Οι ΗΠΑ δεν συγκρούστηκαν με την Τουρκία για τους Κούρδους, ούτε θα το κάνουν για την Ελλάδα

Παρά τους διθυραμβικούς τίτλους των ΜΜΕ για τις υποτίθεται θετικές δηλώσεις Πομπέο περί αναβάθμισης της χώρας, η κατάσταση πριν να έρθει και αφού έφυγε έμεινε ίδια για την Ελλάδα. Άλλαξε αρκετά για τις ΗΠΑ που πήραν ό,τι επί πλέον ήθελαν, από το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης έως την άνετη πρόσβαση σε ελληνικά στρατόπεδα.

Ούτε η Τουρκία, όμως, κέρδισε κάτι. Η Τουρκία είχε ζητήσει προ ετών (επί αρχηγού ΓΕΕΘΑ Κωσταράκου) από τις ΗΠΑ να μην παρέμβουν επί 72 ώρες αν αποφάσιζε να μας επιτεθεί. Οι ΗΠΑ δεν είχαν απαντήσει. Τώρα, ο Πομπέο δήλωσε δημοσίως την αντίθεση των ΗΠΑ σε στρατιωτικές λύσεις. Για την Κύπρο και τα κοιτάσματα έμεινε η ασάφεια. Τα ΜΜΕ φαίνονται ενθουσιασμένα, απηχώντας προφανώς την ανακούφιση της αθηναϊκής ελίτ ότι θα βγάλει και αυτή τη φορά την ουρά της απέξω, χωρίς παραχωρήσεις που θα κλόνιζαν τον θρόνο της στη χώρα.

Τα όσα μας είπε ο Πομπέο μπορούν να συνοψιστούν στα εξής: Δεν θέλουμε πολέμους (που απειλεί η Τουρκία), αλλά δεν θα την πολεμήσουμε κιόλας. Οι ΗΠΑ δεν θέλουν να πολεμήσουν την Τουρκία για τους Κούρδους, δεν θέλουν ούτε για την Ελλάδα. Αλλά ούτε δίνουν άδεια στον Ερντογάν να μας επιτεθεί. Η διαφορά μας από τους Κούρδους είναι ότι εκεί η μοιρασιά της περιοχής παίζεται ακόμα.

Εδώ, μια ελληνοτουρκική πολεμική σύγκρουση μπορεί να τινάξει το ΝΑΤΟ στον αέρα. Τίποτα δεν θα μείνει στη θέση του αν στην Ελλάδα υπάρξει απώλεια εδαφών, ή στην Τουρκία αν αποτύχει σε πολεμική αναμέτρηση μαζί μας. Γι’ αυτό οι Τούρκοι θέλουν να τους τα παραδώσουμε μόνοι μας. Το πρόβλημα της Τουρκίας και προσωπικά του Ερντογάν είναι απλό και άλυτο: Τα εδάφη που διεκδικεί τα κατέχουν ήδη άλλοι και την επιρροή διεκδικούν οι δυο Μεγάλες Δυνάμεις, ΗΠΑ και Ρωσία.

Όπου κι αν στραφεί ο Ερντογάν θα πέφτει σε τοίχο. Η Τουρκία είναι μεγάλη χώρα αλλά δεν είναι περιφερειακή δύναμη, ούτε θα της επιτρέψουν να γίνει. Υπάρχει ασταθής ισορροπία των ισχυρών, διατηρήσιμη όμως προσώρας. Συνεπώς, η επίσκεψη Πομπέο δεν άλλαξε, δεν μπορούσε ούτε ήθελε να αλλάξει τις ισχύουσες ισορροπίες. Εμείς υπογράψαμε για κάθε δικαίωμα των ΗΠΑ. Οι ΗΠΑ δεν υπόγραψαν καμία υποχρέωσή τους απέναντί μας.

Οι ΗΠΑ πήραν ό,τι ήθελαν και έδωσαν έπεα πτερόεντα

Τα υπόλοιπα είναι λόγια του αέρα, έπεα πτερόεντα που θα λέγανε οι παλιοί. Τα λόγια του αέρα αξίζουν όσο ορίζει ο ισχυρός. Συνεπώς, η αξία τους εξαρτάται από τις διακυμάνσεις της σχέσης ΗΠΑ-Τουρκίας, σε συνδυασμό με τις ασταθείς σχέσεις στο τρίγωνο ΗΠΑ-Τουρκία-Ρωσία. Μερικοί λένε ότι βελτιώθηκε το κλίμα. Αλλά το κλίμα αλλάζει ανάλογα με τους υπολογισμούς του ισχυρού, όχι από τις διαθέσεις του αδύναμου.

Οι Κούρδοι δεν το κατάλαβαν εξαρχής και ίσως τους κοστίσει ζωή και ελευθερία. Επειδή η στάση των ΗΠΑ απέναντί τους δεν εξαρτάται μόνο από τη σχέση με την Τουρκία, αλλά έχει γίνει και εσωτερικό θέμα της προεκλογικής σύγκρουσης του Τραμπ με τους αντιπάλους του.  Εμείς στην Ελλάδα περνάμε τον καιρό μας με ανέκδοτα, ότι π.χ. αν οι ΗΠΑ εγκαταλείψουν τους Κούρδους θα χάσουν διεθνώς σε αξιοπιστία.

Κανένας ισχυρός, όπως οι ΗΠΑ, όμως, δεν χάνει αξιοπιστία για την ασυνέπειά του. Χάνει αξιοπιστία αν φανεί αδύναμος. Οι διεθνείς σχέσεις βασίζονται στην ισχύ που συνεπάγεται την τήρηση των κανόνων. Τα περί αναξιοπιστίας είναι σαχλό ανέκδοτο. Αλλά δεν είναι αθώο. Επαναφέρει ένα επιχείρημα παλαιών κυβερνήσεων ότι ήμασταν οι πιο πιστοί σύμμαχοι (των ΗΠΑ) και περιμέναμε ανταμοιβή. Τρώγαμε καρπαζιές και κάποτε σταματήσαμε. Τώρα ξαναρχίζουμε.

Δεν επιστρέφει η Τουρκία στο δυτικό στρατόπεδο

Θεωρητικοποιούμε το παράλογο, υποστηρίζοντας ότι οι ΗΠΑ υποχωρούν στον Ερντογάν, πιστεύοντας ότι θα επαναφέρουν την Τουρκία στο δυτικό στρατόπεδο. Αλλά επαναφορά σημαίνει επιστροφή στην προ Ερντογάν κατάσταση, στην υπακοή της Τουρκίας στα αμερικανικά συμφέροντα.

Κάτι τέτοιο, όμως, απαιτεί πλέον όχι απλώς την προσωπική εξαφάνιση του “σουλτάνου”, αλλά συντριπτική ήττα, εξουθένωση, των κοινωνικών, στρατιωτικών και πολιτικών δυνάμεων που στηρίζουν την πολιτική Ερντογάν. Σημαίνει ουσιαστικά έναρξη εμφυλίου πολέμου. Μια άλλη επίπτωση θα είναι η βαθιά ρήξη με τη Ρωσία. Κάτι που δεν έκανε ούτε ο Κεμάλ, ούτε κανείς άλλος ως τώρα, αντίθετα με μας όπου οι δεξιές κυβερνήσεις τήρησαν την ισορροπία της Γιάλτας. Ο δε Τσίπρας έριξε πάγο κι αλάτι στις ελληνορωσικές σχέσεις.

Τέλος, κάτι που έχει γενικότερη σημασία. Οι ΗΠΑ, ως αυτοκρατορία, σχεδιάζουν σε πολύ μακροχρόνια βάση και διαθέτουν πολλά σενάρια για κάθε ζήτημα. Συχνά μια επικριτική άποψη για τις ΗΠΑ δεν μπορεί να αποδειχθεί αλλά ταιριάζει με τα γεγονότα. Π.χ. η μη επιβεβαιωμένη ρήση του Κίσινγκερ ότι πρέπει να πλήξουν τις πολιτισμικές ρίζες των Ελλήνων για να υποταχθούν, ταιριάζει με όσα γίνονται από την εποχή της φερόμενης δήλωσης.

Τα παραδείγματα είναι εδώ: ο ουσιαστικός αφελληνισμός της Παιδείας, η μαζική είσοδος μεταναστών άλλου πολιτισμού και κουλτούρας, η Συμφωνία των Πρεσπών, με την οποία εκχωρήθηκε κομμάτι της ελληνικής Ιστορίας, ενώ η Βουλγαρία αρνείται να το πράξει. Υπάρχουν και τα χειρότερα. Αμερικανοί και Ευρωπαίοι διαβλέπουν, μετά τις Πρέσπες και τις εκλογές, ότι με μερικά επιδόματα μπορεί μάλλον να περιοριστούν οι πατριωτικές αντιδράσεις μιας κρίσιμης μάζας ψηφοφόρων. Πολύ περισσότερο με ουρανοξύστες στο Ελληνικό και βέβαια εν τη απουσία πατριωτικών δυνάμεων. Με κάτι τέτοια θα βγήκε το γνωστό «όπου φτωχός κι η μοίρα του».