Πως η Λευκωσία αξιοποιεί την πρωτοβουλία Μπορέλ για την ΑΟΖ

Οι πλείστοι των Ευρωπαίων εταίρων μας κατανοούν τις θέσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας στα θέματα της ΑΟΖ. Όμως δεν είναι όλοι πρόθυμοι να συμφωνήσουν σε επιβολή νέων και αυστηρότερων κυρώσεων σε βάρος της Τουρκίας. Είτε γιατί διατηρούν στενές σχέσεις με τη χώρα αυτή, είτε γιατί το θεωρούν αντιπαραγωγικό ενίστανται στο να επιβληθούν αυστηρές κι εν πολλοίς αποτρεπτικές κυρώσεις.

Παράλληλα και πέραν των παραβατικών συμπεριφορών της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο έχουμε τους τελευταίους μήνες και την επιθετική δραστηριοποίηση της στη Λιβύη σε βάρος των γαλλικών αλλά και των ευρωπαϊκών συμφερόντων. Αυτό ώθησε τη Γαλλία να θέσει σε επίπεδο ΕΕ θέμα συνολικής επαναξιολόγησης των ευρωτουρκικών σχέσεων χωρίς μάλιστα κανένα περιορισμό.

Να σημειωθεί ότι στα πλαίσια της τελευταίας συνάντησης Μακρόν-Μέρκελ συμφωνήθηκε η ανάγκη για δημοσιοποίηση των χωρών που παραβιάζουν το εμπάργκο κατά της Λιβύης στις οποίες περιλαμβάνεται και η Τουρκία. Επιπρόσθετα, η Γαλλία ζήτησε από το ΝΑΤΟ να εξετάσει την πρόσφατη επιθετική συμπεριφορά των τουρκικών φρεγατών σε βάρος μίας γαλλικής φρεγάτας που επιχειρούσε στα πλαίσια του ΝΑΤΟ ανοικτά της Λιβύης.

Μέσα σε αυτό το κλίμα και εκφράζοντας και τις δύο διαφορετικές προσεγγίσεις έναντι της Τουρκίας ο ύπατος εκπρόσωπος της ΕΕ κ. Μπορέλ πρότεινε στην Τουρκία να προσέλθει σε διαπραγματεύσεις με την Κυπριακή Δημοκρατία για οριοθέτηση των μεταξύ τους ΑΟΖ. Με την κίνηση αυτή, ο Μπορέλ στην ουσία υιοθετεί τη πρόταση της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Αυτή έγινε πριν δύο χρόνια και είχε μάλιστα χαιρετιστεί στα πλαίσια των σχετικών αποφάσεων των ευρωπαϊκών συμβουλίων. Η τουρκική αντίδραση ήταν η αναμενόμενη αφού είχε δημοσιοποιηθεί κατά τρόπο εκτενή από το περασμένο Ιανουάριο. Το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών αρνήθηκε τη πρόσκληση σε διάλογο, επικαλούμενο το γεγονός ότι εδώ και χρόνια η Τουρκία δεν αναγνωρίζει την Κυπριακή Δημοκρατία. Η τουρκική απάντηση είναι απλά μία υπεκφυγή.

Όπως είναι γνωστό για ανάλογα θέματα οριοθέτησης ΑΟΖ στην Ανατολική Μεσόγειο συζητούν το Ισραήλ και ο Λίβανος με αμερικανική μεσολάβηση παρά το ότι ο Λίβανος δεν αναγνωρίζει για τους δικούς του λόγους το Ισραήλ. Σε περίπτωση συμφωνίας στην οροθετική γραμμή οι δύο χώρες αναμένεται αντί υπογραφής διμερούς συμφωνίας να προχωρήσουν σε μονομερείς δηλώσεις με τις οποίες θα υιοθετούν την κοινά αποδεκτή γραμμή.

Ευκαιρία ενόψει για Λευκωσία

Να σημειωθεί ότι την ίδια στιγμή η μη ύπαρξη οριοθέτησης σε ότι αφορά τις θάλασσες δυτικά της Κύπρου δεν νομιμοποιεί με κανένα τρόπο τις εκεί ερευνητικές και γεωτρητικές δραστηριότητες της Τουρκίας. Όπως είχε τονίσει εμφαντικά και το βρετανικό υπουργείο Εξωτερικών, με αφορμή τις πρώτες τουρκικές γεωτρήσεις, στις περιπτώσεις που δύο ή και περισσότερες χώρες έχουν διεκδικήσεις σε μία θαλάσσια περιοχή επιβάλλεται η αποχή όλων από τέτοιες δραστηριότητες μέχρι και την τελική οριοθέτηση της.

Η πρωτοβουλία Μπορέλ θα πρέπει να τύχει ενίσχυσης με σχετική απόφαση του συμβουλίου εξωτερικών υποθέσεων. Πέραν όμως του κ. Μπορέλ στην όλη προσπάθεια θα μπορούσε να εμπλακεί και η Γερμανία ως προεδρεύουσα χώρα της ΕΕ για το δεύτερο εξάμηνο του 20202. Η Γερμανία είναι μία χώρα με πρωταγωνιστικό ρόλο στην ΕΕ. Έχει άριστες σχέσεις τόσο με την Τουρκία όσο και με την Κυπριακή Δημοκρατία. Να σημειώσουμε πως η κα Μέρκελ, παρά τα πρόσφατα κυπριακά παράπονα, είχε μεταφέρει τον περασμένο Ιανουάριο μετά από παράκληση του προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας κ. Αναστασιάδη τις κυπριακές θέσεις για τα θέματα ΑΟΖ και φυσικού αερίου στον κ. Ερντογάν.

Η εκτενής ανακοίνωση του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών που ακολούθησε περιλαμβάνει σχεδόν το σύνολο των τουρκικών θέσεων για τα θέματα των κυπριακών θαλασσών. Αξίζει να σημειωθεί πως τότε η Τουρκία είχε προτείνει και μορατόριουμ ερευνών για τις νότιες κυπριακές θάλασσες. Αν και δεν έγινε αποδεκτή η ιδέα αυτή από την Κυπριακή Δημοκρατία οι εξελίξεις του κορονοιού οδήγησαν στην εφαρμογή του.

Στη πράξη είχαμε την αναστολή των κυπριακών γεωτρήσεων και την αντίστοιχη διακοπή των τουρκικών γεωτρήσεων στο οικόπεδο 8. Ούτως εχόντων των πραγμάτων η Κυπριακή Δημοκρατία έχει μπροστά της μία ευκαιρία για διαπραγμάτευση με τη Τουρκία έστω μέσω τρίτων (Μπορέλ & Γερμανική Προεδρία) για αναζήτηση συμβιβαστικών και αμοιβαία επωφελών ρυθμίσεων. Στη περίπτωση που αυτές δεν ευοδωθούν εξ αιτίας της τουρκικής στάσης και η Τουρκία επιμένει να κρύβεται πίσω από το δάκτυλο της τότε απλά θα ενισχύσει την Κυπριακή Δημοκρατία, την Ελλάδα και όσους ζητούν αύξηση των κυρώσεων στα πλαίσια της ΕΕ.