Η Τουρκία στήνει κρίση για να βάλει χέρι στην κυπριακή ΑΟΖ

Ο Ερντογάν στήνει κρίση στην κυπριακή ΑΟΖ για να υποχρεώσει τη Λευκωσία να κάνει συμφωνία διαμοιρασμού του ενεργειακού πλούτου. Ποντάρει ότι εταιρείες και Δύση θα πιέσουν τον πρόεδρο Αναστασιάδη να πάρει αυτό τον δρόμο. 

Γράφει ο Κώστας Βενιζέλος  – 

Συνταγή παρατεταμένης κρίσης επιλέγει η Άγκυρα στην Ανατολική Μεσόγειο, σε μια προσπάθεια να επιβάλλει πλήρως τους σχεδιασμούς της, που είναι ο πλήρης έλεγχος της περιοχής. Σύμφωνα με πληροφορίες, το καθεστώς Ερντογάν επιχειρεί δια του εκφοβισμού να αναγκάσει τη Λευκωσία να συρθεί στους δικούς του ρυθμούς, στέλνοντας παράλληλα μηνύματα προς τις εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην κυπριακή ΑΟΖ, αλλά και στις κυβερνήσεις των χωρών από όπου προέρχονται, ότι δεν θα κάνει πίσω.

Η Άγκυρα εκτιμά πως η Λευκωσία έχει περιορισμένες δυνατότητες αντίδρασης στις κινήσεις της ενώ δεν αναμένει πως οι τρίτοι θα επιλέξουν τη σύγκρουση, αντίθετα θα ευνοήσουν την εξεύρεση «συμβιβαστικής λύσης». Η τουρκική πλευρά επιχειρεί, λοιπόν, να φθάσει στον στόχο της επιλέγοντας την οδό των εντάσεων και της επιβολής. Πώς κινείται σε τακτικό επίπεδο η Άγκυρα;

Συνεχίζει την ένταση, με μικρές ή μεγάλες κρίσεις, με στόχο η Λευκωσία να αναγκαστεί να προσέλθει σε διάλογο με θέμα στην ατζέντα το φυσικό αέριο. Η πρόταση για συνδιαχείριση ή διαμοιρασμό του φυσικού αερίου στηρίζεται στην πρόταση που κατέθεσε στις 24 Σεπτεμβρίου 2011 ο τότε κατοχικός ηγέτης, Ντέρβις Έρογλου.

Προέβλεπε τη δημιουργία τεχνικής επιτροπής για τους υδρογονάνθρακες. Ένταξη, δηλαδή, του θέματος αυτού στα πλαίσια του διακοινοτικού διαλόγου και την προώθηση των σχεδιασμών για διαχείριση στη βάση αυτή. Κοντολογίς, διαχείριση των υδρογονανθράκων πριν από τη λύση. Ή καλύτερα είτε λυθεί είτε όχι το Κυπριακό, που έρχεται σε δεύτερη μοίρα, το θέμα του φυσικού αερίου να συζητηθεί και να τύχει από κοινού διαχείρισης.

Ζητούν οριοθέτηση ΑΟΖ

Τώρα, πέραν της φόρμουλας αυτής, προβλήθηκε από τουρκοκυπριακής πλευράς, συγκεκριμένα από τον Κουντρέτ Οζερσάι, η ιδέα για καθορισμό ΑΟΖ. Χωρίς να δώσει οποιαδήποτε εξήγηση ή λεπτομέρεια για το τι εννοεί, παραπέμπει σε διαμοιρασμό των τεμαχίων μεταξύ της Κυπριακής Δημοκρατίας και ψευδοκράτους. Είναι προφανές πως όσα τεμάχια αμφισβητούνται θα τα διεκδικήσει η τουρκική πλευρά μέσα από μια συμφωνία. Ένα τέτοιο σενάριο δεν μπορεί ούτε ως σκέψη να το αντιμετωπίσει η Λευκωσία, καθώς φωτογραφίζει δυο κράτη.

Η Άγκυρα επιδιώκει πρόκληση κρίσης με στόχο να εκβιαστεί η Λευκωσία να σταματήσει τους ενεργειακούς σχεδιασμούς. «Το μήνυμα ότι εάν συνεχίσετε θα σας εμποδίσουμε» έχει σταλεί και μέσω του κατοχικού καθεστώτος, δια των Ακιντζί και Οσερσάι. Έγινε, όμως, και στην πράξη με το γεωτρύπανο της ΕΝΙ.

Παράλληλα με την παρεμπόδιση, η τουρκική πλευρά διαμηνύει πως θα πράττει ό,τι κάνει η Κυπριακή Δημοκρατία. Όπως είπε και ο Ακιντζί «αν αυτοί έχουν δικαίωμα να φέρουν την Exxon Mobil στο οικόπεδο 10 έχουμε και εμείς δικαίωμα, στο πλαίσιο της εξουσιοδότησης που παραχωρήσαμε στην ΤΡΑΟ, να ασκήσουμε αυτή την εξουσία σε μια περιοχή που θα επιλέξουμε».

“Να τα βρείτε”

Στο σκηνικό κρίσης που στήνει η Άγκυρα, οι εν δυνάμει μεσολαβητές, που θα αποδειχθούν πολλοί, καθώς πολλά είναι τα συμφέροντα, παρακολουθούν τις εξελίξεις εκ του σύνεγγυς. Πώς θα αντιδράσουν; Η πιο εύκολη οδός για όλους, είναι να καλέσουν τους εμπλεκόμενους να τα βρουν μέσω διαλόγου. Κοντολογίς, αυτό που θέλει η Τουρκία, που επιδιώκει συμφωνία για τη διαχείριση του φυσικού αερίου από τώρα.

Το σενάριο αυτό προφανώς και το ευνοούν οι εταιρείες, που δεν θέλουν να ανατραπεί ο προγραμματισμός τους, καθώς αυτό σημαίνει οικονομική ζημιά. Το ευνοούν, επίσης, και οι κυβερνήσεις των χωρών, από τις οποίες προέρχονται οι εταιρείες, καθώς αυτό θα τους αφαιρέσει τον πονοκέφαλο να παρέμβουν αυτές προς την Άγκυρα. Από την πλευρά του ΟΗΕ, της ΕΕ αλλά και των Αγγλοαμερικανών, η εκτόνωση της κρίσης περνά μέσα από συμφωνία στο Κυπριακό.

Η έναρξη διαπραγματεύσεων υπό αυτές τις συνθήκες δεδομένα θα οδηγήσει στον πρώτο στόχο της Τουρκίας, σε μια συμφωνία για το Κυπριακό άψε-σβήσε που θα περιλαμβάνει και διαμοιρασμό του αερίου, όπως το εννοεί η Άγκυρα. Είναι δε πρόδηλο πως η Λευκωσία θα βρεθεί κάτω από μεγάλη πίεση. Από τη μια θα είναι το κλίμα έντασης που θα συντηρεί η Τουρκία και από την άλλη οι πολιτικές και διπλωματικές πιέσεις τρίτων για να αποφευχθεί κλιμάκωση της κρίσης. Γίνεται αντιληπτό ότι η κρίση στην ΑΟΖ δεν δημιουργεί, με βάση τα δεδομένα που υπάρχουν, ευκαιρία για λύση, αλλά κλείσιμο του Κυπριακού.

Δέκα αντίμετρα

Δέκα μέτρα αντίδρασης στις τουρκικές προκλήσεις τέθηκαν ως «τροφή για σκέψη» από πλευράς της κυβέρνησης, στο τελευταίο Συμβούλιο Αρχηγών. Οι ιδέες αυτές ουσιαστικά κατέγραφαν τις διάφορες απόψεις που ακούστηκαν κατά καιρούς από διάφορες πλευρές, κομματικές και όχι μόνο, στο εσωτερικό.

Ήταν ένα πακέτο με όλα όσα είχαν μέχρι τότε ακουστεί στη δημόσια σφαίρα.Το μόνο που φαίνεται να προκρίνεται από την κυβέρνηση είναι αυτό που ήδη έγινε. Δηλαδή, να τεθεί θέμα τουρκικών προκλήσεων στο τελευταίο Άτυπο Συμβούλιο Αρχηγών της ΕΕ, στη διάρκεια του οποίου εκδόθηκε η γνωστή δήλωση, την οποία ανέγνωσε ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Ντόναλτ Τουσκ.

Τα δέκα μέτρα που παρουσιάστηκαν είναι τα εξής:

1. Προσφυγή στο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών.
2. Προσφυγή με βάση τη Σύμβαση για την Ενέργεια.
3. Συζήτηση στο Άτυπο Συμβούλιο Αρχηγών της Ευρωπαϊκής Ένωσης ( έγινε ήδη).
4. Να προβληθούν ενστάσεις στην ΕΕ για τη συμφωνία σχετικά με τις βίζες Τούρκων.
5. Θέμα για την αναβάθμιση της τελωνειακής ένωσης Τουρκίας-ΕΕ.
6. Να επικαλεστούμε το άρθρο 42(7) της Συνθήκης της Λισσαβόνας (συνδρομή Κρατών-Μελών σε περίπτωση στρατιωτικής απειλής).
7. Να ακυρωθούν διαβατήρια Τουρκοκυπρίων αξιωματούχων.
8. Κλείσιμο οδοφραγμάτων.
9. Αναστολή χρηματοδότησης Τουρκοκυπρίων από την ΕΕ.
10. Χρήση στρατιωτικής βάσης κάτω από το Pesco.

Κάποια απορρίφθηκαν από την ώρα που κατατέθηκαν. Ακόμη και ο Πρόεδρος πρόβαλε ενστάσεις σε μερικά από εκείνα που έχουν κατατεθεί, ανεξαρτήτως εάν ετοιμάστηκαν από την κυβέρνηση.

Ο ρόλος της Γαλλίας

Η σχετική συζήτηση συνδέεται και με την εξέταση του ρόλου της Γαλλίας στην ΕΕ, κυρίως στο πεδίο της ασφάλειας, που επιδιώκεται από τον Πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν. Η εκτίμηση είναι πως η αναβάθμισή του περνά και από την Ανατολική Μεσόγειο. Το Παρίσι αναζητεί τρόπους να προωθήσει ένα ρόλο που θα καθιστά τη Γαλλία ηγέτιδα. Είναι προφανές πως αυτό μπορεί να γίνει, προτάσσοντας πολιτικές προστασίας/υπεράσπισης του διεθνούς δικαίου και εκφράζοντας παράλληλα την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη.

Η Κυπριακή Δημοκρατία αξιολογεί τις προθέσεις της Γαλλίας και όπως συναφώς πληροφορούμαστε, έχει ξεκινήσει μια συζήτηση με το Παρίσι. Ήδη έχουν ανακοινωθεί κινήσεις αναβάθμισης της συνεργασίας. Είναι, όμως, προφανές πως έπονται κι άλλα. Στη Λευκωσία εκτιμούν τη στάση που έχει τηρήσει το Παρίσι στην πρόσφατη κρίση στην ΑΟΖ, με την παρεμπόδιση του γεωτρύπανου της ΕΝΙ από τους Τούρκους.