Το ποντάρισμα Ερντογάν στον Πούτιν – Ο κίνδυνος για την Ελλάδα

Λίγοι ηγέτες στις μέρες μας έχουν πετύχει το… επίτευγμα του πρόεδρου της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν. Οδήγησε τη χώρα του σε αντιπαράθεση με όλο τον κόσμο και εν τέλει σε πολιτική καραντίνα. Είναι δύο-τρεις πραξικοπηματίες στην Αφρική, ο Πούτιν και οι συν αυτώ, ο Κιμ (στην κορυφή), κάποιοι ξεχασμένοι ταγοί επαναστάσεων άλλων εποχών και μερικοί φανατικοί ιμάμηδες.

Ο Ερντογάν, όμως, δεν είχε σχέση με απελευθερωτικές ή άλλες επαναστάσεις, δεν υπήρξε ανώτερος στρατιωτικός ή παραστρατιωτικός και η πολιτική του υπόσταση θεμελιώνεται στα χρόνια της δημαρχίας του στην Κωνσταντινούπολη. Πως έπεσε σε τέτοιο vertigo; Βέβαια, 20 χρόνια αδιάλειπτης κεντρικής εξουσίας είναι πολλά. Και πάλι, το γεγονός αυτό δεν εξηγεί την κατάσταση στην οποία έσυρε την Τουρκία.

Υπό κανονικές συνθήκες ο νυν πρόεδρος της Τουρκίας δεν πρόκειται να κερδίσει τις εκλογές του Ιουνίου 2023, αφού έχει κολλήσει στο 30-33%, ενώ ο εταίρος του Μπαχτσελί στο 6-8%. Με 40% και να φθίνει ό,τι και αν κάνει ο Ερντογάν, δεν βγαίνει. Ο Κιλιτσντάρογλου, με το CHP, έχει παγιώσει την πρωτιά σε συνεργασία με τους μικρούς (Ακσενέρ, Νταβούτογλου, Μπαμπατζάν) και την ανοχή του φιλοκουρδικού HDP και συγκεντρώνει 60%, είτε είναι αυτός υποψήφιος, είτε ένας από τους δημάρχους Άγκυρας ή Κωνσταντινούπολης. Ο Ιμάμογλου είναι σε εκκρεμοδικία και μπορεί να του επιβληθεί στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων, αν καταδικαστεί τον Νοέμβριο. Ο Γιαβάς δεν έχει τέτοιο θέμα και αν του προκύψει υπάρχει ο Κιλιτσντάρογλου. Να του ασκηθεί και αυτού δίωξη, πάει πολύ, αν και τίποτε δεν μπορεί να αποκλειστεί.

Εφόσον, λοιπόν, υπάρχει αντίπαλος υποψήφιος, το πιθανότερο (σχεδόν βέβαιο) είναι πως ο Ερντογάν θα έρθει δεύτερος. Θα αμφισβητήσει το αποτέλεσμα με τον κρατικό μηχανισμό και τους οπαδούς του; Είναι ένα ενδεχόμενο (όπως έκανε στην Πόλη) αλλά δεν έχει πιθανότητες, επιτυχίας, σύμφωνα με τις διπλωματικές εκτιμήσεις στην ΕΕ. Εξάλλου, από πολλές πλευρές, σε Δύση και Ανατολή, γίνονται προσπάθειες προκειμένου να κλείσουν πολιτικά οι οικονομικές υποθέσεις στις οποίες εμπλέκεται η προεδρική οικογένεια (γιοί, γαμπροί και ανεψιοί) και να προχωρήσει η μετάβαση ομαλά.

Η τυχοδιωκτική πολιτική Ερντογάν

Ο Ερντογάν, όμως, δεν αποδέχεται μία τέτοια εξέλιξη, ούτε και οι δικοί του. Όλες οι κινήσεις πλέον παραπέμπουν σε ένα παιχνίδι καθυστερήσεων, ένα περίεργο κρυφτούλι με τη Δύση και ταυτοχρόνως με τη Ρωσία. Να αποκοπεί από τη μία ή την άλλη πλευρά δεν μπορεί να το κάνει. Η Τουρκία βρίσκεται σε οικονομικό αδιέξοδο, με πληθωρισμό 80%, χρέος που υπερβαίνει το 50% του ΑΕΠ (όπως προ εικοσαετίας, όταν εξελέγη πρωθυπουργός ο Ερντογάν) και η λίρα βλέπει πάτο με ισοτιμία έναντι του δολαρίου να τείνει σε 20 προς 1.

Αν σταματήσει τα πάρε-δώσε με τη Μόσχα, θα είναι ρωσική ρουλέτα (με το Ακούγιου υπό κατασκευή, το 50% του φυσικού αερίου από τον TurkStream και τις ρωσικές τράπεζες να αυξάνουν τις χρηματοδοτικές ροές). Του χρόνου δεν θα έχει να εγκαινιάσει ούτε πυρηνικό σταθμό ούτε τίποτε άλλο. Έτσι, παίζει με τα λόγια ότι θα αλλάξει το ρωσικό σύστημα Mir για τις συναλλαγές (τί θα αλλάξει αν το πει Tir;) ενώ την ίδια ώρα διαπραγματεύεται ρωσικές πτήσεις στα Κατεχόμενα, με αντίστοιχο αντάλλαγμα (τουρκικές πτήσεις στη Μαριούπολη;) και ό,τι προκύψει.

Να κόψει τις γέφυρες με την ΕΕ και τις ΗΠΑ, θα είναι αυτοχειριασμός και οικονομικός και πολιτικός, όταν το 40% του τουρκικού εξαγωγικού εμπορίου κατευθύνεται προς τις ευρωπαϊκές χώρες. Και όσο για τις διαθέσεις των ΗΠΑ, δεν θα πρέπει να έχει πλέον καμία αμφιβολία για το τί ακριβώς του ζητούν αλλά δεν μπορεί στη θέση που είναι να το ικανοποιήσει.

Συνεχίζει, λοιπόν το παιχνίδι στην αυλή του Πούτιν και περιμένει. Δεν μπορεί να κάνει αλλιώς, αφού έχει στοιχηματίσει ότι η Ρωσία θα τελειώσει νικηφόρα τον πόλεμο της Ουκρανίας -το πώς του είναι αδιάφορο. Το θέμα είναι να βγει ο Πούτιν ενισχυμένος και η ΕΕ να διαλυθεί (όπως λέει εδώ και χρόνια). Μία τέτοια εξέλιξη κατατάσσει τον Ερντογάν στην πλευρά των νικητών. Κάθε άλλη εξέλιξη θα είναι αρνητική, ιδίως του χρόνου που έχει εκλογές, αν κοπεί η ρωσική ρευστότητα, η λίρα θα γίνει φθηνότερη και από χαρτοπετσέτα. Γιατί η ρωσική ρευστότητα δεν βγαίνει από το πουθενά, από την ΕΕ προέρχονταν ως επί τω πλείστον και του χρόνου δεν θα υπάρχει.

Το ποντάρισμα στον Πούτιν

Το καλύτερο που έχει να κάνει, λοιπόν, ως έμπειρος πολιτικός, είναι να ισορροπεί σε αυτή την λεπτή γραμμή, μέχρις ότου ξεκαθαρίσουν τα πράγματα με την Ουκρανία. Οι δημόσιες δηλώσεις του τελευταία, εκεί παραπέμπουν και προφανώς είναι πεπεισμένος ότι ο Πούτιν να βγει κερδισμένος και ενισχυμένος ενώ από την άλλη η Δύση αποκαμωμένη. Το σενάριο αυτό είναι μακράν το χειρότερο για τα ελληνοτουρκικά. Και δεν θα ήταν λιγότερο κακό, ακόμα και αν η Ελλάδα είχε άλλη γραμμή έναντι της Ρωσίας.

Όποια διαδικασία επαφών και αν ξαναρχίσει στα ελληνοτουρκικά τώρα, δεν πρόκειται να προχωρήσει πριν αποσαφηνιστούν τα πράγματα στην Ουκρανία. Ήταν μία απρόβλεπτη μεταβλητή, που έχει γίνει βασική στην εξίσωση στις σχέσεις της Τουρκίας και όλων των άλλων παικτών στην περιοχή, συνεπώς πρέπει να συνυπολογιστεί ότι αν αύριο διαμορφωθεί πλαίσιο συνομιλιών στα ελληνοτουρκικά, μεθαύριο δεν θα υπάρχει, αν η κατάσταση κλιμακωθεί δραματικά στην Ουκρανία.

Βεβαίως υπάρχει πάντα το ενδεχόμενο ο Ερντογάν -εφόσον είναι τόσο εξαρτημένος από το Κρεμλίνο- να προσφέρει την μεγαλύτερη υπηρεσία που θα μπορούσε προς τον Πούτιν, μία κρίση στο ΝΑΤΟ προκαλώντας επεισόδιο κατά της Ελλάδας. Αυτό του το έχουν ξεκόψει, λένε διπλωματικές πληγές στην ΕΕ και στις ΗΠΑ, εδώ και πολύ καιρό, όμως, το γεγονός ότι συνεχίζει να απειλεί πως θα βγει μία… νύχτα, δηλοί ότι εξακολουθεί να στέλνει μηνύματα στο Κρεμλίνο, σαν πρόθυμος έφεδρος.

Θα επιδιώξει ή όχι ο πρόεδρος της Τουρκίας συνάντηση με τον Έλληνα πρωθυπουργό στην Πράγα, στις 6 Οκτωβρίου, μικρή σημασία θα έχει υπό τις παρούσες συνθήκες. Εξάλλου, τις προάλλες ο ίδιος ο Ερντογάν έλεγε στους δημοσιογράφους ότι μπορεί και να μην πάει στην Πράγα, μετά ο σύμβουλός του Καλίν άφηνε ανοιχτό μέχρι και το ενδεχόμενο συνάντησης με τον Μητσοτάκη και αύριο μπορεί πάλι… γιοκ. Σε κάθε περίπτωση, η Πράγα αποτελεί άλλη μία ευκαιρία για την ΕΕ να υπενθυμίσει το ευρωπαϊκό πλαίσιο και ο Ερντογάν με τον Αλίγεφ ας αντιπαραβάλλουν την Συνεργασία της Σανγκάης.