυστέρηση, ότι δεν υπάρχουν μεγάλες ποσότητες υδρογονανθράκων στο Αιγαίο. Έτσι φτάσαμε, τον τελευταίο χρόνο, οι Τούρκοι να διαφημίζουν την νέα “Γαλάζια Πατρίδα” τους, κυκλοφορώντας διάφορους παρόμοιους εξωφρενικούς χάρτες. Αξίζει να τους ρίξετε μια ματιά.

Ο επόμενος χάρτης δείχνει την πραγματική ΑΟΖ της Τουρκίας, βάσει UNCLOS. Είναι ένας αμερικανικός χάρτης που έχει συνταχθεί λαμβάνοντας υπόψη τη μέση γραμμή (ίση απόσταση).

Αξίζει να σημειώσουμε εδώ ότι η Τουρκία έχει οριοθετήσει την ΑΟΖ της στη Μαύρη Θάλασσα με την τότε Σοβιετική Ένωση με βάση τη μέση γραμμή και δεν χρησιμοποίησε το επιχείρημα ότι πρέπει να πραγματοποιηθεί βάσει της αρχής της ευθυδικίας (equity) μια και η Μαύρη Θάλασσα είναι ημίκλειστη θάλασσα. Έτσι έχει απολέσει την ισχύ του το επιχείρημα ότι το Αιγαίο Αρχιπέλαγος πρέπει να οριοθετηθεί με βάση την ευθυδικία, αφού το Αιγαίο είναι λιγότερη ημίκλειστη θάλασσα από ό,τι η Μαύρη Θάλασσα.

Η περίπτωση της Ελλάδας

Η Ελλάδα από τον Απρίλιο του 1982 όταν ολοκληρώθηκε η Τρίτη Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας, ουδέποτε εμφάνισε επίσημα ένα χάρτη της ελληνικής ΑΟΖ, με μια εξαίρεση που θα δούμε παρακάτω, παρότι διαθέτει μία από τις καλύτερες υδρογραφικές υπηρεσίες στον κόσμο και έχει χαρτογραφήσει τα θαλάσσια σύνορα της πατρίδας μας καθώς και τις γεωγραφικές συντεταγμένες.

Αυτές όμως για ένα ανεξήγητο λόγο βρίσκονται καταχωνιασμένες σε ένα συρτάρι, λες και αποτελούν ένα επτασφράγιστο μυστικό. Αντίθετα, η Κύπρος με θάρρος και μεθοδικότητα ανακήρυξε, οριοθέτησε και έστειλε γεωγραφικές συντεταγμένες της ΑΟΖ της στον ΟΗΕ. Ο επόμενος χάρτης δείχνει τις γεωγραφικές συντεταγμένες της Κυπριακής Δημοκρατίας που δείχνουν την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ ανάμεσα στην Κύπρο και την Τουρκία.

Όταν στο τέλος Απριλίου 1982 επέστρεψα στην Ουάσιγκτον από τη Νέα Υόρκη, όπου διετέλεσα μέλος της ελληνικής αντιπροσωπείας στην Τρίτη Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας, ως οικονομικός σύμβουλος της πρεσβείας μας στην Ουάσινγκτον έστειλα ένα σημείωμα στο τότε Υπουργείο Συντονισμού. Με το σημείωμα αυτό, επεσήμανα την αξία της ΑΟΖ, αλλά δεν έλαβα καμία απάντηση.

Έτσι ξεκίνησα, πριν 37 χρόνια, να ασχολούμαι συστηματικά με την ΑΟΖ, αλλά πολλοί στην Αθήνα με θεωρούσαν γραφικό και έτσι δεν έδωσαν καμία σημασία στον πρώτο χάρτη που δημοσιεύτηκε ποτέ στην Ελλάδα και έδειχνε για πρώτη φορά τα θαλάσσια σύνορα της πατρίδας μας.

Εν προκειμένω είναι σημαντικό να διευκρινισθεί εδώ ότι ο χάρτης αυτός δεν είναι δικής μου πατρότητας για τον απλούστατο λόγο ότι δεν είμαι χαρτογράφος και αυτό φαίνεται ξεκάθαρα από την αναφορά στην πηγή αυτού του χάρτου. Όλοι οι χάρτες που έχουν δημοσιευτεί από τότε είναι ουσιαστικά αντιγραφή αυτού του αμερικανικού χάρτη.

Με την λέξη αντιγραφή δεν έχω σκοπό να προσβάλω τους επιστήμονες που δημιούργησαν παρόμοιους χάρτες, αλλά να δείξω ότι ένας χάρτης της ελληνικής ΑΟΖ, με βάση την μέση γραμμή, δεν μπορεί παρά να συμπίπτει με τον παραπάνω αμερικανικό χάρτη. Έτσι, ο επόμενος που δημιούργησε ένα χάρτη της ελληνικής ΑΟΖ ήταν ο Νίκος Λυγερός.

Ο πιο γνωστός χάρτης της ΑΟΖ δημιουργήθηκε, πριν μερικά χρόνια, από τον καθηγητή Γιάννη Μάζη με την βοήθεια του χαρτογράφου Γιώργου Σγούρου και δεν διαφέρει καθόλου από τους προηγούμενους δυο χάρτες.

Ούτε ο παρακάτω χάρτης έχει κάποια ιδιαίτερη αξία, διότι ήταν απλώς ένας δημοσιογραφικός χάρτης της εφημερίδας ΕΘΝΟΣ που συνόδευε ένα δικό μου άρθρο.

Έτσι από το 1982 μέχρι σήμερα δεν υπήρξε ούτε ένα επίσημος ελληνικός χάρτης μέχρι το 2011, όταν ο Γιάνης Μανιάτης παρουσίασε τον παρακάτω χάρτη.

Ο παραπάνω χάρτης είναι ο μοναδικός επίσημος χάρτης της Ελλάδας που δείχνει ότι η Ελλάδα έχει μονομερώς οριοθετήσει την ΑΟΖ της με αυτές της Αλβανίας, της Ιταλίας και της Λιβύης.

Ειδικά με τη Λιβύη η Ελλάδα, ουσιαστικά, έχει ήδη οριοθετήσει την ΑΟΖ της με την χώρα αυτή από το 2011. Εκείνη την χρονιά, ο Υφυπουργός Ενέργειας του ΠΑΣΟΚ Γιάννης Μανιάτης έκανε ένα σημαντικό βήμα για την κατοχύρωση των εθνικών κυριαρχικών μας δικαιωμάτων με το νόμο 4001/2011 για την έρευνα των υδρογονανθράκων. Ουσιαστικά, με αυτό το νόμο, η Ελλάδα οριοθέτησε, μονομερώς, την υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ με αυτή της Λιβύης, δίνοντας πλήρη επήρεια στην Γαύδο.

Με βάση αυτόν τον χάρτη παραχωρήθηκαν πρόσφατα για εξερεύνηση τα δύο οικόπεδα, νοτιοδυτικά της Κρήτης, στις τρεις εταιρίες, TOTAL, EXXON MOBIL και ΕΛΠΕ. Ήταν μία τεράστια ευφυής κίνηση του Γιάννη Μανιάτη, που άλλοι τώρα προσπαθούν να πιστωθούν ως δική τους επιτυχία.

Ο θανάσιμος κίνδυνος

Και ξαφνικά οι Τούρκοι, που απέφευγαν σαν τον διάβολο να αναφερθούν στην ΑΟΖ τώρα ετοιμάζονται να ανακηρύξουν ΑΟΖ και αμέσως να την οριοθετήσουν με την ΑΟΖ της Λιβύης. Φανταστείτε τη δύσκολη θέση στην οποία θα περιέλθουμε, αν οι Τούρκοι ανακηρύξουν ΑΟΖ πριν από εμάς.

Έτσι, η Ελλάδα για να προλάβει την οριοθέτηση ανάμεσα στην Τουρκία και την Λιβύη θα πρέπει να προβεί άμεσα σε οριοθέτηση της ΑΟΖ της με την Κύπρο.

Τέλος, πρέπει να αντιληφθούμε ότι η έλλειψη χαρτών από ελληνικής πλευράς μπορεί να αποτελέσει, κάποια στιγμή, πρόβλημα για την χώρα μας. Οι Τούρκοι προετοιμάζονται να δώσουν κάποια μέρα μάχη στα διεθνή δικαστήρια της Χάγης ή του Αμβούργου ισχυριζόμενοι ότι έχουν δικαιώματα στην ανατολική Μεσόγειο και στο Αιγαίο, τα οποία έχουν εκφράσει με χάρτες που δείχνουν τα θαλάσσια σύνορά τους.

Αντίθετα, η Ελλάδα θα βρεθεί σε δύσκολη θέση διότι ουδέποτε, εκτός του χάρτη Μανιάτη, χρησιμοποίησε επίσημα χάρτες και γεωγραφικές συντεταγμένες για να δείξει που βρίσκονται τα δικά της θαλάσσια σύνορα.