Η “Γαλάζια Πατρίδα” συμπλέει με τoν ρωσικό Ευρασιανισμό
20/05/2022
*Γράφει ο Σωτήριος Φ. Δρόκαλος *
Αρκετοί Έλληνες αναλυτές που κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για την τουρκική επιθετικότητα, εμφανίζονται να είναι ταυτόχρονα φιλικοί προς τη Ρωσία του Βλάντιμιρ Πούτιν και κριτικοί έναντι της Δύσης. Η συγκεκριμένη τάση είναι ωστόσο αντιφατική, καθώς το πλέον εχθρικό και επικίνδυνο για την Ελλάδα τουρκικό στρατηγικό δόγμα, εκείνο της “Γαλάζιας Πατρίδας”, είναι στην πραγματικότητα πλήρως εναρμονισμένο με τη ρωσική υψηλή στρατηγική και τα αντίστοιχα θεωρητικά της δόγματα, όπως και εχθρικό προς την αμερικανική και δυτική επιρροή.
Κατά τον εισηγητή του όρου “Γαλάζια Πατρίδα”, απόστρατο ναύαρχο Τζεμ Γκιουρντενίζ, η Τουρκία είναι μια ανερχόμενη μεγάλη δύναμη, της οποίας η άνοδος παρεμποδίζεται από το «Ατλαντικό μέτωπο», δηλαδή τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους, όπως ανέφερε μεταξύ άλλων το 2020 σε σχετικό άρθρο του στην έγκριτη ιστοσελίδα “War on the Rocks” ο ειδικός στην τουρκική ιστορία καθηγητής Ryan Gingeras (“Blue Homeland”). Κεντρικό μάλιστα ρόλο στην ανάσχεση της Τουρκίας έχει κατά τον Γκιουρντενίζ η Ελλάδα, την οποία χρησιμοποιούν οι «δυτικοί ιμπεριαλιστές».
Απόλυτα σύμφωνος με την τελευταία θέση ο έτερος γνωστός υποστηρικτής του δόγματος της “Γαλάζιας Πατρίδας”, ναύαρχος Τζιχάτ Γιαϊτζί, που σε βιβλία του φτάνει στο σημείο να αμφισβητεί την ελληνικότητα νησιών του Αιγαίου. Σύμφωνα με τον ναύαρχο Γκιουρντενίζ η απάντηση της Τουρκίας στον “ατλαντισμό” πρέπει να είναι η δημιουργία βαθύτερων δεσμών με τη Ρωσία και την Κίνα, γιατί αυτό θα εξυπηρετούσε τα τουρκικά συμφέροντα και θα αναχαίτιζε την επιρροή των “ατλαντιστών”. Το πεπρωμένο της Τουρκίας βρίσκεται στη σύμπραξη με τις ευρασιατικές δυνάμεις και ιδίως στη συμμαχία με τη Ρωσία, υποστηρίζει ο εμπνευστής της “Γαλάζιας Πατρίδας”.
Αξίζει να υπογραμμιστεί επιπλέον ότι oι βαθύτερα φιλικές προς τον ευρασιατισμό τουρκικές τάσεις, τις οποίες εκφράζουν οι προαναφερθέντες στρατιωτικοί θεωρητικοί, προέρχονται από την εθνικιστική Αριστερά και όχι από την κλασσική κεμαλική ή ισλαμική Δεξιά, κάτι που είχε καταγράψει ο ισλαμολόγος Martin Riexinger, ήδη από το 2010 σε άρθρο του στο επιστημονικό περιοδικό Oriente Moderno (“Contemporary Turkish left-wing nationalism“).
Οι απόψεις των στρατιωτικών θεωρητικών της αντιδυτικής εθνικιστικής Αριστεράς έχουν όπως γνωρίζουμε γίνει αποδεκτές σε σημαντικό βαθμό από την πολιτική τουρκική ηγεσία. Η τελευταία υιοθέτησε τον όρο και το δόγμα της “Γαλάζιας Πατρίδας”, προχωρώντας επίσης σε μια αισθητή σύσφιξη των σχέσεων και της συνεργασίας της με τη Μόσχα, ιδίως μετά την απόπειρα πραξικοπήματος του 2016 εναντίον του προέδρου Ερντογάν. Ταυτόχρονα όμως οι θέσεις αυτές βρίσκουν ανταπόκριση στις γεωπολιτικές και στρατηγικές θεωρίες που έχει αντίστοιχα υιοθετήσει η ρωσική πολιτική ηγεσία.
Ντούγκιν και “Γαλάζια Πατρίδα”
Ο Αλεξάντρ Ντούγκιν είναι το πλέον κεντρικό πρόσωπο της ρωσικής γεωπολιτικής και συχνά αναφέρεται διεθνώς ως ο ιδεολόγος του Πούτιν. Σε πολυάριθμα κείμενά του από τη δεκαετία του ’90 μέχρι και τώρα, μεταξύ των οποίων και αρκετά που έχει δημοσιεύσει κατά τη διάρκεια του ρωσο-ουκρανικού πολέμου, ο Ντούγκιν αναπτύσσει τη γεωπολιτική θεωρία της σύγκρουσης ανάμεσα στην “Ευρασία” και τον “Ατλαντικό”, δηλαδή ανάμεσα στον ρωσοκινεζικό άξονα και τους δορυφόρους του από τη μία πλευρά και τον δημοκρατικό δυτικό κόσμο από την άλλη.
Κατά τον Ντούγκιν ο “ατλαντισμός” στοχεύει στη διατήρηση του μονοπολικού διεθνούς συστήματος υπό τις ΗΠΑ, ενώ ο “ευρασιατισμός” οραματίζεται μια πολυπολική νέα τάξη πραγμάτων, στην οποία θα συνυπάρχουν διαφορετικές “αυτοκρατορίες”, όπως τις αποκαλεί. Το ιδιαίτερα ενδιαφέρον για την Ελλάδα είναι όμως ότι μεταξύ των αυτοκρατοριών που θα έπρεπε να αναδυθούν ξανά, ο Ντούγκιν συμπεριλαμβάνει ρητά και την τουρκική αυτοκρατορία, πέρα από τη ρωσική, την κινεζική, την περσική.
Σε μια χαρακτηριστική του ζωντανή δημόσια συζήτηση στα ιταλικά με τον κορυφαίο Αμερικανό στρατηγικό αναλυτή Έντουαρντ Λούτβακ, η οποία είχε προβληθεί στο διαδικτυακό κανάλι Βyoblu στις 4 Δεκεμβρίου 2019, ο Ντούγκιν υποστήριζε ότι πλέον η Ρωσία, η Κίνα και οι σύμμαχοί τους έχουν αρκετή ισχύ για να αντιπαρατεθούν ανοιχτά στις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Δύση. Ο Λούτβακ απαντούσε ότι αυτή η εντύπωση απέχει πολύ από την πραγματικότητα και θα ήταν καλύτερα αν εγκατέλειπαν παρόμοιες ιδέες.
Το ιδιαίτερα σημαντικό για την Ελλάδα είναι όμως ότι τόσο ο Ντούγκιν, όσο και ο Λούτβακ συμπεριέλαβαν ευθέως την Τουρκία μεταξύ των συμμάχων της Ρωσίας. Δεν εκπλήσσει επομένως και μια μικρή, αλλά ίσως ενδεικτική λεπτομέρεια: Τα κείμενα του Ντούγκιν, προφανώς χάρη σε έναν εκτεταμένο μεταφραστικό μηχανισμό, δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα του (geopolitica.ru) άμεσα σε 13 γλώσσες, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται τα τουρκικά, τα σερβικά και τα πολωνικά, αλλά όχι τα ελληνικά.
Σύμπλευση με τον “ευρασιατισμό”
Η τουρκική “Γαλάζια Πατρίδα” του Γκιουρντενίζ και του Γιαϊτζί συμπλέει με τον ρωσικό “ευρασιατισμό” του Ντούγκιν και ουσιαστικά εντάσσεται σε αυτόν ως οργανικό τμήμα του. Κάτι τέτοιο είναι φυσικό, γιατί μια τουρκική επέκταση πράγματι θα συνέπλεε αντικειμενικά με την ευρύτερη άνοδο των ευρασιατικών δυνάμεων σε βάρος της Δύσης. Για τη Ρωσία η κάθοδος στη Μεσόγειο αποτελεί κορυφαίο στρατηγικό στόχο ήδη από τον 18ο αιώνα και η παλαιά έχθρα των Ρώσων με τους Τούρκους προέκυπτε ακριβώς από την προσπάθεια των πρώτων να αποκτήσουν πρόσβαση στις θερμές θάλασσες, σε μια εποχή που η Οθωμανική Αυτοκρατορία είχε στην κατοχή της ολόκληρη την Ανατολική Μεσόγειο.
Στην εποχή μας η Τουρκία δεν αποτελεί ανταγωνιστικό μέγεθος με τη Ρωσία, αλλά μια χώρα που προσπαθεί να ανακτήσει καταρχάς το στάτους περιφερειακής δύναμης. Από την πλευρά της η Ρωσία αισθάνεται ότι είναι αρκετά ισχυρή και διαθέτει αρκετούς συμμάχους ώστε να αναγνωρίζει ως ανταγωνιστή και αντίπαλό της τη Δύση, επομένως δεν θα την ενοχλούσε μια μικρή για τα δικά της μέτρα διεύρυνση της τουρκικής επιρροής στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, αν η Τουρκία της φαινόταν χρήσιμη στην κεντρική στρατηγική αντιπαράθεση.
Από τη στιγμή που η τουρκική ηγεσία αισθάνεται ήδη αρκετά ισχυρή ώστε να διεκδικεί έναν ευρύτερο ρόλο στην Ανατολική Μεσόγειο από εκείνον που θα της επέτρεπαν οι Αμερικανοί και ακόμα πιο άμεσα οι Γάλλοι, οι Ισραηλινοί, οι Ιταλοί και οι Ισπανοί, είναι φυσικό να ρέπει προς την προσέγγιση με τον ευρασιατικό άξονα Μόσχας-Πεκίνου που στοχεύει ακριβώς στην απώθηση και συρρίκνωση της δυτικής επιρροής. Η Τουρκία θα μπορούσε να εγκαταλείψει αυτές τις τάσεις, στην περίπτωση που αποδειχτεί έμπρακτα ότι η Δύση παραμένει κατά πολύ ισχυρότερη του ρωσοκινεζικού άξονα και των ευρασιατικών οραμάτων του, για παράδειγμα με μια αποφασιστική ρωσική ήττα στην Ουκρανία.
*Ο Σωτήριος Φ. Δρόκαλος έχει μεταπτυχιακούς τίτλους στις Διεθνείς Σχέσεις, τη Στρατιωτική Ιστορία και τη Διεθνή Αντιτρομοκρατία, όπως και πτυχίο Νομικών Επιστημών, από το Πανεπιστήμιο της Μπολόνια και το Πανεπιστήμιο Niccolò Cusano της Ρώμης. Είναι συγγραφέας βιβλίων και μελετών ιστορίας και θεωρίας διεθνών σχέσεων που έχουν δημοσιευτεί στην ιταλική, ελληνική και αγγλική γλώσσα. Διατηρεί τον ιστότοπο www.sotiriosdrokalos.com
