Ο Ερντογάν αποδεικνύει πόσο σωστή ήταν η απόρριψη του σχεδίου Ανάν

Το σχέδιο Ανάν ήταν ένα μοντέλο συμφωνίας για την Κύπρο, που εξυπηρετούσε την Τουρκία, τους αγγλοαμερικανούς, όχι όμως τους Κυπρίους. Δεκαέξι χρόνια μετά το δημοψήφισμα ( 24 Απριλίου 2004), η αποτίμηση είναι αναγκαία. Κυρίως των όσων παρακολουθούμε με την συμπεριφορά του Ερντογάν και την ετσιθελική τακτική του για επιβολή των επεκτατικών σχεδιασμών του.

Αυτή η συμπεριφορά υπενθυμίζει σε όσους ζούσαν και εξακολουθούν να ζουν σε ψευδαισθήσεις, πως η εφαρμογή των συμφωνηθέντων θα εξαρτιόταν από τις διαθέσεις του Ερντογάν και των “οραματισμών” του. Στο σχέδιο Ανάν οδηγηθήκαμε μέσα από την υποχωρητικότητα που επέδειξε η τότε κυβέρνηση(1998-2003) στο Κυπριακό, στην προσπάθεια της να διασφαλίσει την ένταξη στην ΕΕ.

Το περιεχόμενο του σχεδίου ήταν, όπως σημείωναν οι εμπνευστές του, η διαχρονικά “συσσωρευμένη εμπειρία” στο Κυπριακό. Δηλαδή, οι υποχωρήσεις που έγιναν από την ελληνοκυπριακή πλευρά από το 1974 και εντεύθεν. Σε σχέση με το περιεχόμενο σαφώς και νομιμοποιούσε τα αποτελέσματα της εισβολής και κατοχής, με σοβαρά διαχωριστικά ρατσιστικά χαρακτηριστικά. Προτάθηκε ένα μοντέλο με δημοκρατικά ελλείμματα, που θα συντηρούσε τον εθνικισμό.

Η διαδικασία, σε όλες τις φάσεις της, αντιμετωπίστηκε από την ελληνοκυπριακή πλευρά με μη πολιτικούς όρους. Οι διαδικαστικές και επί της ουσίας υποχωρήσεις που έγιναν, στηρίζονταν στη λογική πως «θα δεχθούμε εμείς, επειδή θα τα απορρίψει ο Ντενκτάς». Όλο αυτό ίσχυσε, δημιουργώντας κεκτημένο στις συνομιλίες τις ελληνοκυπριακές υποχωρήσεις.

Τα λάθη της ελληνοκυπριακής πλευράς

Όταν το Φεβρουάριο του 2004 στη Νέα Υόρκη ο Ντενκτάς αποδέχθηκε τη διαδικαστική φόρμουλα, η ελληνοκυπριακή πλευρά αιφνιδιάστηκε και δεν είχε σχέδιο Β. Λάθος ήταν και η επιστολή Παπαδόπουλου, τον Δεκέμβριο του 2003, προς τον Γενικό Γραμματέα για την ανάληψη πρωτοβουλίας στο Κυπριακό. Την ώρα που η κατάρρευση της Χάγης πιστώθηκε στους Τούρκους, η επιλογή που υπήρχε ήταν μόνο η απρόσκοπτη πορεία προς την ένταξη στην ΕΕ, την πρωτομαγιά του 2004.

Λάθος ήταν και η αποδοχή της επιδιαιτησίας το Φεβρουάριο του 2004, που εκ των πραγμάτων θα οδηγούσε σε ένα ετεροβαρές σχέδιο λύσης, όπως και έγινε. Λάθος ήταν και η πίεση της Αθήνας για αποδοχή μιας διαδικασίας και ενός σχεδίου, πριν ακόμη υποβληθεί. Περαιτέρω φαίνεται πως δεν αξιολογήθηκαν σωστά οι εξελίξεις, τόσο στην Τουρκία, όσο και στην τουρκοκυπριακή κοινότητα. Ελέγχεται ακόμη και η διαχείριση που έγινε μετά το δημοψήφισμα.

Μπορεί κανείς να αντιληφθεί, να κατανοήσει πως η Κυπριακή Δημοκρατία βρισκόταν μετά την απόρριψη του σχεδίου υπό ασφυκτική πίεση. Περαιτέρω είμαστε και στο παρά πέντε πριν την ένταξη στην ΕΕ. Είναι, όμως, πρόδηλο ότι δεν αξιοποιήθηκε ως έπρεπε το αποτέλεσμα. Η απόρριψη του σχεδίου Ανάν, η οποία ήταν συντριπτική, συνιστούσε ευκαιρία για αλλαγή πλεύσης στο Κυπριακό.

Το μεγαλύτερο όπλο για μια ηγεσία είναι το αποτέλεσμα ενός δημοψηφίσματος. Όπλο για μια νέα προσέγγιση στη βάση της απόφασης των πολιτών. Όλοι επικαλούνται την λαϊκή κυριαρχία, αλλά δεν την αξιοποιούν. Αυτό δεν έγινε και ως εκ τούτου όσες προτάσεις και ιδέες κατατέθηκαν στη συνέχεια στηρίζονταν στον απορριφθέν σχέδιο Ανάν. Οι πολίτες έδωσαν διέξοδο στην πολιτική ηγεσία με τη στάση τους στο δημοψήφισμα. Πρόσφεραν δια του αποτελέσματος τη δυνατότητα απεγκλωβισμού από τη μέχρι τότε πορεία στο Κυπριακό, που συνεχίζει να είναι η ίδια μέχρι και σήμερα.