Ποιος είναι ο Χακάν Φιντάν και τι πιστεύει για την ελληνοτουρκική διαπραγμάτευση

Ο Χακάν Φιντάν αποφεύγει τη δημοσιότητα, είναι συγκρατημένος και παραχωρεί επιλεγμένες συνεντεύξεις. Επιπλέον, είναι προσεκτικός στις διατυπώσεις των απόψεων του, οι οποίες, ως επί το πλείστον, συνδέονται με τις επίσημες θέσεις της Τουρκίας στην εξωτερική πολιτική.

Σε μία εφ’όλης της ύλης συνέντευξη (17/10), ο Φιντάν, μεταξύ άλλων, αναφέρθηκε και στα ελληνοτουρκικά, ενόψει της επικείμενης επίσκεψης του στην Αθήνα, αμέσως μετά τις αμερικανικές εκλογές.

Παράλληλα, ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, έβαλε τέλος στις διαρροές της τουρκικής πλευράς και του Τύπου, των προηγούμενων ημερών, ξεκαθαρίζοντας με τον πιο επίσημο τρόπο τις θέσεις της Άγκυρας για λύση “πακέτο” των διαφορών στα ελληνοτουρκικά. Η παλαιότερη προτροπή του Ερντογάν, «Ας επιλύσουμε τις διαφορές μας χωρίς την παρέμβαση τρίτων» φαίνεται, προς το παρόν τουλάχιστον ότι, βρίσκει πρόσφορο έδαφος στην Αθήνα. 

Φιντάν: Η τουρκική πολιτική δεν καθορίζεται από την Ελλάδα

Στην εφ’ όλης της ύλης συνέντευξη που παραχώρησε ο Χακάν Φιντάν αναφέρθηκε εκτεταμένα στα ελληνοτουρκικά δίνοντας το πλαίσιο της εν εξελίξει διαπραγμάτευσης, από την τουρκική πλευρά.

Μεταξύ άλλων ανέφερε:

-Η Ελλάδα και η Τουρκία βρίσκονται σε διαδικασία αναζήτησης εξομάλυνσης, ειδικά σε επίπεδο ηγετών. Σε κάθε κυβέρνηση, υπό την ηγεσία του Ερντογάν, όταν υπήρχε κατάλληλος πολιτικός συνομιλητής από την ελληνική πλευρά, πάντα άναβε το «πράσινο φως» (σ.σ. ο Ερντογάν) για διερευνητικές συνομιλίες με στόχο την επίλυση των προβλημάτων. Αυτή η στάση ήταν πάντα μέρος του οράματός του για την εξωτερική πολιτική.

-Τα προβλήματα μεταξύ των δύο χωρών είναι πολλά: οι θαλάσσιες ζώνες, ο εναέριος χώρος, η υφαλοκρηπίδα, το ζήτημα των μειονοτήτων, οι διαφορές για την Κύπρο, καθώς και θέματα που αφορούν στη Μεσόγειο και το Αιγαίο. “Υπάρχει μια άποψη για το πώς μπορούμε να τα λύσουμε όλα αυτά προς όφελος και των δύο χωρών με τρόπο που να μπορούν να τον αποδεχθούν και οι δύο χώρες. Ακόμα και η ύπαρξη αυτής της άποψης είναι απίστευτα πολύτιμη”. 

-Είναι κρίσιμο για την περιοχή και τον κόσμο ότι, ο Πρόεδρός μας υιοθετεί μια σφαιρική προσέγγιση σε ένα τόσο ευαίσθητο ζήτημα, που αγγίζει την εσωτερική πολιτική, και διατηρεί τις ηγετικές του ικανότητες, βλέποντάς το από όλες τις πτυχές. Αυτή η αντίληψη φαίνεται να υπάρχει και από την ελληνική πλευρά, τόσο στον Πρωθυπουργό όσο και στον υπουργό Εξωτερικών.

-Ελπίζουμε, με τη βοήθεια του Θεού, οι προσπάθειές μας να αποφέρουν συγκεκριμένα αποτελέσματα. Επιδιώκουμε θετικές εξελίξεις για την «τουρκική» μειονότητα στη Δυτική Θράκη, για όλα τα γενικότερα προβλήματα στο Αιγαίο και για τα ζητήματα στη Μεσόγειο.

-Σε καμία περίπτωση δεν θέλω να προσβάλλω τους Έλληνες συναδέλφους ή τον ελληνικό λαό: Εμείς, δεν είμαστε μια χώρα που η πολιτική μας προσδιoρίζεται μέσω της Ελλάδας. Η εξωτερική πολιτική της Τουρκίας έχει ωριμάσει και διαφοροποιηθεί σημαντικά και ασχολείται με πολύ πιο στρατηγικά και υψηλής σημασίας ζητήματα. Τα συμφέροντά μας καλύπτουν όχι μόνο τη Μεσόγειο και το Αιγαίο, αλλά (και) τη Μαύρη Θάλασσα, την Αφρική, την Κεντρική Ασία και την Ασία-Ειρηνικό, τα οποία διαχειριζόμαστε ταυτόχρονα.

Οι αλλαγές θεσμών στην εξωτερική πολιτική της Τουρκίας 

Η προσέγγισή του νυν υπουργού Εξωτερικών διαφέρει αισθητά από αυτή του προκατόχου του, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, ο οποίος κατά τη διάρκεια της θητείας του συχνά προκαλούσε αίσθηση με τις αμφιλεγόμενες δηλώσεις του, ενώ είχε συχνά τριβές με ξένους διπλωμάτες, προσπαθώντας να κερδίσει πόντους στην τουρκική κοινή γνώμη. (σ.σ. ο Τσαβούσογλου εκλέγεται βουλευτής στην Αττάλεια)

Αντίθετα, ο Φιντάν έχει αναδειχθεί ως «διαφορετικός τύπος πολιτικού». Ο 13χρονος ρόλος του ως επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών ενδέχεται να παίζει σημαντικό ρόλο σε αυτή την προσέγγιση. Από την ανάληψη των καθηκόντων του στο ΥΠΕΞ, έχει επιδείξει μεγαλύτερη συγκράτηση από οποιοδήποτε άλλο μέλος του υπουργικού συμβουλίου.

Αυτό προκύπτει επίσης από τις στοχευμένες ενέργειες του υπουργείου Εξωτερικών, μεταξύ άλλων, οι διαρθρωτικές αλλαγές που πραγματοποίησε, η σύσταση του «Ιδρύματος για την Ενδυνάμωση του Οργανισμού Εξωτερικών Υποθέσεων» και η αναδιοργάνωση της πολιτικής του για την Αφρική.

Tο προσωπικό του υπουργείου Εξωτερικών, σύμφωνα με έγκυρη πηγή, ενθουσιάστηκε με την τοποθέτηση του Φιντάν στην ηγεσία του υπουργείου ως «ένας πολιτικός με κύρος».

Ο Φιντάν, άλλωστε, ήταν παλαιός γνώριμος, λόγω της συνεργασίας του με αρκετούς διπλωμάτες για πολλά χρόνια σε διάφορα ζητήματα και γνώριζαν ότι ο ίδιος είναι καλός γνώστης των κρίσιμων θεμάτων.

Ο ίδιος, είναι «οικοδόμος θεσμών», γνωστός για σταδιακές αλλά αποτελεσματικές αλλαγές σε κυβερνητικούς φορείς όπως η Τουρκική Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών (MIT), η οποία έχει γίνει περιφερειακή δύναμη υπό την επίβλεψή του, μετά από μια σειρά μεγάλων μεταρρυθμίσεων.

Φιντάν σε διπλωμάτες: Μην παντρεύστε ξένους

Ξεκινώντας τη θητεία του στο ΥΠΕΞ, εξέδωσε αυστηρή προειδοποίηση προς τους διπλωμάτες να αποφεύγουν τους γάμους με ξένους υπηκόους. Ο ίδιος ανέφερε ότι, το περασμένο έτος, οι γάμοι μεταξύ Τούρκων διπλωματών και αλλοδαπών υπηκόων αντιπροσώπευαν πάνω από το 20% των συνολικών γάμων, επισημαίνοντας πως τέτοιες σχέσεις αποτελούν κίνδυνο για την ασφάλεια.

Παρά την αντίδραση που προκάλεσε, ο Φιντάν δεν έχασε χρόνο και προχώρησε παρακάτω. Έκανε σημαντικές αλλαγές στο υπουργείο, αυξάνοντας τον αριθμό των γενικών διευθύνσεων, συγχώνευσε χαρτοφυλάκια – όπως αυτά του Ιράν και του Ιράκ, σύστησε τμήμα πληροφοριών και ασφαλείας, ενώ «διαίρεσε» την Αφρική σε νότια, δυτική και ανατολική τοποθετώντας γενικούς διευθυντές αντίστοιχα. 

Επιπλέον, όρισε έναν ξεχωριστό γενικό διευθυντή για τη Λατινική Αμερική και έναν ειδικό πρεσβευτή για την Κεντρική Ασία και τον Οργανισμό Τουρκικών Κρατών, σηματοδοτώντας αφενός την ενίσχυση των σχέσεων με τη Λατινική Αμερική και αφετέρου τη στρατηγική στροφή της Τουρκίας προς την Ασία τα επόμενα χρόνια.

Οι ενέργειές του περιλάμβαναν επίσης την επίσημη αναγνώριση του υπουργείου Εξωτερικών ως του κύριου συντονιστικού οργάνου για την εξωτερική πολιτική της χώρας σε όλους τους τομείς, συμπεριλαμβανομένων των αμυντικών πολιτικών και της αμυντικής βιομηχανίας.

Ανάμεσα σε άλλα, ο Φιντάν ηγήθηκε στη σύσταση του «Ιδρύματος για την Ενδυνάμωση του Υπουργείου Εξωτερικών». Αυτή η κίνηση έχει επικριθεί από την τουρκική αντιπολίτευση, καθώς δημιουργεί ένα σώμα που δεν υπάγεται στον έλεγχο της τουρκικής Βουλής. Ωστόσο, το ίδρυμα αποσκοπεί στην αύξηση των εσόδων του υπουργείου μέσω της διαχείρισης ιδιωτικών υπηρεσιών θεώρησης στο εξωτερικό, καθώς και στην αξιοποίηση των κεφαλαίων για την κάλυψη των υλικοτεχνικών αναγκών του υπουργείου.

Το υπουργείο διαθέτει το τρίτο μεγαλύτερο διπλωματικό δίκτυο παγκοσμίως,  αλλά ο προϋπολογισμός του για το 2024 ανέρχεται σε περίπου 900 εκατομμύρια δολάρια. Το ίδρυμα στοχεύει να καλύψει ορισμένα από τα χρηματοδοτικά κενά και να εστιάσει περισσότερο στην εκπαίδευση και επιμόρφωση του διπλωματικού σώματος, ενθαρρύνοντας παράλληλα τους συνταξιούχους πρεσβευτές να συμβάλλουν στη χάραξη της εξωτερικής πολιτικής μέσω αυτού.

Συνοψίζοντας, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών επιδιώκει να επαναλάβει το μοντέλο που εφάρμοσε στην Τουρκική Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών: να μεταμορφώσει και να εκσυγχρονίσει έναν «παλιό» θεσμό, το τουρκικό ΥΠΕΞ, για να ανταγωνιστεί τις απαιτήσεις του 21ου αιώνα.