Ο Νταβούτογλου, ο Ντόκος και το δόγμα Ερντογάν

Κάθε Σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας ή ο αναπληρωτής του, οφείλει να παρουσιάζει τις θέσεις του με σαφή, ακριβή και κατανοητό τρόπο, τόσο προς την ηγεσία της χώρας, όσο και προς τους πολίτες της. Η όποια ανακρίβεια τον εκθέτει και η όποια ασάφεια δικαιολογείται μόνον για “ευνόητους λόγους”, δηλαδή κυρίως για να τηρήσει κάτι μυστικό, ή και για να μην δεσμευθεί.

Η εφημερίδα “Τα Νέα” (στις 4 Ιουνίου του 2020) δημοσίευσε ένα άρθρο του Θάνου Ντόκου, Αναπληρωτή Συμβούλου Εθνικής Ασφαλείας. Είναι λοιπόν εύλογο ότι το άρθρο, απηχεί απόψεις κυβερνητικών κύκλων και κυρίως του υπουργείου Εξωτερικών, οι οποίες προφανώς επηρεάζονται και από τον ίδιο τον αρθρογράφο.

Όμως στο άρθρο (μεταξύ άλλων που μας έκαναν εντύπωση και δεν είναι της παρούσης), διαβάσαμε και το εξής που αξίζει να σχολιάσουμε: «… Το πολύ ενδιαφέρον, αλλά και δυσνόητο και “φλύαρο” πόνημα του Αχμέτ Νταβούτογλου. Οι απόψεις του δέχθηκαν αργότερα έντονη κριτική μέσα στην ίδια την Τουρκία». Είναι προφανές ότι ο κύριος Ντόκος αναφέρεται στο περίφημο βιβλίο του τέως Τούρκου πρωθυπουργού με τίτλο “Το στρατηγικό βάθος”.

Γιατί ο Ντόκος κάνει λάθος

Όμως με τον ασαφή τρόπο όπως το γράφει στο άρθρο, εύκολα παρασύρεται (αν δεν καθοδηγείται) η σκέψη ότι οι απειλές που προκύπτουν κατά της Ελλάδος και της Κύπρου από το βιβλίο Νταβούτογλου, δεν έχουν τόσο μεγάλη δημοφιλία, όπως νομίζουμε. Διότι αφού στην Τουρκία υπάρχει «έντονη κριτική» για τις απόψεις Νταβούτογλου, δηλαδή τις επεκτατικές νεοοθωμανικές βλέψεις του πρώην Τούρκου πρωθυπουργού, μάλλον τα αποδοκιμάζει μια υπολογίσιμη μερίδα της τουρκικής κοινωνίας.

Εύκολα λοιπόν μπορεί να υποθέσει (λανθασμένα) κάποιος ότι όσα λένε και γράφουν πάρα πολλοί καθηγητές, αναλυτές, δημοσιογράφοι και πολιτικοί για τις ανωτέρω απειλές, δεν κυριαρχούν στην νοοτροπία της πολιτικοστρατιωτικής ελίτ και του τουρκικού λαού, αφού «δέχθηκαν αργότερα έντονη κριτική». Έτσι και όσα βιβλία έχουν γραφτεί για αυτό έχουν προκαλέσει υπερβολικούς φόβους, χωρίς να υπάρχει πραγματικό αντικείμενο.

Τοιουτοτρόπως, αφήνεται να περάσει στο συλλογικό ασυνείδητο η αμφιβολία για όσους κατέκριναν τόσο πολύ το περιεχόμενο του βιβλίου Νταβούτογλου. Αν λοιπόν είναι έτσι τα πράγματα, εύκολα κάποιος μπορεί να οδηγηθεί στην μάταιη ελπίδα ότι υπάρχει ένα βαρύνον μέρος της τουρκικής κοινωνίας και του πολιτικού συστήματος που απορρίπτει τις θέσεις Νταβούτογλου. Άρα με αυτό το μέρος η Ελλάδα μπορεί να συνομιλήσει σε καλύτερη βάση, βελτιώνοντας τις ελληνοτουρκικές σχέσεις.

Ποια είναι η πραγματικότητα

Δυστυχώς ο κύριος Ντόκος δεν γράφει ότι αυτή η κριτική έχει ασκηθεί ουσιαστικά από ένα μόνον πρόσωπο, το οποίο έγραψε ένα μόνον βιβλίο. Πρόκειται για τον Ümit Kıvanç αξιόλογο Τούρκο δημοσιογράφο. Υπάρχει και άλλο ένα γνωστό επιστημονικό άρθρο κριτικής, όμως η κριτική του αφορά σε ένα πολύ μεγάλο μέρος του επιστημονικού έργου του Αχμέτ Νταβούτογλου, περιλαμβανομένου και του βιβλίου “Το στρατηγικό βάθος”. Το έχει γράψει ο Behlül Ozkan, επίκουρος καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο του Μαρμαρά.

Πιθανώς υπάρχουν και κάποια άλλα κείμενα μικρότερης εμβέλειας, πράγμα που δείχνει ότι οι αντιδράσεις απέναντι σε αυτό είναι απειροελάχιστες για μια τόσο μεγάλη πληθυσμιακά χώρα. Βεβαίως ο Τούρκος πολιτικός, όταν ήταν υπουργός Εξωτερικών και αργότερα πρωθυπουργός, υπέστη κριτική, από τους πολιτικούς του αντιπάλους και τα ΜΜΕ, για την άσκηση των καθηκόντων του και για την αποτυχία της πολιτικής των δήθεν «μηδενικών προβλημάτων με τους γείτονες».

Όμως αυτό είναι διαφορετικό. Επιπλέον, το πιο σημαντικό είναι ότι, αν εξαιρέσουμε το φιλοκουρδικό κόμμα, κανείς ουσιαστικά από το πολιτικό φάσμα της Τουρκίας δεν έχει απορρίψει τις επεκτατικές νεοοθωμανικές ιδέες Νταβούτογλου. Αντιθέτως τα τουρκικά κόμματα, ακόμα και εξωκοινοβουλευτικά, διαγκωνίζονται πιο θα κόψει μεγαλύτερο κομμάτι από την Ελλάδα και την Κύπρο.

Εύλογα λοιπόν δημιουργούνται ερωτήματα: Ποιοι είναι εν προκειμένω οι “ευνόητοι λόγοι” που θέσαμε στην αρχή, ώστε να δικαιολογείται αυτή η ασάφεια του αναπληρωτή Συμβούλου Εθνικής Ασφαλείας; Γιατί γράφτηκε μια τέτοια άποψη που μπορεί να οδηγήσει το αναγνωστικό κοινό σε λανθασμένες αντιλήψεις; Γιατί υποβαθμίζεται η επιρροή του βιβλίου Νταβούτογλου στην σημερινή επεκτατική στρατηγική της Τουρκίας;

Υποτίμηση της τουρκικής απειλής 

Μήπως ακόμα επιχειρείται να μεταδοθεί μια λανθασμένη εκτίμηση υποτίμησης της επικινδυνότητας των απειλών της θεωρίας Νταβούτογλου κατά της Ελλάδος και της Κύπρου, οι οποίες εφαρμόζονται από ετών σε στρατηγικό επίπεδο από την Τουρκία; Διότι στη συνέχεια του κειμένου η επεκτατική στρατηγική Νταβούτογλου, που ακολουθεί σήμερα ο πρόεδρος Ερντογάν, εκτιμάται λανθασμένα ως τακτική. Όμως ως τακτική θα ήταν λιγότερο επικίνδυνη, γιατί είναι δυνατόν να αλλάξει ευκολότερα από την στρατηγική.

Συγκεκριμένα γράφει το άρθρο: «Οι συχνές ασκήσεις σχοινοβασίας του προέδρου Ερντογάν δεν παραπέμπουν σε ένα συνολικό στρατηγικό σχέδιο»! Ενώ αργότερα αναφέρει: «Καθώς λόγω γεωγραφίας και διεκδικητικής πολιτικής, ο αντίπαλος έχει την πρωτοβουλία κινήσεων σε τακτικό επίπεδο, θα επιδιώξουμε την ανάληψη πρωτοβουλίας σε στρατηγικό επίπεδο»!

Μετά από όσα αναφέραμε, κλονίζεται η εμπιστοσύνη προς ένα νέο θεσμό, του (αναπληρωτή) Συμβούλου Εθνικής Ασφαλείας και προς ένα μέρος των κυβερνητικών επιτελείων που χειρίζονται θέματα εξωτερικής πολιτικής, εφόσον είναι φορείς τόσο λανθασμένων αντιλήψεων. Επί πλέον τίθενται και άλλα ερωτήματα: Τα ίδια, ή παρόμοια ασαφή, λέει ο Αναπληρωτής Σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας ή άλλοι ειδικοί σύμβουλοι στον πρωθυπουργό και στον υπουργό Εξωτερικών;

Μήπως αυτοί που ευρίσκονται στα ύψιστα αξιώματα ηγεσίας της χώρας, ενημερώνονται με στοιχεία που μπορούν να οδηγήσουν σε λάθος εντυπώσεις και συμπεράσματα; Είναι δυνατόν να μην σκεφθούμε ότι διαχρονικά από τέτοιου είδους λανθασμένες εκτιμήσεις και ενημερώσεις, η εξωτερική πολιτική της Ελλάδος έχει φθάσει στις σημερινές δυσκολίες και αδιέξοδα;