Θεατής στα πίσω καθίσματα η Ελλάδα στη Λιβύη

Ασφαλώς, όταν στη Λιβύη συγκρούονται τα αντιτιθέμενα συμφέροντα ΗΠΑ, Ρωσίας, Κίνας, Γαλλίας, Γερμανίας και Ιταλίας, θα ήταν υπερβολικές οι προσδοκίες πρωταγωνιστικής δράσης της Ελλάδας. Οι εποχές των παραγωγικών συνομιλιών του υπουργού Συντονισμού Κωνσταντίνου Μητσοτάκη με τον συνταγματάρχη Μοαμάρ Καντάφι, επί κυβέρνησης Κωνσταντίνου Καραμανλή το 1978, και των στενότατων δεσμών του ΠΑΣΟΚ με τη “Μεγάλη Σοσιαλιστική Λαϊκή Τζαμαχιρία” από το 1974 ως το 2011 έχουν μάλλον παρέλθει ανεπιστρεπτί.

Ωστόσο, το πρόβλημα είναι ότι η ελληνική διπλωματία, υπό τον Γιώργο Γεραπετρίτη, αδυνατεί να είναι ακόμα και δευτεραγωνιστής στις εξελίξεις της Λιβύης. Έχει καταντήσει απλός θεατής – στα πίσω καθίσματα  – της δράσης της Τουρκίας, η οποία εδραιώνει την παρουσία της άλλοτε μόνη και άλλοτε σε επαφή – ανά θέμα και ανά περίοδο – με τις προαναφερθείσες μεγάλες δυνάμεις.

Όταν τον Απρίλιο του 1996 η Τουρκία (αξιοποιώντας την κρίση των Ιμίων τον Ιανουάριο της ίδιας χρονιάς) εισήγαγε τη θεωρία των «γκρίζων ζωνών», εγείροντας αξιώσεις ακόμα και νοτίως της Κρήτης και αμφισβητώντας την κυριαρχία της Γαύδου, προκάλεσε από οργή ως γέλια στην ΕΕ. και την Ατλαντική Συμμαχία. Και, εντός δεκαημέρου, η Άγκυρα είχε αναγκαστεί να κάνει λόγο για υπερβολές ενός μόνον αξιωματικού-αναλυτή στην αντιπροσωπία της στο ΝΑΤΟ, σπεύδοντας να αναιρέσει τα πάντα περί Μεσογείου. Σήμερα πια η τουρκική πλευρά κάνει, μέσω Λιβύης, σχεδόν ό,τι και όποτε θέλει νοτίως της Κρήτης και σε μία ευρύτερη θαλάσσια περιοχή.

Η ελληνική αδυναμία αποδεικνύεται και από το γεγονός ότι, ενώ ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης ήταν εγκαίρως ενήμερος από τις αρμόδιες υπηρεσίες τον Νοέμβριο του 2019 για το πρώτο τουρκολιβυκό μνημόνιο και προ δεκαπενθημέρου για τη δίδυμη κίνηση των 12 και των 24 ναυτικών μιλίων, δεν έπραξε τίποτα σημαντικό για την αποτροπή των δυσμενών εξελίξεων. Δεν υπήρξε ούτε μία αποτελεσματική επαφή με φίλους και συμμάχους που ίσως θα περιόριζαν ή καθυστερούσαν τη δράση του – κατεξοχήν Τουρκόφιλου – Ντμπέιμπα, μόλις 20 μέρες μετά την επίπλαστη ηρεμία των συνομιλιών με τον πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν στο Μαξίμου.

Μόνο η Αίγυπτος απέμεινε… 

Το ερώτημα είναι τι μπορεί να κάνει στο εξής η Ελλάδα για να αποκτήσει ερείσματα είτε στο ανατολικό, είτε στο δυτικό τμήμα της διαιρεμένης Λιβύης. Δυστυχώς, στο σημείο που έχουν φτάσει τα πράγματα (με την εκτεταμένη διαφθορά και την κατάρρευση των αλλεπάλληλων σχεδίων της διεθνούς κοινότητας για τη διεξαγωγή βουλευτικών και προεδρικών εκλογών), οι εναλλακτικές επιλογές της ελληνικής διπλωματίας είναι πλέον ελάχιστες.

Οι Λίβυοι ηγέτες, από τον κ. Ντμπέιμπα μέχρι τον πρόεδρο της Βουλής των Αντιπροσώπων Ακίλα Σαλέχ και τον – μυθοποιημένο στην Αθήνα  – στρατάρχη Χαφτάρ (οι οποίοι βρίσκονταν εγγύτερα στην Ελλάδα, αλλά διολισθαίνουν διαρκώς προς την αγκαλιά της Άγκυρας), έχουν κηρύξει μια ιδιότυπη ανακωχή. Κλειδί του συμβιβασμού είναι η – αναλογική – πρόσβασή τους στα έσοδα της κρατικής εταιρίας πετρελαιοειδών και στη διοίκηση της κεντρικής τράπεζας. Προτίμησαν να έχουν όλοι κάποιο σημαντικό τμήμα των αγαθών της εξουσίας, αντί του ρίσκου να μην αγγίζουν ούτε μικρό μερίδιο όσο η αντιπαράθεσή τους θα συνεχιζόταν.

Κατόπιν αυτών, ουδείς έχει συμφέρον για ταχεία διεξαγωγή των εκλογών, ενώ οι ΗΠΑ και οι μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες ικανοποιούνται με την παρούσα ηρεμία, όσο μάλιστα συνεχίζονται οι μάχες στην Ουκρανία και τη Γάζα. Μοναδικός σύμμαχος της Αθήνας, επί των εξελίξεων στη Λιβύη, παραμένει το Κάιρο, αλλά υπάρχουν πολλές επιμέρους εκκρεμότητες που πρέπει να διευθετήσουν ο Έλληνας πρωθυπουργός και ο Αιγύπτιος πρόεδρος.