Πώς μας ενώνει και πώς μας δονεί… του ΕΛΙΑΜΕΠ η φωνή

Δεν ισχύει αυτό που λέγεται συχνά πως ο ΣΥΡΙΖΑ αδιαφορεί για τα εθνικά θέματα. Οι διάσπαρτες κατά καιρούς δηλώσεις, πράξεις ή αποσιωπήσεις στελεχών του αποκτούν σαφές νόημα και κατεύθυνση, αν λάβουμε υπόψη μας την έντονη παρουσία μελών του στο ΕΛΙΑΜΕΠ. Το πολυσυζητημένο τελευταίο κείμενο του εν λόγω ιδρύματος που δημοσιεύτηκε ολόκληρο μόνον στα αγγλικά(!) δυο μέρες πριν τη συνάντηση του πρωθυπουργού με τον Ερντογάν στο Βίλνιους, υπογράφεται από ανθρώπους της επιρροής ΣΥΡΙΖΑ, δύο εκ των οποίων είναι γνωστά στελέχη του.

Ο πρέσβης ε.τ. Γ. Αϋφαντής (τόσο ανεκτίμητος και τόσο μόνος σε αυτή τη χώρα) έχει κατονομάσει κάποιους εξ αυτών. Ανάμεσά τους και εκείνους που βρήκε μπροστά του στο πονεμένο θέμα της υποψηφιότητας της Σαμπιχά Σουλεϊμάν, όταν ο Τσίπρας είχε την φαεινή, αλλά βραχύβια, έμπνευση να τον κάνει διπλωματικό σύμβουλό του.

Το κείμενο του ΕΛΙΑΜΕΠ παρέχει επιστημονική επίφαση την επικοινωνιακή εκστρατεία για την προετοιμασία της κοινής γνώμης να αποδεχθεί επώδυνες υποχωρήσεις στα ελληνοτουρκικά. Τη σκυτάλη πήρε αμέσως μετά ο πρωθυπουργός, αναγγέλλοντας «υποχωρήσεις», πριν ακόμα αρχίσουν οι διαπραγματεύσεις. Στα βασικά του σημεία το κείμενο έχει κριθεί. Ωστόσο, θα άξιζε να αναδειχθεί ένα εντυπωσιακό “παράδοξο”.

Έχουμε μια κυβέρνηση με πολύ ισχυρή εντολή και με διακηρυγμένη και επισήμως από καιρό την απόφασή της να μην επιτρέψει ποτέ ξανά στην Αριστερά να κυβερνήσει. Η Αριστερά, στο πρόσωπο του ΣΥΡΙΖΑ έχει δαιμονοποιηθεί όσο δεν πάει σε όλα τα θέματα. Ωστόσο σε ένα καίριο ζήτημα (το πλέον καίριο μάλιστα αν και καθόλου συζητημένο κατά την προεκλογική περίοδο), στα ελληνοτουρκικά, η ηγεσία της ΝΔ φαίνεται να συμπλέει με κύκλους του ΣΥΡΙΖΑ και μάλιστα με την πλέον “αριστερή” του τάση! Βλέπουμε και το ΕΛΙΑΜΕΠ να αρθρώνει επίσημο λόγο επί του θέματος, με βάση το αφήγημα του ΣΥΡΙΖΑ και μάλιστα να εμπιστεύεται την διατύπωσή του στους ίδιους τους αυθεντικούς εκφραστές του.

Μία αξιοσημείωτη εκλεκτική συγγένεια

Πρόκειται για μια εκλεκτική συγγένεια που δεν θα έπρεπε να περάσει απαρατήρητη. Καθόσον το ΕΛΙΑΜΕΠ δεν είναι ένας θεσμός, όπου πραγματοποιούνται αξιακά ουδέτερες μελέτες για τα θέματα της εξωτερικής πολιτικής. Πρόκειται για οργανισμό σαφέστατα στρατευμένο στην πολιτική της μητσοτακικής-σημιτικής Δεξιάς, μια δεξαμενή σκέψης που λειτουργεί ως ιδεολογικός μηχανισμός. Η προετοιμασία της κοινής γνώμης και όχι η επιστημονική ανάλυση του ζητήματος, αποτελεί οφθαλμοφανώς το μέλημά του. Χωρίς αυτό να σημαίνει βεβαίως ότι δεν ενδιαφέρεται να είναι ευανάγνωστη η στάση τους και σε άλλους παρατηρητές. Το εν λόγω κείμενο εξάλλου γράφηκε μόνο στην αγγλική!

Φαίνεται πως αυτό που κρυφολέει η σημιτο-μητσοτακική Δεξιά με νοήματα και χειρονομίες και με υποκριτική ρητορική περί “εθνικών συμφερόντων”, η δικαιωματική Αριστερά μπορεί να το γράφει ρητά και στρογγυλά. Και έτσι είναι και οι δυο ευχαριστημένοι. Και ο μεν μπορεί να κάνει τη δουλειά του, χωρίς να παραιτείται από την επιλεκτική χρήση εθνικόφρονος ρητορικής, όμως και οι δε μπορούν να αισθάνονται χρήσιμοι, χωρίς να κάνουν εκπτώσεις από αυτό που πιστεύουν. Έτσι ο Μητσοτάκης βρήκε τους ιδεώδεις λογογράφους του, σχεδόν δωρεάν, παραχωρώντας ενδεχομένως λίγη επικοινωνιακή ευμένεια. Ειδικά τώρα που η κατά πάσα πιθανότητα νέα ηγέτης του ΣΥΡΙΖΑ φαίνεται να έχει το “χρίσμα” σημαντικού μέρους της μιντιακο-εργολαβικο-ενεργειακής ολιγαρχίας και κυρίως της Πρεσβείας.

Μανιφέστο υποχωρητικότητας από το ΕΛΙΑΜΕΠ

Ασφαλώς αναμένει κανείς από μια δεξαμενή σκέψης να παρουσιάζει αμερόληπτες αναλύσεις και όχι μανιφέστα. Κάποιοι στην Ελλάδα όμως, φαίνεται να θεωρούν αμεροληψία, την μεροληψία εις βάρος της Ελλάδας. Έτσι διαβάζουμε ότι αποτελεί «μαξιμαλιστική αξίωση αμφίβολης νομιμότητας (maximalist claims of doubtful legality to zones of sovereignty), να ορίζουμε μονομερώς την ΑΟΖ στο Αιγαίο, παρά την μικρή απόσταση μεταξύ των ελληνικών και τουρκικών ακτογραμμών (to unilaterally delimit the Exclusive Economic Zone in the Aegean Sea despite the limited distance between the Greek and Turkish coastlines).

Αναρωτιέται κανείς:

• Πότε όρισε μονομερώς ΑΟΖ η Ελλάδα;
• Με βάση ποιο έδαφος ορίζονται οι θαλάσσιες ζώνες, εφόσον η Τουρκία αμφισβητεί την κυριότητα της Ελλάδας επί 156 (μέχρι στιγμής) νησιών και βραχονησίδων;
• Γιατί δεν αναφέρεται καθόλου ότι η τουρκική πλευρά θεωρεί casus belli την επέκταση των χωρικών υδάτων στα 12 μίλια, δικαίωμα που ασκείται μονομερώς από όλες τις χώρες;
• Γιατί αποσιωπάται ότι η Τουρκία δεν δέχεται καν το δίκαιο της θάλασσας;
• Για τις συνορεύουσες ακτές δεν ορίζεται η μέση γραμμή όταν οι αποστάσεις είναι μικρότερες από τα νόμιμα;
• Γιατί αποσιωπάται ότι αμφισβητείται το δικαίωμα της Ελλάδας να ορίσει ΑΟΖ ακόμα και από την πλευρά των νησιών που δεν είναι απέναντι στην τουρκική ακτογραμμή;

Ουσιαστικά το κείμενο ενοχοποιεί οποιαδήποτε στρατηγική δυνατότητα της χώρας να δημιουργήσει κάποιο περιθώριο διαπραγμάτευσης. Οφείλει δηλαδή να συρθεί σε μια διαπραγμάτευση όπου η χώρα δεν έχει να κερδίσει τίποτα, παρά μόνο μια αόριστη –και ανά πάσα στιγμή ανακλητή– υπόσχεση ειρήνης, εφόσον παραδώσει τα απαιτούμενα από την άλλη πλευρά.

Το δε καλόπιστο επιχείρημα, το οποίο ακούστηκε από άλλη πλευρά, πως ο πρωθυπουργός φάνηκε πρόθυμος για υποχωρήσεις, επειδή η άλλη πλευρά δεν πρόκειται να υποχωρήσει και θα εκτεθεί ως αδιάλλακτη, καταρρίπτεται από το γεγονός ότι η άλλη πλευρά έχει τόσο μεγάλο κατάλογο διεκδικήσεων, ώστε κάλλιστα μπορεί να βγει κερδισμένη, “υποχωρώντας” σε κάποιες απαιτήσεις της, χωρίς να χάσει και το πλεονέκτημα να εμφανίζεται διαλλακτική. Στο κάτω-κάτω, αυτή τη φορά η Ελλάδα εμφανίζεται ως η επειγόμενη, επισπεύδουσα πλευρά.

Η “παρεξήγηση” για το ΕΛΙΑΜΕΠ

Το ζήτημα της αναντιστοιχίας μεταξύ των ορίων του εναέριου χώρου και των χωρικών υδάτων είναι όντως μια “ανορθογραφία”· ωστόσο, αμφότερα τα όρια είναι κατώτερα του νομίμου δικαιώματος (10 και 6 μίλια αντιστοίχως) και η διόρθωση δεν είναι αυτονόητο γιατί πρέπει να γίνει προς τα κάτω. Σε κάθε περίπτωση είναι δευτερεύον ζήτημα, τη στιγμή που αμφισβητούνται οι Συνθήκες που ορίζουν τα σύνορα της χώρας.

Και εδώ ερχόμαστε στο ζητούμενο. Γράφουν οι συντάκτες του κειμένου ότι ανάμεσα σε αυτά που πρέπει να γίνουν για να τερματιστεί η “παρεξήγηση” είναι «η οριστική οριοθέτηση των θαλασσίων ορίων (χωρικών υδάτων)» (the final delimitation of the maritime boundaries (territorial sea)). Γιατί η Τουρκία άραγε αρνείται την τεχνική διαδικασία χάραξης των θαλασσίων συνόρων, όταν επί της ουσίας η οριοθέτηση έχει γίνει από την Συνθήκη της Λωζάννης;

Μήπως αυτό ονομάζαμε παλιά ιμπεριαλισμό; Μήπως έχει σχέση με φάση της καπιταλιστικής ανάπτυξης; Μήπως έχει σχέση με την αλματώδη δημογραφική ανάπτυξη της Τουρκίας; Μήπως έχει σχέση με το γεγονός ότι «η TUSIAD (Turkish Industry & Business Association) εκπροσωπεί 4000 διεθνοποιημένους/ παγκοσμιοποιημένους βιομηχανικούς κολοσσούς, οι οποία αντιστοιχούν στο 80% του συνολικού εμπορίου και στο 50% της συνολικής εργατικής δύναμης της χώρας» (βλ. Β. Φούσκας, Τουρκικός Ιμπεριαλισμός και αποτροπή); Πόσο κατανοητή γίνεται η επεκτατική δυναμική μιας τέτοιας οικονομίας και η ανάγκη της για “ζωτικό χώρο”; Πόσο περιορίζει την αντιληπτική ικανότητα των διανοουμένων μας το γεγονός ότι ζουν σε μια χώρα που είναι αποικία χρέους, που βασίζεται στη μονοκαλλιέργεια της “βαριάς βιομηχανίας” της ξαπλώστρας και του μπιτσόμπαρου, μετά αμφιβίου σέρβις;

Πρόκειται, λοιπόν, σαφώς όχι για επιστημονική ανάλυση, αλλά για ιδεολογικό κείμενο, όπως φαίνεται ακόμα και από τις δευτερεύουσες φράσεις του. Πχ, η εισβολή στην Κύπρο ονομάζεται «στρατιωτική επέμβαση», παρ’ ολίγον “στρατιωτική επιχείρηση”, όπως ονομάζει ο Πούτιν τον πόλεμο στην Ουκρανία, ο οποίος ωστόσο καταγγέλλεται –αλλοίμονο μην λείψει αυτό το refrain της δυτικής νομιμοφροσύνης– ως «εγκληματική επίθεση της Ρωσίας» (Russia’s criminal aggression). Ούτε βεβαίως αναφέρεται η λήξη της κατοχής της βόρειας Κύπρου μεταξύ εκείνων των κινήσεων που πρέπει να γίνουν για «να παραμεριστούν τα πάντα όσα έχουν δηλητηριάσει τις διμερείς σχέσεις» (the setting aside of everything that has poisoned their bilateral relations). Η Κύπρος δεν χωράει στα «πάντα». Το καινούριο είναι ότι όλα αυτά σερβίρονται à la sauce écologique (με οικολογική σάλτσα).