“Δούρειος ίππος” του Ερντογάν οι Τουρκοκύπριοι

Η Άγκυρα κλιμακώνει την προκλητική της συμπεριφορά διεκδικώντας θαλάσσιες περιοχές που βρίσκονται εντός της κυπριακής υφαλοκρηπίδας-ΑΟΖ. Για να προσδώσει υπόσταση στην προσπάθειά της και να δημιουργήσει τετελεσμένα, η Τουρκία αφενός αναπτύσσει αεροναυτική παρουσία στην ευρύτερη περιοχή προκειμένου να καταστήσει σαφές ότι έχει θέσει υπό τον στρατιωτικό έλεγχό της θαλάσσιες ζώνες που εκτείνονται μεταξύ Ρόδου-Κρήτης και Κύπρου. Αφετέρου η γειτονική χώρα χρησιμοποιεί την περίφημη διπλωματία των γεωτρύπανων ώστε να εγείρει ιδιοκτησιακές αξιώσεις σε θαλάσσια οικόπεδα που βρίσκονται εντός της κυπριακής υφαλοκρηπίδας-ΑΟΖ.

Προκειμένου μάλιστα να προσδώσει “νομιμοποίηση” στις ενέργειες που εστιάζουν στη διεξαγωγή γεωτρήσεων στο βόρειο τμήμα της Κύπρου, η Άγκυρα επικαλείται τις παράνομες παραχωρήσεις στις οποίες προέβη το 2011 το ψευδοκράτος των Τουρκοκυπρίων στην κρατική εταιρεία Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO). Τουτέστιν, η Άγκυρα επιχειρεί να ντύσει με μανδύα νομιμότητας τις πειρατικές επιδρομές των πλωτών γεωτρύπανων «Fatih» («Πορθητής») και Γιαβούζ στις οποίες προέβη εντός της κυπριακής ΑΟΖ από τις αρχές Μαϊου και εντεύθεν.

Επί της ουσίας, η Τουρκία επιχειρεί να χρησιμοποιήσει τους Τουρκοκύπριους ως δούρειο ίππο προκειμένου να βάλει κυριολεκτικά πόδι στο ενεργειακό πρόγραμμα της Μεγαλονήσου και να συναποφασίζει για τους όποιους ενεργειακούς σχεδιασμούς με την Κυπριακή Δημοκρατία τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και περιφερειακό επίπεδο. Η τουρκική στρατηγική του δούρειου ίππου έλαβε σάρκα και οστά στην πρόσφατη πρόταση που διατύπωσε ο ηγέτης των Τουρκοκυπρίων Μουσταφά Ακιντζί περί συνεκμετάλλευσης των ενεργειακών κοιτασμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας από κοινού με τους Τουρκοκύπριους.

Πρόταση Ακιντζί

Η πρόταση Ακιντζί επιχειρεί να νομιμοποιήσει το κατοχικό καθεστώς και τις ενεργειακές διεκδικήσεις της Τουρκίας. Και τούτο διότι προβλέπει την ισομερή και ταυτόχρονη διανομή μεταξύ Τουρκοκυπρίων και Ελληνοκυπρίων των οικονομικών ωφελημάτων που δύναται προκύψουν από την αξιοποίηση των ενεργειακών κοιτασμάτων της Κύπρου.

Την ίδια στιγμή, η πρόταση Ακιντζί επιτάσσει ότι οι αποφάσεις για το ενεργειακό πρόγραμμα θα πρέπει να λαμβάνονται από κοινού συμπεριλαμβανόμενης της φόρμουλας για την κατανομή των εσόδων, καθώς και ότι οι Ελληνοκύπριοι και οι Τουρκοκύπριοι οφείλουν να απόσχουν από την έκδοση νέων αδειών για έρευνα και την λήψη αποφάσεων που θα αφορούν την εξερεύνηση, εξόρυξη και αξιοποίηση των υδρογονανθράκων σε αμφισβητούμενες από την Τουρκία θαλάσσιες περιοχές δηλαδή σε περιοχές που υφίσταται επικαλυπτόμενη δικαιοδοσία.

Προσθέτως, η πρόταση Ακιντζί προβλέπει τη σύσταση κοινής επιτροπής υπό την αιγίδα του ΟΗΕ και τη συμμετοχή της ΕΕ με το καθεστώς του παρατηρητή. Στην επιτροπή θα μετέχουν δύο μέλη από εκάστη πλευρά, οι αποφάσεις θα είναι συναινετικές και η σύγκληση αυτής θα είναι εφικτή με μονομερές αίτημα της όποιας πλευράς. Στις συνεδριάσεις είναι δυνατό να μετέχουν ως παρατηρητές και δύο εμπειρογνώμονες επί των ενεργειακών θεμάτων οι οποίοι θα οριστούν με τη σύμφωνη γνώμη των δύο πλευρών αλλά και ενεργειακών εταιριών.

Οι Τουρκοκύπριοι πρόσχημα της Άγκυρας

Η επιτροπή προβλέπεται ότι θα διασφαλίσει τα δικαιώματα που απορρέουν από τα υπογραφέντα συμβόλαια των εταιρειών που έχουν ήδη αποκτήσει άδειες έρευνας και εκμετάλλευσης συμπεριλαμβανόμενης και της τουρκικής ΤΡΑΟ. Επίσης θα είναι επιφορτισμένη με το έργο της λήψης κοινής απόφασης για τις θαλάσσιες οδούς μεταφοράς ενεργειακών πόρων στις διεθνείς αγορές.

Η επιτροπή θα συστήσει Ταμείο στο οποίο θα κατατίθενται το σύνολο των εσόδων, ένα τμήμα των οποίων θα κατακρατηθεί για την αποκατάσταση του περιουσιακού ζητήματος έπειτα από την λύση του Κυπριακού, ενώ ένα άλλο τμήμα των εσόδων θα διοχετευθεί στην χρηματοδότηση έργων που δύναται να συνδράμουν στην ισότιμη ανάπτυξη των δύο πλευρών.

Προδήλως, η Άγκυρα μέσω του Τουρκοκύπριου ηγέτη Ακιντζί επιχειρεί να προωθήσει τις πάγιες τουρκικές θέσεις και διεκδικήσεις με κυριότερες (α) την κατοχύρωση των δικαιωμάτων για έρευνα και εκμετάλλευση εντός της κυπριακής ΑΟΖ στην τουρκική κρατική εταιρία πετρελαίου TPAO, (β) τη συμμετοχή της Άγκυρας στο μοίρασμα των κυπριακών ενεργειακών αποθεμάτων και εσόδων, και (γ) την τουρκική επιρροή στην απόφαση για την μελλοντική μεταφορά της κυπριακής ενέργειας και των περιφερειακών ενεργειακών αποθεμάτων μέσω της Κυπριακής Δημοκρατίας στην ευρωπαϊκή αγορά.

Η απάντηση της Λευκωσίας

Η απόφαση της Κυπριακής Δημοκρατίας να απορρίψει την πρόταση Ακιντζί και αντ’ αυτής να προκρίνει το άνοιγμα ενός λογαριασμού ειδικού σκοπού (escrow account) , στον οποίο θα μεταφέρεται το μερίδιο εσόδων των Τουρκοκυπρίων από την πώληση υδρογονανθράκων τα οποία και θα εκταμιευθούν υπό την προϋπόθεση ότι η Τουρκία θα αναγνωρίσει τα όρια της κυπριακής ΑΟΖ και θα αποσυρθεί από την περιοχή αποτελεί κίνηση που κινείται στη σωστή κατεύθυνση.

Τούτο σε συνδυασμό με την επιτάχυνση του κυπριακού ενεργειακού προγράμματος αυξάνουν την αξιοπιστία της Κύπρου ως πυλώνα σταθερότητας και περιφερειακής οικονομικής ανάπτυξης. Η υπογραφή συμφωνίας ανάμεσα στην κυπριακή κυβέρνηση και τις ενεργειακές εταιρίες Total και ΕΝΙ για την πραγματοποίηση γεωτρήσεων στο θαλάσσιο οικόπεδο 7 αποτελεί ψήφο εμπιστοσύνης διεθνών ενεργειακών κολοσσών στο ενεργειακό πρόγραμμα της Κύπρου.

Σε κάθε περίπτωση η Κύπρος οφείλει να συνεχίσει να κινείται διπλωματικά με σύνεση έναντι της τουρκικής προκλητικότητας. Την ίδια στιγμή, η ενίσχυση έτι περαιτέρω της τριμερούς συνεργασίας με το Ισραήλ στην οποία μετέχουν και οι ΗΠΑ είναι εξαιρετικά σημαντική με δεδομένη την έμφαση στη διεξαγωγή κοινών ναυτικών και αεροπορικών συνεκπαιδεύσεων που περιλαμβάνουν σενάρια προάσπισης των ΑΟΖ και των θαλάσσιων ενεργειακών οδών. Βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση επίσης αποτελεί η διεθνοποίηση της τουρκικής προκλητικότητας τόσο στην ΕΕ όσο και τον ΟΗΕ.

Στην γεωπολιτική σκακιέρα της Ανατολικής Μεσογείου, η Κύπρος αποτελεί παίκτη με θετικό πρόσημο. Η απομόνωση χωρών που δρουν τυχοδιωκτικά και ως επιτήδειοι ταραχοποιοί είναι μονόδρομος για την περιφερειακή ενεργειακή συνεργασία. Μία συνεργασία που μπορεί να οδηγήσει σε ευημερών μέλλον χωρίς αστερίσκους και ηγεμονίες.