“Μακεδονική” η γλώσσα, “Αρχιεπισκοπή της Αχρίδας” η Εκκλησία

Η άρνηση του προέδρου της Δημοκρατίας της ΠΓΔΜ Γκιόργκι Ιβάνοφ να δεχτεί μία λύση με όρους erga omnes (η νέα ονομασία να ισχύει και στο εσωτερικό) εξηγεί και τον δισταγμό που επιδεικνύει τόσο ο Ζάεφ όσο και το Μέγαρο Μαξίμου. Υπενθυμίζουμε πως ο Νίκος Κοτζιάς μίλησε δημοσίως για συντελεσμένη συμφωνία, η οποία πρακτικά απομένει να εγκριθεί από τους δύο πρωθυπουργούς Ελλάδας και ΠΓΔΜ. Το Μέγαρο Μαξίμου, όμως, τήρησε επιφυλακτική στάση, αφήνοντας να εννοηθεί πως υπάρχει ακόμα δρόμος να διανυθεί.

Στο ίδιο μήκος κινήθηκε και ο Ζόραν Ζάεφ. Από την άλλη, όμως, ο πρωθυπουργός της ΠΓΔΜ θέλησε να εξευμενίσει το ακροατήριό του, πουλώντας την «συμφωνία επί της αρχής» και κυρίως τα οφέλη αυτής για τη γειτονική χώρα. Αναφέρθηκε στο ότι «η Ελλάδα θα στείλει επιστολή στο ΝΑΤΟ, ώστε η ΠΓΔΜ να λάβει πρόσκληση ένταξης στη Συμμαχία». Αποκάλυψε ότι η “μακεδονική” γλώσσα και η ταυτότητα των πολιτών της χώρας του «έχουν ήδη διασφαλιστεί από τη σχεδιαζόμενη συμφωνία με την Ελλάδα» και ότι ο ίδιος «λαχταρά μια «Μακεδονία», στην οποία οι πολίτες θα είναι απαλλαγμένοι από προκαταλήψεις και από φόβους του παρελθόντος».

Η τοποθέτησή του προκάλεσε την αντίδραση της ελληνικής κυβέρνησης, η οποία έσπευσε να δηλώσει πως «δεν υπάρχει καμία συμφωνία». Στην ανακοίνωση του, το Γραφείο του Πρωθυπουργού ξεκαθαρίζει ότι «η θέση της ελληνικής κυβέρνησης είναι πάντοτε σαφής και καθαρή: Προϋπόθεση για τη λύση και την ένταξη της ΠΓΔΜ σε ΝΑΤΟ και ΕΕ είναι η συμφωνία για σύνθετη ονομασία με γεωγραφικό ή χρονικό προσδιορισμό, με ισχύ έναντι όλων, που προϋποθέτει και τη συνταγματική αναθεώρηση».

“Μακεδονική γλώσσα” και “Αρχιεπισκοπή της Αχρίδας”

Η αλήθεια είναι πως υπάρχει συμφωνία, η οποία, όμως, δεν έχει οριστικοποιηθεί, λόγω ακριβώς της δυσκολίας που έχει ο Ζάεφ να εγγυηθεί πως μπορεί να την περάσει στη χώρα του. Όσον αφορά το όνομα, επικρατέστερο παραμένει το Βόρεια Μακεδονία. Όσον αφορά τα ζητήματα της ταυτότητας (όνομα εθνότητας και γλώσσας) ο Νίκος Κοτζιάς ουσιαστικά έχει αποδεχθεί το “μακεδονική”. Το ομολόγησε και στην ενημέρωση που έκανε προ ημερών στους εκπροσώπους της αντιπολίτευσης.

Το επιχείρημά του ήταν πως αυτά τα ζητήματα είναι κλεισμένα από τις αρχές της δεκαετίας του 1990. Πράγματι, η “μακεδονική” γλώσσα είναι καταχωρημένη στη σχετική λίστα του ΟΗΕ, αλλά αυτό μπορούσε να αλλάξει εάν το πρόβλεπε η υπό οριστικοποίηση συμφωνία. Τώρα, μένει να φανεί εάν θα είναι στη σλαβική εκδοχή αμετάφραστη (μακεντόνσκι) ή θα μεταφράζεται. Κρίσιμο ζήτημα είναι και η ιθαγένεια, αν δηλαδή θα ονομάζεται βορειομακεδονική ή θα επιλεγεί η περιφραστική “πολίτης της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας”.

Μέρος της υπό οριστικοποίηση συμφωνίας είναι και η διευθέτηση της εκκλησιαστικής πτυχής. Η σημερινή σχισματική “Μακεδονική Εκκλησία” θα επανέλθει στους κόλπους του Οικουμενικού Πατριαρχείου ως “Αυτοκέφαλη Αρχιεπισκοπή της Αχρίδας”, όπως ήταν παραδοσιακά το όνομά της. Ας σημειωθεί ότι ρόλο στις σχετικές διαπραγματεύσεις έπαιξε και ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος.

Όπως προαναφέραμε, η εκκρεμότητα που εμποδίζει την λύση είναι η δυσκολία του Ζάεφ να εγγυηθεί πως θα περάσει στο εσωτερικό της χώρας του το νέο όνομα ως νέο συνταγματικό όνομα. Δεν έχει εξασφαλίσει την αναγκαία συναίνεση για την συνταγματική αναθεώρηση που θέτει ως όρο η Αθήνα. Με άλλα λόγια, η αντιπολίτευση μέχρι τώρα δεν δέχεται κανένα από τα ονόματα που βρίσκονται στο τραπέζι να καταστεί και νέα συνταγματική ονομασία.

Ο Ζάεφ ζητάει χρόνο

Εξάλλου, γι’ αυτό τον λόγο ο Ζάεφ είχε ζητήσει και από την Αθήνα, αλλά και από τον δυτικό παράγοντα κάποιο χρόνο, ώστε να μπορέσει να διαμορφώσει το κλίμα στη χώρα του, το οποίο να επιτρέψει και την υπερψήφιση στη Βουλή, αλλά κυρίως την έγκριση της συμφωνίας στο δημοψήφισμα. Σύμφωνα με έγκυρες πληροφορίες, τις τελευταίες ημέρες οι Αμερικανοί και οι Ευρωπαίοι επιχείρησαν να τον βοηθήσουν, ασκώντας ασφυκτικές πιέσεις στη νέα ηγεσία του VMRO με σκοπό να την πειθαναγκάσουν να υπερψηφίσει τη συμφωνία. Το κλίμα αποτυπώνεται και στην υπόσχεση της κυβέρνησης Ζάεφ να άρει τις καταδίκες και τις δικαστικές διώξεις τόσο του πρώην πρωθυπουργού Γκρουέφσκι όσο και άλλων ανωτάτων στελεχών του VMRO, εάν ψηφίσουν τη συμφωνία για το όνομα.

Το πλάνο ήταν να προηγηθεί η επικύρωση της συμφωνίας από το κοινοβούλιο με 2/3 πριν γίνει δημοψήφισμα. Κι αυτό, για να δώσει η Ελλάδα το πράσινο φως στη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ στα τέλη Ιουνίου για τον ορισμός ημερομηνίας έναρξης ενταξιακών διαπραγματεύσεων και λίγο αργότερα, στα τέλη Ιουλίου στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ. Δεν είναι εύκολο να μαντέψει κανείς πώς θα εξελιχθεί η πολιτική μάχη που δίνει ο Ζάεφ, αλλά το μόνο σίγουρο είναι πως η όλη διαδικασία αρχίζει να δημιουργεί πολιτικές παρενέργειες και στο εσωτερικό της Ελλάδας. Τα αντιφατικά μηνύματα, η ύπαρξη συμφωνίας που τελικά δεν είναι ακριβώς συμφωνία, δημιουργούν ένα θολό τοπίο που προκαλεί εκνευρισμό στην κοινή γνώμη.

Σήμερα, Πέμπτη ο πρόεδρος της ΠΓΔΜ θα δεχθεί τον υπουργό Εξωτερικών Νίκολα Ντιμιτρόφ, προκειμένου να ενημερωθεί για όλες τις λεπτομέρειες που συζητήθηκαν στη Νέα Υόρκη και τις Βρυξέλλες. Όσο γράφονται οι γραμμές αυτές, όμως, η αποφασιστικού χαρακτήρα τηλεφωνική επικοινωνία μεταξύ Τσίπρα και Ζάεφ εκκρεμεί, γεγονός που δείχνει ότι ο πρωθυπουργός της γειτονικής χώρας δεν είναι έτοιμος να δώσει την τελική διαβεβαίωση στον Έλληνα ομόλογό του.