Κάτι “σάπιο” υπάρχει στο βασίλειο των ελληνοϊσραηλινών σχέσεων…

Το κλίμα στις συναντήσεις του Νίκου Δένδια στο Ισραήλ ήταν καταφανώς θερμό. Ιδιαίτερα κατά την επαφή με τον ομόλογό του Έλι Κοέν, έγινε σαφής αναφορά στον στρατηγικό χαρακτήρα των σχέσεων ανάμεσα στις δυο χώρες, με τον Iσραηλινό να δηλώνει ότι η χώρα του υποστηρίζει τα κυριαρχικά δικαιώματα και την εδαφική ακεραιότητα της Ελλάδας. Τονίστηκε δε, ότι επρόκειτο για την πρώτη επίσκεψη Ευρωπαίου υπουργού Εξωτερικών μετά την ανάληψη της εξουσίας από τη νέα κυβέρνηση, αμέσως μετά την επίσκεψη του Αμερικανού Άντονι Μπλίνκεν.

Οι τομείς διμερούς συνεργασίας είναι επίσης ενδεικτικοί του βάθους των σχέσεων, αφού περιλαμβάνουν την άμυνα, την ενέργεια και την οικονομία, με έμφαση στις επενδύσεις. Απόλυτη είναι και η σύμπλευση στον τομέα των τριμερών σχημάτων συνεργασίας. Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης Δένδια, συζητήθηκαν οι διεθνείς και περιφερειακές εξελίξεις, ειδικά στη Μέση Ανατολή και στην Ανατολική Μεσόγειο, δηλαδή ο πυρήνας των τομέων που έφεραν πολύ κοντά τα τελευταία χρόνια τις δυο χώρες.

Ωστόσο, τις τελευταίες ημέρες, κάτω από τα ραντάρ, υπάρχει κάτι που απειλεί να νοθεύσει το νόημα των επίσημων διακηρύξεων από τους δυο υπουργούς Εξωτερικών. Αυτό το κάτι είναι η μέχρι στιγμής απουσία δήλωσης συμμετοχής των Ισραηλινών στη φετινή ελληνική Red Flag, την περίφημη πλέον άσκηση “Ηνίοχος”, που έχει καθιερωθεί ως μια εκ των πλέον σημαντικών και επιχειρησιακά απαιτητικών ασκήσεων ανά την υφήλιο. Υπενθυμίζεται, ότι το Ισραήλ διοργανώνει την αντίστοιχης ποιότητας και σημασίας άσκηση Blue Flag, στην οποία συμμετέχει μαζικά η ελληνική Πολεμική Αεροπορία.

Η μέχρι στιγμής απουσία των Ισραηλινών και οι πληροφορίες ότι τελικώς δεν θα συμμετάσχουν, έγιναν γνωστά από ρεπορτάζ της “Καθημερινής”. Ο υπογράφων παρακολουθεί το θέμα από τη στιγμή που κυκλοφόρησε στα κοινωνικά δίκτυα, από γνωστή καλά πληροφορημένη πηγή, κατά τρόπον μάλιστα που εξέφραζε και ένα είδος αγανάκτησης. Ζητήσαμε την επίσημη θέση της Πολεμικής Αεροπορίας, η οποία ήταν αναμενόμενη: Αφενός τόνισε την εξαιρετική σχέση ανάμεσα στις δυο αεροπορικές δυνάμεις και την εμπιστοσύνη που έχει οικοδομηθεί τα τελευταία χρόνια. Αφετέρου αναφέρει ότι αφού δεν έχει παρέλθει η προθεσμία για τη δήλωση συμμετοχής στην άσκηση, όλα παραμένουν στο επίπεδο της φημολογίας και δεν μπορούν να τύχουν οποιουδήποτε σχολιασμού.

Οι ερμηνείες για τον “Ηνίοχο”

Την είδηση μετέδωσε πρώτος ο γνωστός αναλυτής Babak Taghvaee (κατά πληροφορίες ιρανικής καταγωγής, αντικαθεστωτικός με έδρα τη Μάλτα). Τα λόγια που χρησιμοποίησε στις διαδοχικές αναρτήσεις του (thread) είναι χαρακτηριστικά και αξίζει να αναφερθούν:

«Είναι λυπηρό να ακούς ότι η κυβέρνηση του Ισραήλ αποφάσισε να μην επιτρέψει στην ισραηλινή Αεροπορία να συμμετάσχει στην άσκηση “Ηνίοχος 2023” της ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας που είναι η μεγαλύτερη ετήσια αεροπορική άσκηση στην Ευρώπη. Κάποιες από τις ισραηλινές στρατιωτικές μου πηγές αναφέρουν ότι πρόκειται για πολιτική απόφαση και οφείλεται στην Τουρκία. Για πολλά χρόνια η ισραηλινή Πολεμική Αεροπορία επωφελήθηκε από τον “Ηνίοχο” εξασκούμενη σε διάφορες επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένων επιχειρήσεων SEAD & DEAD [καταστολής και καταστροφής εχθρικής αεράμυνας] απέναντι στα ελληνικά συστήματα αεράμυνας S-300 PMU-1 &TOR-M1. Χάρη στην εμπειρία που αποκτήθηκε εκεί, πραγματοποιήθηκαν δεκάδες επιτυχείς επιχειρήσεις στη Συρία».

Ενδιαφέρον έχει και το σχόλιο κάποιου ανώνυμου λογαριασμού –με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει– που αναφέρει: «Ελπίζουμε ότι η ισραηλινή κυβέρνηση δεν θα προδώσει τον μακροχρόνιό της σύμμαχο, την Ελλάδα, για να κρατήσει τον δικτάτορα της Τουρκίας Ερντογάν ως σύμμαχο. Και ελπίζουμε ότι δεν ξεχνούν τι πρόσφερε η ελληνική Πολεμική Αεροπορία στην ισραηλινή τα τελευταία δέκα χρόνια».

Όπως έχει επισημάνει και σε άλλες ευκαιρίες ο υπογράφων, η ανάπτυξη των σχέσεων του Ισραήλ με την Τουρκία δεν είναι καθόλου εύκολη. Τα πολλαπλά αποκλίνοντα συμφέροντα σε συνδυασμό με την καλλιέργεια και χρήση της ισλαμιστικής ιδεολογίας από το καθεστώς Ερντογάν, αποτελούν ταυτοχρόνως πηγή σφοδρής ισραηλινής ανησυχίας, αλλά και κίνητρο για εφαρμογής τακτικής κατευνασμού με στόχο η τουρκική απειλή για το εβραϊκό κράτος να διατηρείται όσο γίνεται σε καταστολή! Οι όποιες κινήσεις της ομαλοποίησης των σχέσεων Ισραήλ-Τουρκίας μπορεί να μην έχουν ανθελληνικό χαρακτήρα, αλλά οπωσδήποτε νοθεύουν τον στρατηγικό χαρακτήρα των ελληνοϊσραηλινών σχέσεων.

Λεπτές ισορροπίες 

Ο υπογράφων είχε επισημάνει σε άλλες χρονικές φάσεις ισραηλινή προσπάθεια κατευνασμού της Τουρκίας. Στον περσινό “Ηνίοχο”, η ισραηλινή Αεροπορία είχε επικαλεστεί πίεση χρόνου και είχε αποχωρήσει χωρίς να συμμετάσχει στην Ημέρα Διακεκριμένων Επισκεπτών (DV-DAY), αλλά και στην πτήση πάνω από την Ακρόπολη από σχηματισμούς μαχητικών των χωρών που συμμετείχαν στην άσκηση. Παρόμοιο ζήτημα είχε εγερθεί και λόγω της ακύρωσης της επίσκεψης του Έλληνα αρχηγού ΓΕΕΘΑ, μια επίσκεψη η οποία πραγματοποιήθηκε σε μεταγενέστερη ημερομηνία.

Όσο σωρεύονται ενδείξεις ότι το Ισραήλ προσπαθεί να εξισορροπήσει τις σχέσεις του με την Ελλάδα, κάνοντας ανοίγματα προς την Τουρκία και προβαίνοντας σε κινήσεις καλής θέλησης προς την Τουρκία, τόσο δυσκολότερο καθίσταται η Αθήνα να κάνει τα στραβά μάτια, προσποιούμενη ότι δεν συμβαίνει απολύτως τίποτε. Προφανώς, θα ήταν εσφαλμένο να εκτιμηθεί αυτή η διφορούμενη πολιτική του Ισραήλ ως απειλή, αλλά οπωσδήποτε χαμηλώνει τον πήχη των ελληνικών προσδοκιών.

Η Αθήνα οφείλει να σταθμίσει ψύχραιμα την κατάσταση και να αποφασίσει πως θα την χειριστεί αμιγώς στο στρατιωτικό επίπεδο, εάν τελικώς η ισραηλινή Αεροπορία δεν συμμετάσχει στον “Ηνίοχο” επικαλούμενη κάποιο πρόσχημα. Εάν ίσχυαν τα περί τεταμένης κατάστασης κλπ, το Ισραήλ θα μπορούσε να συμμετάσχει, έστω στέλνοντας π.χ. ένα αεροσκάφος εναέριου ανεφοδιασμού ή έγκαιρης προειδοποίησης και ελέγχου (AEW&C). Η εγγύτητα των δυο χωρών, άλλωστε, διασφαλίζει την άμεση επιστροφή των αεροσκαφών στο Ισραήλ σε περίπτωση ανάγκης.

Οι καλοί λογαριασμοί 

Ένα θέμα που εγείρεται, πάντα στο πλαίσιο των μέχρι τώρα εξαιρετικών διμερών αμυντικών σχέσεων, είναι η συμμετοχή της Πολεμικής Αεροπορίας στην ισραηλινή Blue Flag. Εκτός κι αν θεωρηθεί ότι η μη συμμετοχή της Ελλάδας θα ικανοποιούσε περαιτέρω την Τουρκία.  Κι αυτό, παρότι η Ελλάδα αντιμετωπίζει άμεση απειλή από την Τουρκία, τη χώρα που εκτιμάται ότι επιχειρεί να κατευνάσει το Ισραήλ. Με άλλα λόγια, η ίδια δικαιολογία θα ήταν πιο πειστική αν διατυπωνόταν από την ελληνική πλευρά.

Με απλά λόγια κι επειδή οι καλοί λογαριασμοί κάνουν τους καλούς φίλους, η βεβαιότητα των Ισραηλινών ότι η Ελλάδα δεν θα αντιδράσει είναι που παράγει ως αποτέλεσμα τέτοιες εκ μέρους τους συμπεριφορές προς μία πραγματικά φιλική χώρα. Η ελληνική πολιτική τάξη καλά θα κάνει να ασχοληθεί σοβαρά με τις επιπτώσεις αυτής της εικόνας. Όλο αυτό το διάστημα, ο Ερντογάν αποκαλεί την Ελλάδα “πιόνι των Αμερικανών”. Όποιος έχει μυαλό στο κεφάλι και στοιχειώδεις γνώσεις Ιστορίας, ας αναλογιστεί τι θα μπορούσε να συνεπάγεται σε μελλοντικό χρόνο η παγίωση αυτής της εντύπωσης, χωρίς την παραμικρή ελληνική αντίδραση.

Έχουν υποπτευθεί οι Έλληνες αρμόδιοι ότι με αυτή τη ρητορική ο Ερντογάν χτίζει σταδιακά τη δικαιολογητική βάση ενός “τιμωρητικού” στρατιωτικού τυχοδιωκτισμού εναντίον της Ελλάδας, σε χρόνο που η Τουρκία θα κρίνει ότι την ευνοεί; Η γεωστρατηγική πραγματικότητα πρέπει να προκαλεί ανησυχία στην Αθήνα κι όχι αφελείς σκέψεις και εφησυχασμό, όπως συμβαίνει στους θεωρητικούς της “αποκλειστικής προσκόλλησης”.

Καλά είναι τα εξοπλιστικά προγράμματα, αλλά αυτά είναι αναγκαία, αλλά όχι και ικανή συνθήκη για αποτελεσματική αποτροπή. Απαιτείται και άλλου τύπου εξωτερική πολιτική και κυρίως πολιτική βούληση για με κάθε μέσο προάσπιση της εδαφικής ακεραιότητας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων. Βούληση που να είναι ορατή στην απέναντι όχθη του Αιγαίου. Αλλιώς το μόνο που μας μένει είναι να ευχόμαστε “ο Θεός της Ελλάδας” να μην αποφασίσει να πάει για ύπνο!