Μετά τους NY Times για Έβρο 2020 ανασκεύασε και το Spiegel για Έβρο 2022

Το γερμανικό Der Spiegel κατέβασε χτες όλες τις επίμαχες δημοσιεύσεις, σχετικά με την υπόθεση των 38 μεταναστών από την Συρία, οι οποίοι είχαν εγκλωβιστεί σε νησίδα του Έβρου το περασμένο καλοκαίρι, γεγονός που είχε προκαλέσει και πολιτική αντιπαράθεση. Το Der Spiegel επικαλείται αμφιβολίες σχετικά με την αξιοπιστία του αρχικού ρεπορτάζ και ενημέρωση θα προβεί σε επαναξιολόγηση όλων των πληροφοριών, επισημαίνοντας πως μόνο τότε θα αναδημοσιεύσει τα σχετικά άρθρα, φυσικά διορθωμένα . 

Αναλυτικά αναφέρει: «Σε αυτή την στήλη υπήρχε ένα άρθρο για την τύχη μιας ομάδας προσφύγων στον ελληνοτουρκικό συνοριακό ποταμό Έβρο, το καλοκαίρι του 2022. Υπάρχουν αμφιβολίες για την προηγούμενη περιγραφή των όσων συνέβησαν εκείνη την εποχή. Ως εκ τούτου, αφαιρέσαμε προσωρινά αρκετά άρθρα σχετικά με το θέμα αυτό από τον ιστότοπό μας. Επανεξετάζουμε το ρεπορτάζ μας και θα αποφασίσουμε μετά την ολοκλήρωση της έρευνας εάν τα άρθρα θα δημοσιευθούν ξανά σε διορθωμένη και πιο ενημερωμένη μορφή, εάν είναι απαραίτητο».

Τα συγκεκριμένα δημοσιεύματα υπογράφονταν από δημοσιογράφους που είχαν σχέσεις με ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται στην περιοχή. Έκαναν εκτενή αναφορά σέ ένα άταφο μικρό κορίτσι στην νησίδα του Έβρου, που “πέθανε” από τσίμπημα σκορπιού, γεγονός που είχε είχαν προκαλέσει και ένα κύμα αρνητικών για την Ελλάδα διεθνών δημοσιευμάτων. Στα συγκριμένα δημοσιεύματα, κατηγορούνταν η Ελλάδα ότι είχε εγκαταλείψει τους μετανάστες.

Μάλιστα, ισχυρίζονταν πως η νησίδα είναι σε ελληνικό έδαφος, με το υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής και την Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού να αντιτείνουν πως η νησίδα ανήκει σε τουρκικό. Μετέπειτα, ακολούθησε και η επίσημη “συγγνώμη” της ΜΚΟ “HumanRights360”, η οποία αποδέχτηκε τελικώς πως η επίμαχη νησίδα ανήκει σε τουρκικό έδαφος. Δεν θα επεκταθούμε περαιτέρω στο ιστορικό της υπόθεσης, αλλά προφανώς και η χτεσινή κίνηση του Der Spiegel, είναι μία ακόμα επιβεβαίωση της θέσης της Αθήνας.

Στην υπηρεσία του Ερντογάν

Πάντως, το κατεξοχήν μέσο μαζικής επικοινωνίας στις ΗΠΑ που αξιοποιείται από την Τουρκία σε διάφορες απόπειρες παραπληροφόρησης, δεν είναι δεν είναι άλλο από τους “The New York Times”, όπως θυμόμαστε και από ένα παλαιότερο δημοσίευμα του δημοσιογραφικού οργανισμού για την κρίση του Έβρου. Η τουρκική προεδρία χρησιμοποιεί φυσικά δεκάδες συμβούλους επικοινωνίας στην πρωτεύουσα Washington DC, προωθώντας με επίταση τις δημόσιες σχέσεις και επιχειρώντας κατά το δοκούν να διαστρεβλώνει τα τεκταινόμενα στις περιοχές που την ενδιαφέρουν άμεσα.

Όπως είναι ευνόητο η απασχόληση αυτών των εταιρειών για λογαριασμό των τουρκικών συμφερόντων υποχρεώνει την Άγκυρα να δαπανά μεγάλα ποσά, ώστε να παρουσιάζονται οι απόψεις του Τούρκου προέδρου στην αμερικανική κοινή γνώμη, με το προπέτασμα της ανάλυσής τους από τους έμμισθους επικοινωνιολόγους. Κατά κανόνα τις περισσότερες φορές, οι εταιρείες απλώς παράγουν μία άχρηστη ενημέρωση, χωρίς ουσιαστικά αποτελέσματα

Βεβαίως, εδώ πρέπει να επισημανθεί η διαφορά της στάσης του Der Spiegel με αυτήν την “New York Times”: Το γερμανικό περιοδικό κατέβασε τα επίμαχα δημοσιεύματα, αποδεχόμενο ότι χρήζουν επανεξέτασης, δημοσιεύματα οι πηγές των οποίων προήλθαν από πληροφορίες ΜΚΟ, οι οποίες δεν διασταυρώθηκαν. Στην περίπτωση των “New York Times” πρόκειται επί της ουσίας για πληρωμένες καταχωρήσεις από την Τουρκία.

Ιστορικό ψευδών δημοσιευμάτων

Ειδικά οι “The New York Times” έχουν βεβαρημένο παρελθόν: Οι πρώτες μεγάλες υποψίες είχαν έλθει από την διαχείριση της υπόθεσης Κασόγκι. Τον Αύγουστο του 2018 αποκαλύφθηκε ότι είχε δημοσιεύσει μία έμμεση ουσιαστικά καταχώρηση, από σύμβουλο επικοινωνίας της τουρκικής προεδρίας στις ΗΠΑ για την πολύκροτη υπόθεση.

Η τότε ανάλυσή του εξηγούσε την στάση του προέδρου Ερντογάν, έναντι της κρίσης των σχέσεων της χώρας του με τις ΗΠΑ. Αν και το σημείωμα του εκδότη την ίδια ημέρα καταδίκαζε την συμπεριφορά των τουρκικών αρχών στο θέμα του πάστορα Μπράνσον, που κρατούνταν με χαλκευμένες κατηγορίες, η απόπειρα ισορροπίας και της αμεροληψίας των “The New York Times”, δεν έπεισε.

Ένα νέο ολίσθημα, τον Αύγουστο του 2019, καταρράκωσε για μία ακόμα φορά την αξιοπιστία του μέσου, όταν ο διακεκριμένος πολιτικός συντάκτης και αναλυτής Τom Wright-Piersanti, είχε προχωρήσει σε σειρά αντισημιτικών σχολίων προς όφελος της Τουρκίας, που αν και δεν κατονομάζει, υιοθετεί την στάση της.

Ο ειδησεογραφικός οργανισμός σπεύδει να αναστείλει τις σχέσεις του με τον συντάκτη, δηλώνοντας πως διεξάγει εσωτερική έρευνα για τις δραστηριότητές του. Για να διασκεδάσει τις αλγεινές εντυπώσεις, δήλωσε πως τα περισσότερα από τα επίμαχα κείμενα που δημοσιεύει αποστέλλονται για έλεγχο στην Υπηρεσία Εθνικής Ασφαλείας (NSA) για την προστασία των συμφερόντων των ΗΠΑ.

Το “μυστικό κέντρο κράτησης”

Το κρούσμα που μας αφορά είχε γίνει στην μεταναστευτική κρίση του Έβρου του 2020, με το υποτιθέμενο μυστικό κέντρο κράτησης μεταναστών στους Πόρους, που είχε συνοδευτεί και από μία αεροφωτογραφία. Στην εικόνα επισυνάπτονται επεξηγήσεις της λειτουργίας των κτιριακών εγκαταστάσεων (ουσιαστικά αγροτοκτηνοτροφική μονάδα) και η επικριτική για την Ελλάδα άποψη του François Crépeau, πρώην ειδικού ανταποκριτή του ΟΗΕ σε θέματα προστασίας ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Όσον αφορά την μαρτυρία, αποδίδονταν σε κάποιον Κούρδο της Συρίας, τον εκπαιδευόμενο μηχανικό λογισμικού (Software Engineer) Somar al-Hussein, αν και αναμφίβολα πρόκειται για ένα ακόμα AK Troll. Η υποψία επιβεβαιώθηκε ένα διήμερο μετά την δημοσίευση, από την στιγμή που αποδεικνύεται πως ο μάρτυρας δεν είναι άλλος από τον κάτοικο της Κωνσταντινούπολης Somar El Hüseyin, φοιτητή στην σχολή Μηχανικών Λογισμικού του Πανεπιστημίου Maltepe, γεγονός που υποχρέωσε τον ειδησεογραφικό οργανισμό σε αναδίπλωση.

Δυστυχώς και αυτή η υποτιθέμενη ενδελεχής “δημοσιογραφική” έρευνα, είχε αποφύγει προσεκτικά να αναφερθεί ευρύτερα στην κρίση που σοβεί στα ελληνικά σύνορα και τα αίτια της. Όπως και το Der Spiegel έτσι και οι “New York Times” αποσιώπησαν εντελώς τα κίνητρα της Άγκυρας για την αιφνιδιαστική κλιμάκωση της μεταναστευτικής κρίσης, η προέβησαν σε περιορισμένη αναφορά. Στην περίπτωση του αμερικανικού μέσου, είχε αποκρύψει την επίσημη δήλωση της Υπηρεσίας Προσφύγων του ΟΗΕ, που επεσήμανε πως δεν υπήρχε τότε καμία κίνηση προσφύγων από την επίμαχη ζώνη του Ιντλίμπ προς τα τουρκικά σύνορα.

Μέτρα Ελέγχου

Για να διαπιστωθεί στις περιπτώσεις αυτές εάν και κατά πόσον πρόκειται για παραπληροφόρηση, υιοθετείται μία γενική και απλή διαδικασία πέντε βημάτων, ώστε να εξακριβωθεί η αξιοπιστία της πληροφορίας. Σε πρώτη φάση διενεργείται μία διαδικτυακή αναζήτηση που αρκετές φορές αποδίδει, λόγω του ότι υπάρχουν χρήστες που διασταυρώνουν την υπό έλεγχο πληροφορία, παρέχοντας πρόσθετα στοιχεία που την διαψεύδουν ή την επαληθεύουν. Σε περίπτωση που δεν έχει προβληθεί μαζικά από τα ΜΜΕ, οι πιθανότητες βαίνουν σε βάρος της, λόγω του ότι οι δημοσιογράφοι δεν την υιοθετούν από την στιγμή που τους είναι πρακτικά αδύνατη η επιβεβαίωσή της.

Σε δεύτερη φάση αναζητείται η αρχική πηγή της πληροφορίας και ελέγχεται με ειδική εφαρμογή, ώστε να διαπιστωθεί εάν πρόκειται για Social bot. Λόγου χάρη εάν ο λογαριασμός προέλευσης ενημερώνεται συνεχώς επί 24 το εικοσιτετράωρο από διαφορετικά σημεία της υδρογείου, τότε έχει ενεργοποιηθεί με συγκεκριμένη εφαρμογή και όχι από άνθρωπο. Σε τρίτη φάση ελέγχεται αντίστροφα η εικόνα, δηλαδή εάν προέρχεται από αρχείο ή κάποια ψηφιακή χαρτογραφική εφαρμογή, στοιχείο που σχεδόν εκμηδενίζει την αξιοπιστία της.

Σε επόμενη φάση διεξάγεται αναζήτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να διαπιστωθούν όσο το δυνατόν περισσότερα για την αρχική πηγή της πληροφορίας, όπως και για τον πολιτικό και κοινωνικό προσανατολισμό της. Τέλος, ελέγχεται το περιεχόμενο ως προς το εάν και κατά πόσον έχει στοιχεία αληθοφάνειας, καθώς μεγάλο μέρος της παραπληροφόρησης βασίζεται σε φήμες και εικόνες αρχείου, που υποτίθεται πως ενισχύουν την τεκμηρίωση.

Εάν κάποιος λόγου χάρη γνωρίζει τις τοποθεσίες που αναφέρονται, δεν έχει παρά να χρησιμοποιήσει ψηφιακή χαρτογράφηση (Google, Bing και άλλοι πάροχοι) για να διαπιστώσει την ακρίβεια των στοιχείων. Επίσης έχει την δυνατότητα να αντιστρέψει την έρευνα αναζητώντας παρόμοιες εικόνες, διαδικασία που αποτελεί κοινή πρακτική στους πλαστούς λογαριασμούς (sockpuppet accounts), που καλύπτουν άλλα πρόσωπα και δημιουργούνται ώστε οι πραγματικοί χρήστες να τους αξιοποιούν σε λειτουργία trolls.