Και γυναίκες στη διαδικασία ορισμού Μουφτή

Γράφει ο δικηγόρος Ιωάννης Κυμιωνής

 

Στις 30 Ιουλίου 2022 δημοσιεύθηκε ο Ν. 4964/2022 (Α’ 150) “Αδειοδότηση… και λοιπές διατάξεις”, στο Μέρος Γ’ (άρ. 137-162), του οποίου περιλαμβάνεται ο “Εκσυγχρονισμός Μουφτειών Θράκης”. Μολονότι ο εν λόγω Νόμος ακολουθεί την κακή διαχρονικά πρακτική των κυβερνητικών πλειοψηφιών, να εντάσσονται βασικά θέματα προς νομοθετική ρύθμιση σε νομοθετήματα με άσχετο κεντρικό θέμα, εντούτοις αποτελεί σημαντική προσπάθεια μερικής (όχι πλήρους) κωδικοποίησης του ισχύοντος θεσμικού πλαισίου περί τις Μουφτείες στην Θράκη.

Ωστόσο παραμένουν εκτός της εν λόγω κωδικοποίησης και έτερες βασικές διατάξεις, που καλό είναι να προβλεφθεί σε επόμενη νομοθετική πρωτοβουλία η  έκδοση κωδικοποιητικού Προεδρικού Διατάγματος για το σύνολο των διατάξεων περί Μουφτήδων. Ο Νόμος μεταξύ άλλων τροποποιεί την διαδικασία πλήρωσης θέσης Μουφτή και την καθιστά σύνθετη διοικητική ενέργεια, στην οποία πλέον προβλέπεται η –το πρώτον στην ιστορία του θεσμού του Μουφτή– σύσταση ad hoc συλλογικού οργάνου, της Συμβουλευτικής Επιτροπής για την γνωμοδότηση επιλογής του Μουφτή της κενωθείσας θέσης με 33 τακτικά μέλη (χωρίς πρόβλεψη αναπληρωματικών) και πρόεδρο αυτής τον Τοποτηρητή Μουφτή.

Ανεξαρτήτως των ενστάσεων, που δύναται κανείς να διατηρεί για το αδικαιολόγητα πολυπρόσωπο της Συμβουλευτικής Επιτροπής, ή για την μη θέσπιση προϋποθέσεων της εντοπιότητας και της προέλευσης των μελών της από την μουφτειακή περιφέρεια τουλάχιστον για τα Μέλη της Επιτροπής ή για το ασαφές του εάν η εν λόγω Επιτροπή θα συγκροτείται εκάστη φορά κένωσης θέσης ή άπαξ, το νέο όργανο διατυπώνει απλή αιτιολογημένη γνώμη περί των προϋποθέσεων και της επάρκειας ενός εκάστου των υποψηφίων χωρίς συγκριτική αξιολόγηση αυτών. Τελικώς ο Μουφτής επιλέγεται και διορίζεται –ορθά– από τον Υπουργό Παιδείας και Θρησκευμάτων, αφού εκείνος λάβει υπ’ όψιν του την γνώμη και το Πρακτικό της Συμβουλευτικής Επιτροπής.

Κατά την προηγηθείσα κοινοβουλευτική διαδικασία το αρχικό Σχέδιο Νόμου δεν είχε λάβει επί του θέματος υπ’ όψιν τις προτάσεις από το Πόρισμα της Βουλής των Ελλήνων / Διακομματική Επιτροπή για την Ανάπτυξη της Θράκης 2020-2021 – Στρατηγικός-Αναπτυξιακός Σχεδιασμός Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης, Αθήνα 2021 [Μέρος ΙΙΙ, Τμήμα 3, Κεφ. e, σελ. 48-49]. Κυρίως όμως, παρά τις “εκσυγχρονιστικές” προθέσεις των συντακτών του, δεν είχε προβλεφθεί η ονομαστική τουλάχιστον συμμετοχή των γυναικών.

Η ισότητα των φύλων

Κατά παράβαση των προβλέψεων και προνοιών του Κορανίου και των παραδεδεγμένων Συλλογών Χαντίθ της Ισλαμικής Παράδοσης (Σούννα) [ενδεικτικώς: Κοράνιο Κεφ. 3:195, Κεφ. 4 (Γυναίκες / Ελ-Νισά), Κεφ. 30 (Οι Έλληνες / Ελ-Ρουμ)] και του ερμηνευτικού δυναμισμού και εφαρμοστικής προσαρμοστικότητας της Σαρία κατά το Χαναφιτικό δόγμα για την θέση της γυναίκας, άνευ ουδενός λόγου είχε διατηρηθεί η υποβαθμισμένη θέση των γυναικών στην όλη διαδικασία εφαρμογής όχι μόνο της Σαρία, αλλά και της όλης πρακτικής περί τον Μουφτή, στην όλη  λειτουργία της Μουφτείας, των προβλεπόμενων Ειδικών Επιτροπών της και της νεοπαγούς Συμβουλευτικής Επιτροπής.

Το ζήτημα λύθηκε ρητώς (άρθρο 153 παρ. 6 Νόμου) και πλέον προβλέπεται «…6. Για την σύνθεση της Συμβουλευτικής Επιτροπής τηρείται η αρχή της κατά το δυνατόν μεγαλύτερης συμμετοχής των γυναικών…». Καθιερώνεται έτσι η αρχή της υποχρεωτικής ποσόστωσης συμμετοχής γυναικών στην Συμβουλευτική Επιτροπή ως συλλογικό όργανο, που θα μπορούσε να εκκινεί από ποσόστωση κατά το ήμισυ, εάν όχι κατά το νομοθετικώς από εικοσαετίας προβλεπόμενο και τηρούμενο στο Ελληνικό Δίκαιο [άρθρο 6 παρ. 1 Ν. 2839/2000 (Α’ 196/12.09.2000)] τουλάχιστον κατά ένα τρίτο των μουσουλμάνων Ελληνίδων της Θράκης.

Η Ελληνική Πολιτεία προέβη στην θεσμοθέτηση κατ’ εφαρμογή του άρθρου 4 του Συντάγματος περί ισότητας των φύλων, αντλώντας επιχείρημα και από το ότι η Ελλάδα έχει βρεθεί ακόμα και καθ’ ης η προσφυγή ενώπιον του ΕΔΔΑ (Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου) και αδικαιολόγητα ως εκ τούτου έχει καταδικασθεί και συμμορφωθεί κατά τις διατάξεις της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου στην απόφαση του ΕΔΔΑ “Πολιτιστικός Σύλλογος Τούρκων Γυναικών Νομού Ροδόπης”.

Η υποχρεωτική ποσόστωση συμμετοχής των γυναικών στην Συμβουλευτική Επιτροπή είναι ένα πράγματι ουσιαστικό βήμα προόδου μοναδικό παγκοσμίως, ενώ δημιουργεί ένα ανέκκλητο “κοινωνικό κεκτημένο” ενεργοποίησης των γυναικών στις διαδικασίες θρησκευτικής όσμωσης. Υπό αυτή την προϋπόθεση πιά μπορεί κανείς να ερμηνεύσει τον τίτλο του νομοθετήματος: ο “εκσυγχρονισμός των Μουφτειών” γίνεται πλέον ένα πεδίο υψηλής έμφυλης συνεργασίας με εμβληματική κοινωνική αποδοχή, απήχηση και μετενέργεια.