Οι χαμένες εξισώσεις και το κράτος-αποικία

Η γεωπολιτική διάσταση της Κύπρου δεν έχει επαρκώς μελετηθεί. Κι ως εκ τούτου δεν έχει ενταχθεί στη διαχείριση του Κυπριακού ζητήματος. Ειδικότερα όταν, από το 1974 και εντεύθεν, το ζήτημα έχει καταστεί πρόβλημα εισβολής και συνεχιζόμενης κατοχής. Τούτο θα μπορεί να γίνει με την λειτουργία του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας, την ίδρυση του οποίου έχει ανακοινώσει ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης. Με βάση το έγγραφο (“Αναφορικά με την εγκαθίδρυση Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας στην Κύπρο”), μια από τις παραμέτρους της αποστολής του είναι και η ένταξη της γεωπολιτικής διάστασης της χώρας στη στρατηγική χειρισμού του Κυπριακού.

Υπάρχουν τα δεδομένα, που προσφέρονται προς αξιοποίηση. Όπως είναι, μεταξύ άλλων, τα τριμερή σχήματα, που λειτουργούν με στόχο τη συνεργασία των χωρών της περιοχής. Σε όλες τις παραλλαγές αυτών των τριμερών συνεργασιών, μόνιμη είναι η παρουσία Κύπρου και Ελλάδας. Αυτές οι συνεργασίες, για να αποδώσουν, ωστόσο, πρέπει να θεσμοθετήσουν κοινούς μηχανισμούς για την σταθερότητα και την ασφάλεια στην περιοχή. Τούτο σημαίνει πως οι συνεργασίες αυτές θα πρέπει να λειτουργούν στην πράξη ως προς τα θέματα της ασφάλειας. Αυτό θα διασφαλίζει και τα υπόλοιπα πεδία, όπως της οικονομίας, της ενέργειας, του εμπορίου, του τουρισμού.

Σχεδόν μισό αιώνα Κυπριακού και ακόμα ακούγονται… παραμιλητά για το τι πρέπει να γίνει και πώς θα πρέπει δράσουμε ως Κυπριακή Δημοκρατία σε σχέση με το εθνικό ζήτημα. Αυτά είναι απόρροια της απουσίας στρατηγικής και οράματος. Βαδίζοντας ενίοτε σε τεντωμένο σχοινί και με λογικές αυτοχειρίας, εισήλθαν διαχειριστές σε λογικές “νομιμοποίησης” των αποτελεσμάτων της εισβολής και συνεχιζόμενης κατοχής.

Και το χειρότερο ήταν ότι με τις δικοινοτικές συνομιλίες, η ελληνική πλευρά προσέγγισε βαθμηδόν τις αξιώσεις της τουρκικής. Με την πολιτική του “καλού παιδιού” χάθηκε ο προσανατολισμός. Ο πήχης χαμήλωνε, συζητώντας τους διάφορους δείκτες, ιδέες και σχέδια και προτασσόταν, βασικά, ο διαμοιρασμός της εξουσίας και το πώς θα ικανοποιούνται οι “ανησυχίες” της τουρκικής πλευράς. Όχι η άρση της κατοχής, που είναι το μείζον.

Το κράτος-αποικία

Το ζητούμενο θα πρέπει να είναι η διασφάλιση της ασφάλειας, η αποκατάσταση και η συνέχεια της Κυπριακής Δημοκρατίας, η λειτουργικότητα του κράτους. Πώς μπορούν αυτά να διασφαλισθούν; Όχι με τις μέχρι σήμερα συζητήσεις στο Κυπριακό. Η Κύπρος με αποικιακά κατάλοιπα της πάλαι ποτέ πρώην βρετανικής αυτοκρατορίας, κινδυνεύει να καταστεί και αποικία της Τουρκίας. Αποικία της Άγκυρας μετά την επίτευξη συμφωνίας, με τις γνωστές προδιαγραφές. Οι τουρκικοί σχεδιασμοί αποσκοπούν στην προτεκτορατοποίηση της Κύπρου. Βασικά η κατοχική πλευρά επιδιώκει να απομυζά την στρατηγική προίκα του νησιού.

Είναι προφανές πως η συνταγματική, η πολιτειακή δομή του κυπριακού κράτους, συνδέεται ευθέως με την ασφάλεια. Και της χώρας αλλά και της περιοχής. Μια Κύπρος υπό τον έλεγχο της κατοχικής Τουρκίας επηρεάζει και τα κράτη της γειτονιάς. Και τούτο δεν είναι μόνο επειδή υπάρχει γεωστρατηγικός ανταγωνισμός, αλλά γιατί η ισχυροποίηση μέσω Κύπρου της Τουρκίας θα αποτελεί απειλή για όλους. Κι αυτό το βιώνουμε και τώρα.

Εάν το σύνταγμα και η πολιτειακή δομή θα περιλαμβάνει παραμέτρους εξυπηρέτησης στρατηγικών τρίτων χωρών, στην προκειμένη περίπτωση της κατοχικής Τουρκίας αλλά και της Βρετανίας, τότε δεν θα είναι κανονικό κράτος. Κι αυτό το ζήσαμε με την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας καθώς το μόρφωμα που προέκυψε ήταν εξαρτώμενο με έντονα μετααποικιακά χαρακτηριστικά.

Στην εξίσωση, εκ των πραγμάτων, βρίσκεται και η Ελλάδα, η οποία δεν φαίνεται να έχει ολοκληρωμένη στρατηγική για την Ανατολική Μεσόγειο. Αυτό αδυνατίζει την όποια στήριξη προς την Κύπρο, έναντι της οποίας έχει και συμβατικές αλλά και εθνικές υποχρεώσεις. Η ανισορροπία δυνάμεων στην περιοχή της Κύπρου, είναι σαφές ότι αδυνατίζει την Ελλάδα και στο Αιγαίο. Χρειάζεται, συνεπώς, μια ολιστική προσέγγιση στα θέματα ασφάλειας.

Χρειάζεται, όμως και προσοχή ως προς την πολιτειακή δομή, την λειτουργικότητα του κράτους γιατί από αυτό εξαρτάται η σταθερότητα και βιωσιμότητα. Δεν μπορεί να συζητούνται ρυθμίσεις με βέτο, αντιδημοκρατικές αλλά και στρεβλώσεις, που θα καθιστούν το κράτος δυσλειτουργικό. Είναι σαφές πως δεν θέλουμε κράτος-αποικία, της Τουρκίας, της Βρετανίας κλπ.