Μια απάντηση στον Ροζάκη – Η μυθοποίηση των διερευνητικών επαφών

Σύμφωνα με όσα υποστηρίζει ο καθηγητής και πρώην υφυπουργός Εξωτερικών κ. Ροζάκης,  σε πρόσφατο άρθρο του, οι διερευνητικές συνομιλίες ήταν εξ αρχής προσχηματικές, προκειμένου να παρακάμψουν τη μία και μοναδική διαφορά του “παπανδρεϊκού όρου”, δηλαδή αυτήν της υφαλοκρηπίδας. Στόχευαν, λοιπόν, στο να συζητηθούν όλα τα ζητήματα που κατά καιρούς είχε προβάλει η Τουρκία (γκρίζες ζώνες, αποστρατιωτικοποίηση, αιγιαλίτιδα ζώνη, εθνικός εναέριος χώρος), δηλαδή θέματα, που δεν αναγνώριζε ως νόμιμες διαφορές η Ελλάδα.

Τα ζητήματα αυτά αποτελούσαν μονομερείς διεκδικήσεις-απαιτήσεις της Τουρκίας, καθώς επρόκειτο για άμεση και ευθεία αμφισβήτηση κατά της εδαφικής ακεραιότητας της χώρας μας (γκρίζες ζώνες) και της κυριαρχίας της (12 ν.μ., αιγιαλίτιδα ζώνη). Η Τουρκία, επίσης, αμφισβητεί και τη διεθνή δικαιοδοσία που έχει χορηγηθεί από Διεθνείς Οργανισμούς (FIR, περιοχή έρευνας και διάσωσης, τα οποία όμως  δεν αναφέρει ο κ. Ροζάκης).  Άλλωστε  από  την  υποχρεωτική αρμοδιότητα του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης (που αποδέχθηκε το 1994 η Ελλάδα), έχουν εξαιρεθεί  τα αμυντικά μέτρα της χώρας μας στα απειλούμενα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου.

Ο κ. Ροζάκης, λοιπόν, ομολογεί ότι οι διερευνητικές συνομιλίες, από το 2002 και μετά, αφορούσαν όλα τα θέματα που ήγειρε μονομερώς και παρανόμως η Τουρκία, ενώ η πάγια θέση της Ελλάδος ήταν και παραμένει ότι είναι εκτός συζήτησης με τη γείτονα. Θέση, την οποία υιοθετεί τροποποιημένη και η κυβέρνηση Μητσοτάκη (ως τώρα τουλάχιστον), προσθέτοντας, δηλαδή, ορθά  στη μία και μόνη αποδεκτή διαφορά της υφαλοκρηπίδας, αυτήν της ΑΟΖ, που συνήθως έχουν τα ίδια εξωτερικά όρια (μέχρι τα 200 ν.μ.).

Ο κ. Ροζάκης, μάλιστα, θεωρεί τις διερευνητικές ως τη «μοναδική μέθοδο αντιμετώπισης όλων των ζητημάτων που κατά καιρούς είχε προβάλει η Τουρκία». Άρα, οι επί 14 χρόνια “συνομιλίες” θεωρούνται “αντιμετώπιση”, ενώ στην πραγματικότητα επρόκειτο για διαιώνιση των “ζητημάτων” (δηλαδή των τουρκικών διεκδικήσεων), οι οποίες:

• α) Δεν θα έπρεπε καν να συζητηθούν από την Ελλάδα.
• β) Θα αρκούσε μία συντομότατη διερεύνηση των εκατέρωθεν θέσεων (π.χ. 3-6 μηνών ), ώστε να αποδειχθεί το αγεφύρωτο των θέσεων των δύο πλευρών.
• γ) Με την επί 14 χρόνια (!) συζήτησή τους, καθυστερούσαν την καθιέρωση και θέσπισή τους από την Ελλάδα (π.χ. 12 ν.μ.) και παγίωναν την τουρκική αμφισβήτηση, τόσο στις διμερείς σχέσεις μας (ως ανοικτά προς συζήτηση θέματα) όσο και ενώπιον της διεθνούς κοινότητας, στην αντίληψη της οποίας (χωρίς γνώση, βέβαια, των λεπτομερειών και της ουσίας των υποθέσεων) παρέμενε η αίσθηση ανοικτών διαφορών, είτε λόγω της ιδιαίτερης γεωγραφίας του Αιγαίου είτε, πάντως, χωρίς να επιρρίπτουν, σαφώς, την ευθύνη της εκκρεμότητας στην Τουρκία.

Μετά το 2016

Η εξέλιξη των πραγμάτων από το 2016 και μετά και, ιδίως, πρόσφατα, με την επεκτατική και προπαγανδιστική θεωρία της “Γαλάζιας Πατρίδας” και το έκτρωμα του τουρκολιβυκού μνημονίου οριοθέτησης, καταδεικνύει περίτρανα πόσο κακό προξένησε στα ελληνικά εθνικά συμφέροντα η επί 14 χρόνια, ατελέσφορη και πλήρως ασύμφορη για τα εθνικά συμφέροντά μας, ανούσια παράταση των δήθεν “διερευνητικών” συνομιλιών.

Οι διερευνητικές όμως έκαναν το εξής: Πρώτον,  υπέκρυπταν την πρόθεση της Τουρκίας να αποφύγει την αποδοχή των σαφέστατων ρυθμίσεων  της Σύμβασης  του Δικαίου της Θάλασσας (αρθ. 121 κ.λπ. της Σύμβασης του 1982), την οποία μεν κατεψήφισε, αλλά η οποία σαφώς τη δεσμεύει, ως εθιμικό Διεθνές Δίκαιο γενικής ισχύος. Η πρόσφατη ψηφοφορία στη Γ.Σ. του ΟΗΕ (07/01/2021) για το Δίκαιο της Θάλασσας επιβεβαίωσε αυτόν τον εθιμικό χαρακτήρα της Σύμβασης του 1982 και η Τουρκία απομονώθηκε για πολλοστή φορά, ούσα η μόνη χώρα που καταψήφισε, απέναντι στις θετικές ψήψους 152 χωρών!

Δεύτερον, υπέκρυπταν, την ολισθηρή τακτική κάποιων ελληνικών κυβερνήσεων να αποφύγουν την αντιμετώπιση τους ουσίας των θεμάτων που θέτει η Τουρκία και να καταφύγουν σε χρονίζουσες συνομιλίες, που σαφέστατα “έδεσαν τα χέρια” της Ελλάδος, παραχωρώντας την πρωτοβουλία των κινήσεων στην Τουρκία! Η ενδεδειγμένη λύση θα ήταν, πρώτα, να υιοθετήσουν όλες τις θετικές διατάξεις του Δικαίου της Θάλασσας και μετά να συζητήσουν, ταχύρυθμα μάλιστα, με την Τουρκία.

Πρέπει να τονισθεί, επίσης, ότι όχι απλά “διερευνητικές” συνομιλίες, αλλά άμεσες διαπραγματεύσεις είχαν διεξαχθεί μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας και το 1975 (Καραμανλής-Ντεμιρέλ), αλλά κυρίως από το 1977 ως το 1981, στο πλαίσιο του “Πρακτικού της Βέρνης” του 1976. Ενώ, διαπραγματεύσεις έγιναν και μετά την κρίση της Θάσου (Μάρτιος 1987), δηλαδή το 1988. Και αυτές ήταν αντιπαραγωγικές, με ευθύνη της Τουρκίας!

Παραταύτα, ο κ. Ροζάκης, δηλώνει ότι από το 2010 έως το 2016 επιτελέστηκε “θεαματική” πρόοδος στις διερευνητικές (με κύριο εκπρόσωπο της Ελλάδας τον Πρέσβη κ. Παύλο Αποστολίδη), «με αποτέλεσμα να περιοριστεί η ύλη των συζητήσεων σε ένα θέμα: την Αιγιαλίτιδα Ζώνη στο Αιγαίο»!

Βασανιστικά ερωτήματα 

Προκύπτουν, λοιπόν, τα εξής αμείλικτα και αναπάντητα ερωτήματα:

• Γιατί τότε δεν ενημερώθηκε ο ελληνικός λαός γι’ αυτήν τη “θεαματική” πρόοδο, ώστε δικαιολογημένα να συνεχιστούν σήμερα ή έκτοτε;
• Αφού, κατά τον κ. Ροζάκη, “περιορίστηκε” η ύλη των συζητήσεων, πλέον, μόνο στο θέμα της αιγιαλίτιδας ζώνης στο Αιγαίο (που είναι και το κεντρικό ζήτημα), αυτό, προφανώς, σημαίνει ότι όλα τα άλλα ζητήματα που έθεταν οι Τούρκοι, λύθηκαν με τα 14 χρόνια των “διερευνητικών”: δηλαδή, η οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας, η αποστρατιωτικοποίηση των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου, οι γκρίζες ζώνες, (δηλαδή, τα από 21 έως 152 νησιά-νησίδες, των οποίων την κυριαρχία διεκδικεί ή αμφισβητεί η Τουρκία, ο εθνικός εναέριος χώρος 10 ν.μ., η περιοχή FIR, η περιοχή έρευνας και διάσωσης!

Καμία, όμως, τουρκική ενέργεια ή δήλωση, έκτοτε, δεν συνάδει μ’ αυτήν την περιγραφή του κ. Ροζάκη! Τουναντίον, υπήρξε συνεχής επέκταση των μονομερών και παράνομων τουρκικών διεκδικήσεων, με κορύφωση τη διαβόητη “Γαλάζια Πατρίδα”, που διεκδικεί το μισό Αιγαίο (Ανατολικά του 25ου Μεσημβρινού), όλη την ελληνική υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ στην Ανατολική Μεσόγειο και νοτίως της Κρήτης, μηδενίζοντας για όλα τα νησιά μας, από τα μικρότερα ως τα μεγαλύτερα, τις θαλάσσιες ζώνες τους, με εξαίρεση τη στενή Αιγιαλίτιδα Ζώνη των 6 ν.μ. που είχαν (κάκιστα), ως σήμερα.

Άρα, λοιπόν, δεν λύθηκε ούτε το θέμα της επέκτασης της Αιγιαλίτιδας Ζώνης στα 12 ν.μ. για τις δυτικές ηπειρωτικές ακτές του Αιγαίου (και της Εύβοιας) και όλων των νησιών μας που δεν ανήκουν στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου.

Και ένα άλλο αμείλικτο ερώτημα: δεν θα έπρεπε να γνωρίζει ο ελληνικός λαός ότι, πλέον, οι “διερευνητικές” διεξάγονταν όχι για το ένα και μοναδικό θέμα που είναι εκκρεμές (αποτελεί νόμιμη διεθνή διαφορά), δηλαδή, την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας (ή και ΑΟΖ), αλλά για το κυριαρχικό δικαίωμα της Ελλάδος να διευρύνει την αιγαιαλίτιδα ζώνη της μέχρι 12 ν.μ. (δηλαδή, το μέγιστο όριο που θέτει το Διεθνές Δίκαιο) και μάλιστα, μονομερώς, με εσωτερική νομοθεσία της;

Το αδιανόητο

Επιπλέον, ο κ. Ροζάκης, προσπαθεί να συσχετίσει τη “δυσχέρανση των σχέσεων” Ελλάδας-Τουρκίας τα τελευταία 4 χρόνια (2016-2020), με το γεγονός ότι με ευθύνη της Τουρκίας υπήρξε “σιγή ασυρμάτου”, δηλαδή, διακοπή των διερευνητικών συνομιλιών μεταξύ των δύο χωρών, στην οποία οφείλεται (προφανώς) η επιδείνωση των σχέσεων!

Είναι αδιανόητο, πραγματικά, για όσους από εμάς γνωρίζουμε προσωπικά ως διαπρεπή συνάδελφο, τον κ. Ροζάκη, να κατανοήσουμε τη σοβαρότητα της συσχέτισης αυτής! Όταν, μάλιστα, για παράδειγμα,  τον Δεκέμβριο του 2018, πραγματοποιήθηκε   επίσημη επίσκεψη του Ερντογάν στην Ελλάδα! Ο ίδιος ομολογεί, στη συνέχεια, ότι οι διερευνητικές είχαν συνδεθεί “άρρητα” με την αποφυγή εκατέρωθεν ερεθισμών, που να μολύνουν το διαπραγματευτικό περιβάλλον. Πράγμα που είχε τηρηθεί από την Τουρκία, με μόνες εξαιρέσεις τις περιορισμένες παραβιάσεις του εναέριου χώρου μας και τις παραβιάσεις FIR!

Γιατί ο ίδιος, αυτόκλητα, δίνει δικαιολογία στην Τουρκία (που είναι αμφίβολο εάν ευσταθεί) την παύση των συνομιλιών, για τις έστω “περιορισμένες” παραβιάσεις, που συνεχίζονται και επεκτείνονται και με υπερπτήσεις πάνω από τα ελληνικά νησιά, έκτοτε και μέχρι σήμερα, ενώ επιζητείται η επανέναρξη των νέων διερευνητικών; Επίσης, ποια ήταν τα ad hoc θέματα που, αόριστα, αναφέρει ότι επιλύθηκαν από αυτό το θεσμοποιημένο όργανο;

Ο κ. Ροζάκης θεωρεί «λύτρωση από αυτόν τον βραχνά» την απόσυρση του ερευνητικού σκάφους (Ορούτς Ρέις). Τονίζει δε ότι «αυτό το δεδομένο αίρει τις αντιρρήσεις της Ελλάδος για επανέναρξη των διερευνητικών χωρίς το καθεστώς της απειλής βίας». Άρα, δείχνει να απαλείφει τους 5 μήνες ερευνητικών εργασιών του Ορούτς Ρέις, στη διεκδικούμενη ελληνική υφαλοκρηπίδα και αντίστοιχα  άλλων τουρκικών πλοίων στην Κυπριακή ΑΟΖ!