Ο κατήφορος του Κυπριακού ορίζει τη νέα ατζέντα με “τροχονόμο” τον Στιούαρτ

Το Κυπριακό έχει εισέλθει σε μια νέα πορεία και τούτο καθορίζεται τόσο από την τουρκική στάση, που είναι μονίμως σε επιθετική διάταξη για επιβολή επεκτατικών σχεδιασμών, όσο και μέσα από τις εκθέσεις των Ηνωμένων Εθνών. Ο συνεχιζόμενος κατήφορος του Κυπριακού συνδέεται και με την αδυναμία της Λευκωσίας να προωθήσει μια αποτελεσματική πολιτική αποτροπής και ανάπτυξης πρωτοβουλιών.

Είναι σαφές πως σε αυτή τη συνεχή διολίσθηση του Κυπριακού προς τις τουρκικές επιδιώξεις, ρόλο διευκολυντή έχει ο Διεθνής Οργανισμός, ο οποίος αναδεικνύει πρωτίστως την ανάγκη της συνεργασίας των “δύο οντοτήτων”, αποφεύγοντας να αγγίξει την ουσία του Κυπριακού, της συνεχιζόμενης δηλαδή κατοχής από την Τουρκία. Βασικό εργαλείο διαχείρισης από τα Ηνωμένα Έθνη είναι η λειτουργία των Τεχνικών Επιτροπών, ενώ είναι πρόδηλο ότι προωθούνται “διμερείς” συνεννοήσεις.

Αν κι αυτό δεν λέγεται, είναι σαφές πως ο στόχος είναι η δημιουργία μίας δομημένης σχέσης συνεργασίας των δύο λεγόμενων οντοτήτων, που σε κάποιο βαθμό φαίνεται να λειτουργεί. Σε αυτή την προσπάθεια, μπαίνει “σφήνα” και η τουρκική αξίωση για αναγνώριση, που θα προκύψει με την αποδοχή -όπως αξιώνουν- από πλευράς της Λευκωσίας της “εγγενούς κυριαρχικής ισότητας” του κατοχικού καθεστώτος και του ισότιμου διεθνούς καθεστώτος των δύο πλευρών.

Είναι πρόδηλο ότι το αδιέξοδο και η έλλειψη προοπτικής -στην παρούσα φάση τουλάχιστον- προσφέρουν έδαφος σε “συνήθεις υπόπτους” για να κοιτάξουν, όπως συναφώς αναφέρουν, “έξω από το κουτί”. Κι αυτή η αναφορά για συζητήσεις “έξω από το κουτί”, παραπέμπει σε σενάρια που είναι πιο κοντά στο τουρκικό διαχωριστικό αφήγημα.

Πως πάει να σπάσει το αδιέξοδο ο ΟΗΕ

Οι εκπρόσωποι των Ηνωμένων Εθνών, αφήνοντας στο ράφι τη βάση λύσης, μια διαχρονική και επαναλαμβανόμενη αναφορά, που ειρήσθω εν παρόδω δεν ετύγχανε της ίδιας ερμηνείας από τους εμπλεκόμενους, είναι προφανές πως πλέον ο στόχος είναι ξεκάθαρος: Να βρεθεί “κοινό έδαφος”, “χρυσή τομή” μεταξύ των εκατέρωθεν θέσεων. Η απόσταση, που θα διανυθεί για να συναντηθούν οι εκατέρωθεν θέσεις δεν θα απέχουν πολύ από ένα συνομοσπονδιακό μοντέλο. Από τη διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία, που είναι “κολλημένη” η ελληνική πλευρά, μέχρι και την τουρκική αξίωση για δύο κράτη, θα φαντάζει προφανώς στα μάτια των εν δυνάμει μεσολαβητών ως συμβιβασμός η συνομοσπονδία.

Δεν είναι άλλωστε τυχαίο, που για μια ακόμη φορά σε εκθέσεις του ο Γενικός Γραμματέας κατανέμει εξίσου στις δυο πλευρές τις ευθύνες για το αδιέξοδο. Κι αυτό την ώρα κατά την οποία οι τουρκικές προσπάθειες επιβολής τετελεσμένων είναι συνεχείς και η επιθετικότητα της κατοχικής δύναμης βρίσκεται στο ζενίθ. Η εξίσωση με “συμπεριφορές” της ελληνοκυπριακής πλευράς, παραπέμπει στο αφήγημα πως όλοι έχουν ευθύνες συνεπώς πρέπει να βρεθεί η… μέση οδός.

Ο ρόλος του ειδικού αντιπρόσωπου των Ηνωμένων Εθνών στην Κύπρο, Κόλιν Στιούαρτ, είναι πλέον ξεκάθαρος. Οι “ίσες αποστάσεις”, που τηρεί ο αξιωματούχος του ΟΗΕ, δεν είναι παρά συγκάλυψη των τουρκικών ενεργειών επί του εδάφους (με την ΑΟΖ δεν ασχολείται). Ο κ. Στιούαρτ θεωρεί -και το λέγει συνεχώς από την πρώτη στιγμή της άφιξής του- ότι το Κυπριακό θα λυθεί με την αύξηση των εμπορικών συναλλαγών, με την ενίσχυση της συνεργασίας των… δύο οντοτήτων ενώ αναδεικνύει συνεχώς ένα αφήγημα για δήθεν απομόνωση των Τουρκοκυπρίων.

Τόσο ο ίδιος όσο και ο Βρετανός πρέσβης, υποστηρίζουν πως το αδιέξοδο μπορεί να “σπάσει” προσφέροντας κίνητρα και δώρα προς την τουρκική πλευρά. Η γνωστή πολιτική του κατευνασμού. Ο εκπρόσωπος του ΟΗΕ περιγράφει ενίοτε την κακή οικονομική κατάσταση στα κατεχόμενα και αναφέρεται σε “δυσαρεστημένους” Τουρκοκύπριους, για να πείσει ότι οι Ελληνοκύπριοι πρέπει να είναι “γενναιόδωροι”.

Ο Στιούαρτ παίζει στο τουρκικό γήπεδο

Ο κ. Στιούαρτ ελέγχεται για τους χειρισμούς του στο θέμα του γηπέδου της Τσετίν Καγιά, κοντά στο Λήδρα Πάλας, που αγνόησε τις αντιδράσεις κι ενστάσεις της Λευκωσίας. Ελέγχεται και στον χειρισμό που έκανε με την πυρκαγιά που ξέσπασε προ μηνών στα κατεχόμενα και είχε αναλάβει, παρακάμπτοντας την Κυπριακή Δημοκρατία, να ζητήσει βοήθεια για πυροσβεστικά αεροσκάφη από το Ισραήλ. Το θέμα δεν προχώρησε καθώς ο Ισραηλινός πρέσβης τον παρέπεμψε στην κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Η πράξη του, όμως, καταγράφηκε. Για να μη φορτώνονται οι ευθύνες μόνο στους τρίτους, θα πρέπει να αξιολογηθεί και η διαχείριση που γίνεται από τη Λευκωσία, η οποία ενίοτε “τρέχει” πίσω από τις εξελίξεις. Ακόμη και η ανέξοδη τακτική των διαβημάτων και των διαμαρτυριών δεν αποδίδει πλέον, καθώς οι τρίτοι σταμάτησαν να λαμβάνουν υπόψη αυτές τις πρακτικές.

Η απουσία συγκροτημένης πολιτικής, η αδυναμία σωστής ανάγνωσης των τουρκικών επιδιώξεων, οδηγούν τους διαχειριστές να είναι ουρά των εξελίξεων, την ώρα κατά την οποία η κατοχική Τουρκία επιβάλλει νέα τετελεσμένα. Το υπουργείο Εξωτερικών της Κύπρου, με το ένα πόδι εκτός, ενόψει εκλογών, ούτε πυροσβεστικά δεν παρεμβαίνει πλέον στις φωτιές που βάζει η τουρκική διπλωματία.

Ο κατοχικός ηγέτης, Ερσίν Τατάρ, στο έγγραφο, που απέστειλε προς τον Γενικό Γραμματέα, για τη δράση που ανέλαβε την τελευταία περίοδο και επισυνάπτεται στην έκθεση για την ΟΥΝΦΙΚΥΠ( όπως και του κ. Αναστασιάδη), αναδεικνύονται οι τουρκικές επιδιώξεις. Είναι σαφές από το έγγραφο, πως η κατοχική πλευρά προτάσσει τη στρατηγική επιδίωξη για αναγνώριση του ψευδοκράτους. Κι αυτό δεν εκφράζεται μόνο μέσα από την έκκληση Ερντογάν από το βήμα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, τον περασμένο Σεπτέμβρη, για αναγνώριση του ψευδοκράτους, στην οποία γίνεται αναφορά και στο έγγραφο Τατάρ, αλλά προκύπτει κι από τις προτάσεις που καταθέτει ο κατοχικός ηγέτης.

Τι θέλει ο Τατάρ από τα Ηνωμένα Έθνη

Σε ό,τι αφορά την τουρκική πρόταση για χωριστή συμφωνία ψευδοκράτους και ΟΥΝΦΙΚΥΠ, για να μπορεί η Δύναμη να λειτουργεί στα κατεχόμενα, σημειώνει πως βρίσκονται σε εξέλιξη συζητήσεις. Αναφέρει σχετικά πως πρέπει να συμφωνηθεί νομικό πλαίσιο. «Οι αρχές μου (σ.σ. εννοεί το κατοχικό καθεστώς) συνεχίζουν τις συζητήσεις με τα Ηνωμένα Έθνη για να προωθήσουν την πρότασή μας που παρουσιάστηκε στον ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη, τον περασμένο Σεπτέμβριο». Υποστηρίζοντας πως για την λειτουργία της ΟΥΝΦΙΚΥΠ στα κατεχόμενα προϋπόθεση είναι να δοθεί η συγκατάθεση του ψευδοκράτους, προσθέτει πως «αυτή η συμφωνία θα μας φέρει πιο κοντά στην αποκατάσταση της κλονισμένης ισορροπίας».

Ο Τατάρ αναφέρεται και στις προτάσεις, που υπέβαλε την 1η Ιουλίου 2022 στον Γ.Γ. του ΟΗΕ. Ενδιαφέρον έχει η “επικαιροποιημένη” πρόταση του για το θέμα των υδρογονανθράκων. Αυτή προβλέπει τη σύσταση επιτροπής που θα αποτελείται από ίσο αριθμό μελών που θα διορίζονται από τις δύο πλευρές, με την εξουσία να αποφασίζουν από κοινού για τις υπεράκτιες δραστηριότητες υδρογονανθράκων, συμπεριλαμβανομένου του επιμερισμού εσόδων.

Επίσης αναφέρει πως μετά τη συγκρότηση αυτής της κοινής επιτροπής, «οι ενεργειακές εταιρείες που έχουν αδειοδοτηθεί χωριστά από την τουρκοκυπριακή πλευρά και την ελληνοκυπριακή πλευρά, θα μπορούσαν να εξουσιοδοτηθούν από τη συμβαλλόμενη πλευρά να συστήσουν επιτροπή, η οποία θα διευκολύνεται από τα Ηνωμένα Έθνη και την Ευρωπαϊκή Ένωση να έχει καθεστώς παρατηρητή».

Στην επιτροπή θα ανατεθούν, μεταξύ άλλων, «η συνεργασία και ο συντονισμός μελλοντικών δραστηριοτήτων, μελλοντικών συμβάσεων και πτυχών που σχετίζονται με τη δημιουργία εσόδων και την κοινή χρήση, ενώ θα κάνει συστάσεις για τη μεταφορά φυσικού αερίου στις διεθνείς αγορές». Σημειώνεται δε πως «οι αποφάσεις που θα λαμβάνονται και οι διευθετήσεις που θα γίνονται σχετικά δεν θίγουν τις νομικές και πολιτικές θέσεις της τουρκοκυπριακής πλευράς και της ελληνοκυπριακής πλευράς στο Κυπριακό». Ως δεύτερο και τρίτο τομέα συνεργασίας, η κατοχική πλευρά πρότεινε τη μετάβαση στην πράσινη ενέργεια.

Ως πρώτο βήμα, πρότεινε τη δημιουργία ηλεκτρικής διασύνδεσης του νησιού με την Ευρώπη «μέσω της γεωγραφικά πλησιέστερης και οικονομικά εφικτής διαδρομής, δηλαδή της Τουρκίας, η οποία είναι ήδη συνδεδεμένη με την πρώτη»( σ.σ. εννοεί τα κατεχόμενα, αν και δεν είναι). Ως τέταρτος τομέας συνεργασίας, πρότεινε τη σύσταση κοινής επιτροπής, με τη συμμετοχή ισάριθμων μελών και από τις δύο πλευρές, «για να εργαστεί για τη συνεργασία για την ορθολογική χρήση των υδάτινων πόρων του νησιού».

Αυτή η πρόταση συνδέεται και με τη δυνατότητα κοινής χρήσης του νερού που μεταφέρεται μέσω υποθαλάσσιων αγωγών από την Τουρκία. Περαιτέρω, όπως αναφέρει, στις 8 Ιουλίου 2022, έχει διαβιβάσει τη δεύτερη σειρά προτάσεων, που αφορούν την αποναρκοθέτηση και το θέμα της μετανάστευσης.