Παλιά διπλωματικά κόλπα σε νέο περιτύλιγμα;

Την ικανοποίησή του δημοσιοποίησε το γερμανικό Υπουργείο Εξωτερικών “για την ανεύρεση μιας συναινετικής λύσης σε εκκρεμή ζητήματα” ανάμεσα στη Βουλγαρία και την ΠΓΔΜ (Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας) που, πανηγυρικά, προχώρησαν στην υπογραφή Συμφωνίας Καλής Γειτονίας.

Ο Γερμανός Υπουργός Εξωτερικών παρατήρησε μάλιστα, με νόημα προς τρίτους, ότι Σόφια και Σκόπια εκπέμπουν ένα σημαντικό μήνυμα για επιτυχή συνεργασία σε διμερές και περιφερειακό επίπεδο στη Βαλκανική. Πρόσθεσε, μάλιστα, πως θεωρεί δεδομένο ότι η νέα κυβέρνηση της ΠΓΔΜ “θα επιδιώξει με συνέπεια αυτή τη μορφή συνεργασίας με όλους τους γείτονές της”.

Το γερμανικό Υπουργείο Εξωτερικών εξαίρει τη γρήγορη προσέγγιση των δύο αυτών χωρών και μάλιστα σε διάστημα μικρότερο των δύο μηνών από την ανάληψη της εξουσίας από τη νέα κυβέρνηση των Σκοπίων.

Η εκστρατεία δημοσίων σχέσεων

Λογικό είναι να συμμερίζονται πολλοί την πρόοδο αυτή, την οποία θεωρούν ένα στοιχείο προς την κατεύθυνση της πολυπόθητης σταθεροποίησης της νοτιοανατολικής Ευρώπης απ΄όπου δεν λείπει το στοιχείο της αβεβαιότητας. Και ακόμα πιο λογικό όταν μια νέα κυβέρνηση έχει μόλις πάρει τα ηνία της χώρας στα χέρια της, μετά από μακροχρόνια και περιπετειώδη περίοδο διακυβέρνησής της από έναν επαγγελματία του εθνικισμού.

Με στόχο τη διατήρησή του στην εξουσία, ο κ. Γκρούεφσκι υποδαύλισε στο μυαλό των ψηφοφόρων του όλες τις στρεβλώσεις της ιστορίας που είχε καλλιεργήσει επί δεκαετίες ο Γιόζιπ Μπροζ Τίτο, προκειμένου να κρατήσει το κομμάτι αυτό της πάλαι ποτέ Ομοσπονδιακής Γιουγκοσλαβίας, ανεπηρέαστο από τις σειρήνες της εθνοτικής και γλωσσικής συγγένειας με γείτονές του. Παράλληλα, κατασκεύαζε αλυτρωτικές διεκδικήσεις σε βάρος της Ελλάδας με την ελπίδα, ανάμεσα σε άλλα, ανοίγματος δρόμου προς το Αιγαίο.

Η νέα κυβέρνηση Ζάεφ, εκμεταλλεύεται το θετικό γι’ αυτήν κλίμα που δημιούργησε η τριτοκοσμική αντιμετώπιση του πλειοψηφήσαντος SDS από το απερχόμενο VMRO-DPMNE του κ. Γκρούεφσκι. Με αιχμή του δόρατος τον επιτήδειο Υπουργό Εξωτερικών κ. Νίκολα Ντιμιτρόφ, ξεκίνησε εκστρατεία δημοσίων σχέσεων όχι μόνο στους ενδιαφερόμενους για την λύση του θέματος της ονομασίας τρίτους, αλλά και στην ίδια την Ελλάδα.

Η αναμενόμενη συμπάθεια προς “τη μικρή και ασταθή χώρα που ταλαιπωρήθηκε από έναν, παρωχημένης μορφής, εθνικιστή ηγέτη”, ήταν προφανής. Εμφανής, όμως, ήταν και η -με την ζυγισμένη ανακοίνωση του Γερμανικού Υπουργείου Εξωτερικών- διακριτική προτροπή προς την Αθήνα για επίδειξη διαλλακτικότητας.

Εν όψει πιέσεων

Ας μην ξεχνάμε και την πρόσφατη επίσκεψη στην Ελλάδα του, μεσαίου βαθμού, στελέχους του State Department κ. Γι. Με τις δάφνες της συμβολής του στην εξομάλυνση της μετεκλογικής αρρυθμίας στην ΠΓΔΜ και της ώθησης των εκλογών στην Αλβανία, ο κ. Γι βρέθηκε στην Αθήνα όπου συναντήθηκε με τον Αρχηγό της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης και με τον Υπουργό Εθνικής Άμυνας.

Δεν παρέλειψε, φυσικά, και συναντήσεις στο Υπουργείο Εξωτερικών, σε υπηρεσιακό επίπεδο. Το μήνυμα του Υπουργείου Εξωτερικών, μερικές μέρες πριν την επίσκεψη του Αμερικανού αξιωματούχου, ήταν σαφές: “να μην περιμένει κανείς από την Ελλάδα μόνο υποχωρήσεις με την αντίληψη ότι η πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας έχει προβλήματα και πως έτσι δεν χρειάζεται να κάνει τίποτα”.

Δεν αποκλείεται, υπό την πίεση των συγκυριών, οι παρεμβάσεις τρίτων (των ΗΠΑ, της Γερμανίας και της πολυπράγμονος και στα βαλκανικά θέματα Αυστρίας) να πάψουν να έχουν το χαρακτηριστικό της διακριτικότητας.

Εκ του πονηρού…

Καλό είναι να ανατρέξουν όλοι οι ενδιαφερόμενοι στις θέσεις της Αθήνας των αρχών της δεκαετίας του 1990, προκειμένου να διαπιστώσουν ότι η Ελλάδα έχει μετακινηθεί από αυτές. Το βήμα αυτό, ανεξάρτητα από τις κρίσεις που διατυπώνονται τόσο μέσα σε αυτήν όσο και στο εξωτερικό, είναι ήδη πραγματικά μεγάλο.

Το δήθεν επιχείρημα ότι η Ελλάδα, ως ισχυρή, πρέπει να υποχωρήσει κι άλλο, είναι τουλάχιστον αφελές. Η Ελλάδα έχει προβεί σε καθοριστικά μεγάλη ανατροπή των αρχικών της θέσεων και είναι ώρα πια η ΠΓΔΜ να εμφανιστεί για μια φορά παραγωγική.

Όχι με την, εκ του πονηρού, παρουσίαση των προβλημάτων της ως παράγοντα αποσταθεροποίησης της περιοχής, όχι με εικονικές και απατηλές “αλλαγές”, όπως εκείνη της αλλαγής σημαίας που εμφάνισε ως υποχώρηση, αλλά με ειλικρινή διάθεση για οριστικό κλείσιμο αυτής της εκκρεμότητας που κάθε άλλο παρά την ωφελεί.

Η εκτίμηση των ιθυνόντων της ότι ο χρόνος εργάζεται γι’ αυτούς έχει διαψευστεί. Έστω και αν μερικοί από αυτούς εξακολουθούν να τη διατηρούν, ελπίζοντας στον από μηχανής θεό. Κι εδώ, καλό είναι να ανατρέξουν στη θέση της Ελλάδας στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βουκουρέστι, το 2008.

Υπάρχουν προϋποθέσεις, ζητείται υπευθυνότητα

Ο κ. Μάθιου Νίμιτς δήλωσε πρόσφατα ότι “θα βάλει τα δυνατά του, ώστε να ενεργοποιήσει ξανά σοβαρές συζητήσεις και να αναζητήσει σοβαρές λύσεις”. Ευχή της Αθήνας είναι να κινηθεί γρήγορα ο μεσολαβητής των Ηνωμένων Εθνών, έστω και αν ο ίδιος δηλώνει ότι δεν πιστεύει πως οι νέες προσπάθειες θα έχουν γρήγορη κατάληξη. Ευχή της Αθήνας είναι, επίσης, να αντιληφθούν τα Σκόπια ότι ο νότιος γείτονάς τους δεν είναι από αυτούς που απειλούν τη συνοχή, τη σταθερότητα ή και την ύπαρξη του κράτους τους.

Αντίθετα, την ευνοεί και επιθυμεί την πραγματική ανάπτυξη των σχέσεων των δύο χωρών σε όλα τα επίπεδα. Στην αρχή της δεκαετίας του 2000 ήταν από τους μεγαλύτερους επενδυτές στη χώρα. Όχι για οικονομική καθυπόταξή της, όπως κάποιοι μηρύκαζαν, αλλά για τη δημιουργία ενός γείτονα με καλές οικονομικές δυνατότητες και μακριά από την εικόνα του κλυδωνιζόμενου και αφερέγγυου παρία των Βαλκανίων. Ενός γείτονα που θα συναλλασσόταν ισότιμα με την Αθήνα.

Αν οι προθέσεις της νέας κυβέρνησης των Σκοπίων είναι πραγματικά θετικές ανοίγονται πολλές και μεγάλες προοπτικές για τις σχέσεις των δύο γειτονικών χωρών. Δεν ισχύει το ίδιο, όμως, αν επιχειρείται, για άλλη μία φορά, το τέχνασμα της εισόδου στο ΝΑΤΟ και της προσέγγισης στην ΕΕ υπό τον μανδύα της προσωρινής ονομασίας.

Ευρωπαϊκή προοπτική και παλιές μεθοδεύσεις

Στα Σκόπια, υπάρχουν έμπειροι, ικανοί και πραγματιστές πολιτικοί. που έχουν και τις γνώσεις και την παιδεία να φέρουν τη χώρα τους σε πραγματικά ευρωπαϊκές ατραπούς. Σε αντίθεση με τους απαίδευτους υποστηρικτές των αστείων εκδοχών της Ιστορίας που σ΄ αυτές στηρίζουν την πολιτική επιβίωσή τους.

Είναι πια καιρός να προχωρήσουν τα πράγματα και η περιοχή να ωριμάσει και να κινηθεί υπεύθυνα. Αν όμως στα Σκόπια επιλεγούν μεθοδεύσεις όμοιες με εκείνες του παρελθόντος, με παρελκυστικές τακτικές και με δηλώσεις περί δημοψηφίσματος για την αποδοχή όποιας ονομασίας επιλεγεί σε πολιτικό επίπεδο, θα είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι δεν θα κάνει το ίδιο και η Αθήνα. Με το θέμα να παγώνει, άγνωστο για πόσα χρόνια ακόμα.

* Ο Γιώργος Κακλίκης ήταν πρέσβης της Ελλάδας στην ΠΓΔΜ από το 1999 μέχρι και το 2001.