Σερβίρουν ΜΟΕ για ομαλοποίηση της κατοχής 47 χρόνια μετά

Τα ΜΟΕ είναι καταφύγιο όταν υπάρχει ακινησία, υπάρχει ένταση. Τα θυμούνται τα Ηνωμένα Έθνη, η Κομισιόν αλλά και η Λευκωσία όταν το αδιέξοδο είναι παρατεταμένο και η κατοχική Τουρκία προβαίνει σε μονομερείς ενέργειες επιβολής τετελεσμένων. Η προσφυγή στα Mέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης επιβεβαιώνει διαχρονικά τις δυσκολίες που υπάρχουν για να προχωρήσουν οι προσπάθειες για επίτευξη συνολικής συμφωνίας.

Κι αυτό προφανώς αυτό δεν οφείλεται στην έλλειψη εμπιστοσύνης μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων. Το πρόβλημα είναι η συνεχιζόμενη τουρκική κατοχή και η συμπεριφορά της Άγκυρας, που διαχρονικά είναι επιθετική και επεκτατική. Τα ΜΟΕ δεν είναι διέξοδος. Και δεν μπορεί να είναι στόχος. Στόχος είναι η επίτευξη συνολικής συμφωνίας. Τα Μέτρα είναι μια ενδιάμεση οδός, μπροστά στην αδυναμία να οδηγηθούμε σε συμφωνία. Υπάρχει, όμως, κίνδυνος αυτά να εδραιώσουν τα κατοχικά δεδομένα και να δημιουργήσουν “κεκτημένα” λειτουργίας “χωριστών οντοτήτων”.

Στις τελευταίες εκθέσεις του Γ.Γ. του ΟΗΕ, τον περασμένο Ιούλιο, ο Αντόνιο Γκουτέρες, αναφέρθηκε –ως διέξοδο–  στη συνεργασία, μέσα από τις τεχνικές επιτροπές και Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης. Περιέγραψε μια διαδικασία, μια προσέγγιση που παραπέμπει σε λογικές συνεργασίας και επίλυσης ζητημάτων μεταξύ δύο οντοτήτων. Περιέλαβε δε και μια ορολογία για “έμφυτα δικαιώματα” (inherent rights). Μια αναφορά που θα τη βρίσκομαι συνεχώς μπροστά μας και θα τυγχάνει πολλών ερμηνειών, όπως η τουρκική εκδοχή, για “κυριαρχική ισότητα”.

Τι έχουμε ενώπιον μας σήμερα; Ένα κενό σε ό,τι αφορά τη διαδικασία και συνεχείς προκλήσεις από την κατοχική Τουρκία, που προχωρεί ανενόχλητα. Το παρακολουθήσαμε τούτο στο πρόσφατο Συμβούλιο των ΥΠΕΞ της ΕΕ, με τις πλάτες που κάνανε εταίροι μας στην Άγκυρα. Μπλοκάρουν τις όποιες κυρώσεις. Και η πρόταση; Επιβάλλει νέα τετελεσμένα η κατοχική Τουρκία στην περίκλειστη περιοχή της κατεχόμενης Αμμοχώστου και η αντίδραση, η απάντηση, είναι ΜΟΕ. Κινήσεις που γίνονται για να καθησυχαστεί η Τουρκία.

MOE και φυσικό αέριο

Μέσα σε όλα αυτά, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας επανήλθε στα ΜΟΕ, ξαναζεσταίνοντας παλαιότερες ιδέες. Έχει εισηγηθεί και στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και στον ΓΓ των Ηνωμένων Εθνών «σημαντικά βήματα μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης που θα αρχίσουν να αποκαθιστούν το κλίμα δυσπιστίας».

Είπε δημόσια πως αυτά, «δεν είναι άλλα από το να ανατεθεί η διοίκηση ή η προστασία του καθεστώτος της περίκλειστης πόλης της Αμμοχώστου υπό τα Ηνωμένα Έθνη σε αντάλλαγμα, ναι, το αεροδρόμιο της Τύμπου να τεθεί υπό διοίκηση των Ηνωμένων Εθνών, αρκεί να τηρούνται οι διεθνείς κανονισμοί της ΙCAO, η προστασία του FIR, η επαναλειτουργία του λιμανιού της Αμμοχώστου με την εποπτεία της ΕΕ όσον αφορά τους δασμούς και τα τελωνεία, να επιτρέπουν την προσέγγιση των κυπριακών πλοίων στα τουρκικά λιμάνια».

Έθεσε και το φυσικό αέριο, όχι όπως το ζητούν οι Τούρκοι, αλλά με το γνωστό που αφορά το εθνικό ταμείο υδρογονανθράκων, όπως ήταν η πρόταση για άνοιγμα καταπιστευματικού λογαριασμού και κατάθεση όταν και εφόσον υπάρξουν έσοδα κατά την αναλογία πληθυσμού, προς όφελος των Τουρκοκυπρίων, και αν η Τουρκία αναγνωρίσει την ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας να έχουν το δικαίωμα οι Τουρκοκύπριοι και προ της λύσης του Κυπριακού να αντλούν κεφάλαια από τον εν λόγω καταπιστευματικό λογαριασμό.

Καλόπιασμα Τουρκίας

Τα ΜΟΕ δεν μπορεί να στηρίζονται σε πάρε-δώσε, όπως για παράδειγμα η λειτουργία του παράνομου αεροδρομίου της Τύμπου. Η λειτουργία ενός αεροδρομίου είναι άμεσα συνδεδεμένη με την άσκηση κυριαρχίας. Εάν τούτο δεν προκύπτει από τους όρους λειτουργίας του, προφανώς δεν θα το δεχθεί η τουρκική πλευρά.

Δεν μπορεί να είναι η… άμυνά μας τα ΜΟΕ στην τουρκική επιθετικότητα. Τα ΜΟΕ συνδέονται με μια προσέγγιση “καλοπιάσματος” της Τουρκίας. Πότε απέδωσε αυτή η τακτική; Συνήθως η κατοχική δύναμη αποθρασύνεται. Είναι προφανές πως τα ΜΟΕ εξυπηρετούν τους σχεδιασμούς της τουρκικής πλευράς: Αποπροσανατολίζουν από το στόχο, τη λύση ενώ αναδεικνύουν αυτό που συνεχώς προωθείται από την Τουρκία και τρίτους. Ότι, δήθεν, στόχος είναι η βελτίωση του κλίματος και της καθημερινότητας. Αυτό όμως που γίνεται επί της ουσίας είναι προσπάθεια ομαλοποίησης με την κατοχή.

Η επίτευξη συνολικής συμφωνίας για λύση είναι το ζητούμενο και η μόνη στρατηγική επιδίωξη. Ούτε τα ΜΟΕ, ούτε ενδιάμεσες/στρατηγικές συμφωνίες, αποτελούν τη διέξοδο καθώς υπάρχει πάντα ο κίνδυνος αυτά να είναι και η… λύση. Σαράντα επτά χρόνια- σχεδόν 48 έτη- η προσφυγή σε ΜΟΕ, είναι παραδοχή ότι οι προοπτικές για συμφωνία στο Κυπριακό είναι περιορισμένες ως και ανύπαρκτες.