Τα κινέζικα διλήμματα του Κυριάκου

Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης βρίσκεται ενώπιον σημαντικών διλημμάτων ως προς τις σχέσεις Ελλάδας-Κίνας και τις μεθόδους υλοποίησης των εκατέρωθεν αιτημάτων, δεδομένου ότι ταυτόχρονα ΗΠΑ και ΕΕ σκληραίνουν τη στάση τους έναντι του Πεκίνου και εξοργίζονται από τις κινήσεις της Αθήνας.

Η ελληνική πλευρά διευκρινίζει, προς συμμάχους και εταίρους, ότι αναζητεί επενδύσεις διεθνώς με τήρηση των εθνικών και κοινοτικών κανόνων ανταγωνισμού. Προσθέτει, στο διπλωματικό παρασκήνιο, ότι, αφού απουσιάζουν οι προτάσεις δυτικών εταιριών, δεν υπάρχουν πολλές άλλες διέξοδοι πέραν της Κίνας. Υπενθυμίζει δε ότι η ιδιωτικοποίηση του λιμανιού του Πειραιά και η κυριαρχία της COSCO προέκυψαν περίπου εξ ανάγκης και ότι η Κίνα δεν ελέγχει βασικές υποδομές της Ελλάδας.

Η κυβέρνηση (αντιγράφοντας επιχειρήματα του ΣΥΡΙΖΑ για τις κυρώσεις της ΕΕ κατά της Ρωσίας το πρώτο εξάμηνο του 2015) συμπληρώνει ότι δεν είναι νοητό να απαγορεύεται σε μία μικρή χώρα να πράττει όσα και οι μεγάλες για την προσέλκυση επενδύσεων. Σημειώνει επίσης, ότι η εξάρτηση της ελληνικής οικονομίας από την Κίνα είναι μικρότερη συγκριτικά με άλλα μέλη της ΕΕ.

Ο δυτικός αντίλογος, που διατυπωνόταν πίσω από τις κλειστές πόρτες και πρόσφατα κατέστη δημόσιος μέσω του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάικ Πομπέο, επικεντρώνεται στην επισήμανση ότι εταιρείες, όπως η COSCO και η Huawei (υποψήφια για το δίκτυο 5G), συνδέονται άρρηκτα με το Κομμουνιστικό Κόμμα ή τις ένοπλες δυνάμεις της Κίνας. Οι κινεζικές προτάσεις είναι, σκόπιμα, εντυπωσιακές στην αρχή και η παροχή ανταλλαγμάτων προκύπτει ή αξιώνεται αργότερα.

Σε τι θα αρκεστεί ο Κυριάκος

Οι ΗΠΑ και η Γερμανία, θέτουν ευθέως πια ζήτημα επιρροής και πιέσεων του Πεκίνου στην κυβέρνηση, τονίζοντας ότι απαιτείται ενιαία στρατηγική έναντι της Κίνας. Κατόπιν αυτών, τα διλήμματα που ανακύπτουν ενόψει της παρουσίας του Κυρ. Μητσοτάκη στην έκθεση CIIE της Σαγκάης (5 Νοεμβρίου) και της επίσκεψης του προέδρου Σι Τζινπίνγκ στην Αθήνα (10 Νοεμβρίου) είναι τα εξής:

Η κυβέρνηση θα εγκρίνει τελικά το επενδυτικό σχέδιο της COSCO που έγινε μόνον εν μέρει δεκτό στις αρχές Οκτωβρίου; Η κινεζική πλευρά τηρεί χαμηλούς τόνους, αλλά δεν θα υποχωρήσει, υπαινισσόμενη ότι το απορριφθέν τμήμα αποτελεί το κλειδί σημαντικότερων επενδύσεων. Τα δυτικά μηνύματα υπογραμμίζουν πως συνολική έγκριση ισοδυναμεί με έναρξη ελέγχου των ελληνικών υποδομών. Και ασφαλώς, όσα σήμερα συζητούνται, δεν έχουν απολύτως καμία σχέση με την ισορροπημένη συμφωνία με την COSCO επί κυβέρνησης Καραμανλή.

Στο ορατό μέλλον, το Πεκίνο θα προσφέρει πληθώρα Μνημονίων Κατανόησης, χωρίς δεσμευτικές συμφωνίες. Ανεξάρτητα από την επικοινωνιακή εικόνα στη Σαγκάη και την Αθήνα, τα Μνημόνια αποτελούν απλώς μία αρχή, υπό την αίρεση ανταλλαγμάτων προς αναβάθμισή τους. Εξαίρεση ίσως αποτελέσει κάποια συμφωνία για ελληνικές αγροτικές εξαγωγές, αλλά η εμπειρία δείχνει (π.χ. υλικά εμπορικής ναυτιλίας) ότι παρόμοια διακρατικά κείμενα δεν εγγυώνται εσωτερικές αδειοδοτήσεις στην Κίνα.

Πρόοδος εξάλλου θα υπάρξει στη λειτουργία γραφείου αντιπροσώπευσης ή υποκαταστήματος της Bank of China-Luxembourg στην Αθήνα (ήδη εξαγγέλλονται προσλήψεις) σε συνέχεια άδειας, χαμηλότερου επιπέδου, από την Τράπεζα της Ελλάδος το 2012. Το δίλημμα της κυβέρνησης είναι αν θα αρκεστεί στα ελάχιστα με επικοινωνιακή προβολή, ή θα απαιτήσει κάτι σοβαρότερο και χειροπιαστό.

“Κοινή γραμμή” ΗΠΑ-ΕΕ

Πλησιάζει η ώρα αποφάσεων για τα δίκτυα 5G, για τα οποία ο Μάικ Πομπέο φέρεται να ήταν κατηγορηματικός έναντι του ομολόγου του Νίκου Δένδια, ενώ η κινεζική πλευρά προειδοποιεί ότι δεν θα δεχθεί εξωτερικές υπονομεύσεις. Η υπόθεση παρακολουθείται από τα ισχυρά κράτη-μέλη της ΕΕ που, επίσης, συζητούν με την Κίνα περί 5G, αλλά με λίστα περιορισμών.

Ο Πρωθυπουργός βρίσκεται εν μέσω αμφίπλευρων πιέσεων για τις σχέσεις ΕΕ-Κίνας. Ο πρόεδρος Σι προβλέπεται πως θα ζητήσει την συμμετοχή του Κυρ. Μητσοτάκη σε διασκέψεις της πρωτοβουλίας BRI και της διαδικασίας “17+1” (Κίνα, χώρες Βαλκανίων, κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης) στην οποία είχε σπεύσει να συμμετάσχει ο Αλέξης Τσίπρας μετά τη Συμφωνία των Πρεσπών και την άρση σχετικού βέτο των Σκοπίων.

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα δεχθεί τις προσκλήσεις Σι Τζινπίνγκ ή θα συνταχθεί με τις αντίθετες προτροπές του Βερολίνου; Ξένοι διπλωμάτες σημειώνουν ότι η καγκελάριος Μέρκελ θα ασκεί την προεδρία της ΕΕ στο δεύτερο εξάμηνο του 2020 και απορρίπτει το “17+1”. Επιθυμεί ξεχωριστή διάσκεψη κορυφής με την Κίνα και κοινή γραμμή των Ευρωπαίων.

Άλλωστε η προσχώρηση στην “κοινή γραμμή” θα αποτελέσει προτεραιότητα της νέας Κομισιόν έναντι της ελληνικής κυβέρνησης. Έρχεται σε αντίθεση με την κινεζική επιδίωξη εδραίωσης διμερών καναλιών και εκμετάλλευσης της κυβέρνησης Μητσοτάκη, ως αδύναμου κρίκου στην ΕΕ.