Θέμος Στοφορόπουλος: Στην πρώτη γραμμή υπεράσπισης της Κύπρου

Γράφει η δικηγόρος  Αθανασία Φωτιάδη

Ο Θέμος Στοφορόπουλος αναλαμβάνει την ελληνική πρεσβεία στην Κύπρο, στις αρχές του 1987, όπου παράλληλα εκείνη την περίοδο αναδύεται ένα κίνημα λαϊκό
που είχε απογοητευτεί από τις πολιτικές ηγεσίες του νησιού που απέτυχαν να δημιουργήσουν μια εθνική στρατηγική απελευθέρωσης αλλά αντιθέτως με τις διαρκείς υποχωρήσεις τους υποθήκευαν το μέλλον της Κύπρου και του Ελληνισμού με νέα τετελεσμένα που οδηγούσαν σε πλήρη υποδούλωση του νησιού. Ο λαϊκός αυτός ξεσηκωμός πήγαζε από τη δράση των προσφυγικών σωματείων που είχαν ως σκοπό την επιστροφή των εκτοπισμένων στα πάτρια εδάφη, στα κατεχόμενα χωριά και πόλεις.

Δημιουργήθηκε λοιπόν η Κίνηση γυναικών “Η Επιστροφή” που αγκαλιάστηκε από τον λαό μαζικά. Ο πρέσβης ζούσε από κοντά τις εξελίξεις αυτού του αγώνα με επικεφαλής τις γυναίκες. Έδινε και ο ίδιος τον δικό του αγώνα απέναντι στους πρέσβεις των ιμπεριαλιστικών κέντρων H.Π.Α. και Μ. Βρετανίας που επιδίωκαν να προωθήσουν ως επίσημη γλώσσα την αγγλική στο υπό ίδρυση Κυπριακό Πανεπιστήμιο της Λευκωσίας.

Αξίζει νομίζω να σταθώ στο σημείο αυτό για να τονίσω την σθεναρή του στάση στο καίριο αυτό ζήτημα. Ο Θέμος Στοφορόπουλος είχε έναν ήρεμο και αποφασιστικό τρόπο να σου μεταδίδει πως βίωσε όλα αυτά τα γεγονότα στην Κύπρο κατά την διάρκεια της θητείας του. Δέχθηκε ισχυρές πιέσεις για το γλωσσικό ζήτημα, όταν οι Αγγλοσάξονες ήθελαν να συναινέσει,
αλλά ο ίδιος δεν υπέκυψε και τους αντιμετώπισε με εκείνο το ακαταμάχητο σθένος που τον διέκρινε.

Η επιχειρηματολογία του ήταν καταλυτική, στηριγμένη στον Καταστατικό Χάρτη του Ο.Η.Ε. Η Αγγλική γλώσσα εν τέλει δεν καθιερώθηκε ως επίσημη στην Κύπρο. Αυτή η ιστορική στιγμή καταγράφεται ως μία νίκη της ελληνικής διπλωματίας για το γλωσσικό ζήτημα της Κύπρου, επιβεβαιώνοντας τον στίχο του Ελύτη: «Τη γλώσσα μου έδωσαν ελληνική».

Νταβός

Όμως την ανάταση του 1987 και το υψηλό φρόνημα του λαού, υπονόμευσε η συμφωνία του Νταβός στις 30 Γενάρη 1988. Μέσα σε λίγους μήνες τέτοια ανατροπή δεν είχε ξαναγίνει. Από το αντίσκηνο της Αθήνας των αντικατοχικών εκδηλώσεων και την πολεμική αναμέτρηση που εξήγγειλε, ο τότε πρωθυπουργός, διεθνώς σε περίπτωση που η Τουρκία θα παραβίαζε τα
κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδος, συρθήκαμε σε μία επαίσχυντη συμφωνία που όπως προέβλεψε ο έμπειρος διπλωμάτης θα την πληρώναμε πολύ ακριβά. Όταν διάβασε δε, το κοινό ανακοινωθέν Παπανδρέου- Οζάλ, όπου δεν υπήρχε καμία αναφορά, πώς θα επιδιωχθεί η ειρηνική διευθέτηση των ελληνοτουρκικών διαφορών με την Κύπρο ημικατεχόμενη από την Τουρκία, δεν δίστασε ούτε στιγμή και υπέβαλε την παραίτησή του. Η ιστορική αυτή πράξη ενός διπλωμάτη που βρίσκονταν μπροστά σε μία λαμπρή καριέρα, πρέπει να διδάξει τους νεότερους διπλωμάτες, στρατιωτικούς, πολιτικούς και τους νέους μας, που θα κληθούν να υπερασπιστούν την πατρίδα μας και τον απανταχού Ελληνισμό.

Η εποχή που διανύουμε προσομοιάζει εκείνης του 1988, ως προς την υπεροπλία που είχαμε στον στρατό πριν το Νταβός, το 1987, καθώς και στην οικονομική εξαχρείωση της Τουρκίας. Επί πλέον εμείς είχαμε έναν πρωθυπουργό ετοιμοπόλεμο, όπως ήδη παραπάνω ανέφερα. Ήταν ο ίδιος που αναφώνησε «βυθίσατε το Χόρα» και όταν το ίδιο πλοίο ονομαζόμενο πλέον Σισμίκ το 198, απειλούσε την εθνική μας κυριαρχία στο Αιγαίο, έδωσε την εντολή να υπερασπισθούμε τα εθνικά μας δίκαια, βυθίζοντας το πλοίο αν παραβιάσει τα θαλάσσια σύνορά μας. Αντί λοιπόν να υπερασπισθούμε τα κυριαρχικά μας δίκαια, που διαμήνυε μετ’ επιτάσεως ένας ισχυρός πολιτικός ηγέτης, συρθήκαμε σε μία καταστροφική συμφωνία που όπως αποδείχθηκε ήταν άκρως ζημιογόνα για τα εθνικά μας συμφέροντα.

Κυπριακό

Ο πρέσβης, δεν μπορούσε να υπηρετήσει μία τέτοια υποτελή εξωτερική πολιτική με το Κυπριακό στο ράφι. Αυτό το γεγονός τον σημάδεψε καθ’ όλη την διάρκεια της ζωής του και γι’  αυτό επιδόθηκε σε έναν ανένδοτο αγώνα για την λευτεριά της Κύπρου μας, αμέσως μετά την παραίτησή του. Η παραίτηση του πρέσβη από την Διπλωματική Υπηρεσία εξ αιτίας του Νταβός έγινε ταυτόχρονα χωρίς καμία προσυνενόηση με άλλους δύο πρέσβεις, τον Μιχάλη Δούντα και τον Δημήτρη Σέρμπο.

Τραγική αποκάλυψη για τον πρέσβη υπήρξε το γεγονός της πληροφόρησης , ότι συντάκτης της συμφωνίας Παπανδρέου- Οζάλ στο Νταβός ήταν ο ίδιος ο Γιλμάζ!!! Στο τεύχος των τετραδίων 79/80 του 2022, εκδόσεις Στοχαστής, υπάρχει αυτούσια η συγκλονιστική επιστολή του πρέσβη στην εφημερίδα “Καθημερινή” και προς τον διευθυντή της Αλέξη Παπαχελά, ο οποίος παρουσίασε το βιβλίο «Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης με τα δικά του λόγια» στο οποίο αποκαλύπτεται το απεχθές γεγονός . Περαιτέρω ο πρέσβης προέβλεπε, ότι με το Κυπριακό εκτός ελληνοτουρκικών διαφορών θα έφερνε δυσμενείς επιπτώσεις και στα άλλα σημεία της ελληνοτουρκικής αναμέτρησης, όπως στο Αιγαίο και στη Θράκη.

Θεώρησε ότι με την παραίτησή του όχι μόνο διατύπωνε εμπράκτως την έντονη διαφωνία του, αλλά επί πλέον σαν πολίτης, χωρίς τους δεοντολογικούς περιορισμούς της Διπλωματικής Υπηρεσίας θα μπορούσε να υπερασπισθεί δημόσια τις πεποιθήσεις του και να αγωνιστεί αυτές. Έτσι πορεύτηκε καθ’ όλη την διάρκεια της ζωής του. Εργάσθηκε σκληρά για να δημιουργηθεί ένα ενιαίο μέτωπο του αγώνα απελευθέρωσης σε Ελλάδα και Κύπρο και αγωνίστηκε σθεναρά και αδιαλείπτως γι αυτό τον σκοπό. Επιδίωξε και πέτυχε γι’ αυτό τον λόγο μια διαρκή συνεργασία, μαζί με διπλωμάτες, με προσωπικότητες, συλλόγους και σωματεία με αγωνιστική δραστηριότητα για το Κυπριακό Ζήτημα. Η αντιμετώπιση κρίσεων όπως στην περίπτωση του σχεδίου Ανάν, η ανάδειξη της Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας, βάσει των Γενικών Αρχών Δικαίου του Καταστατικού Χάρτη του Ο.Η.Ε., ως τερατογενή εκτροπή από τους αναγκαστικούς κανόνες του Διεθνούς Δικαίου, η επανατοποθέτηση του Κυπριακού,ως υπόθεση απελευθέρωσης – αυτοδιάθεσης, η καταπολέμηση των απεχθών ”λύσεων” όπως οι διζωνικές-διχοτομικές, και η αποτραπή της καθιέρωσης της αγγλικής γλώσσας στην Κύπρο, είναι μερικές από τις παρακαταθήκες που μας άφησε, οι οποίες θα μας εμπνέουν και θα μας διδάσκουν.

Η συμβολή του Στοφορόπουλου

Η συμβολή του ως έγκριτου και έμπειρου διπλωμάτη ήταν καθοριστικής σημασίας για την αποδόμηση των συνομιλιών προς επίλυση του Κυπριακού που επιχειρήθηκαν από τα Ηνωμένα Έθνη στην Γενεύη, όταν ίδρυσε μαζί με άλλους, εγνωσμένου κύρους, πρέσβεις επί τιμή, επιτροπή για τα εθνικά ζητήματα, όπου στις ημερίδες που διοργάνωναν, διαμόρφωναν την κοινή γνώμη, αποκαλύπτοντας τα σκοτεινά σχέδια των ευρω-αντλαντιστών για την
Μεγαλόνησο.

Εξετάζοντας την ιστορική περίοδο μετά το Νταβός που προκάλεσε την παραίτηση του πρέσβυ
Θέμου Στοφορόπουλου το 1988 και παρά το γεγονός ότι οι αντικατοχικές εκδηλώσεις στην Κύπρο κορυφώθηκαν και η γραμμή κατοχής του τούρκικου Αττίλα έσπασε από τις δυναμικές γυναίκες που πατούσαν την κατεχόμενη γη στα Λύμπια, στην Άχνα, στον Άγιο Κασσιανό το 1989, δεν απέτρεψε δυστυχώς απέτρεψε την περαιτέρω διολίσθηση του Κυπριακού, υπό την διαχείριση του τότε Προέδρου Γ. Βασιλείου. Έτσι οδηγηθήκαμε και επισήμως στις διακοινοτικές συνομιλίες με την δέσμη ιδεών του Μπούτρος Γκάλι, οι οποίες ψηφίστηκαν από το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, με το ψήφισμα 774 στις 26 Αυγούστου 1992. Το ρατσιστικό μόρφωμα της Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας (για συντομία την αποκαλούμε Δ.Δ.Ο.) μας ακολουθεί μέχρι σήμερα, είτε ως σχέδιο Ανάν 2004, είτε ως διασκέψεις της Γενεύης 2017 των Η.Ε. Ο ανένδοτος αγώνας του πρέσβη κατά της Δ.Δ.Ο. πάνω στην νομική βάση που εδράζεται στον Καταστατικό Χάρτη ήταν ένα μεγάλο επίτευγμα, γιατί αποτέλεσε ένα εμπόδιο για τους κρατούντες του Ο.Η.Ε. και τον αγγλοσαξονικό παράγοντα που επεδίωκε να οδηγήσει στην κατάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας καθιστώντας την, μη κράτος.

Η συλλογική προσπάθεια των διοργανωτών και συμμετεχόντων στις ημερίδες που πραγματοποιήθηκαν σε Ελλάδα και Κύπρο για την επανατοποθέτηση του Κυπριακού στην ορθή του βάση -ως ζήτημα εισβολής και κατοχής, λύνεται μόνο δια της απελευθέρωσης ολόκληρης της Κύπρου- συγκεντρώθηκαν σε ένα συλλογικό τόμο υπό τον τίτλο «Νέα Στρατηγική για την Κύπρο», που κυκλοφόρησε (με επιμέλεια Λουκά Αξελού, Περικλή Νεάρχου, Θέμου Στοφορόπουλου και εμένα,)το καλοκαίρι του 2017 από τις εκδόσεις Στοχαστής.

Κλείνοντας αυτή την συνοπτική αναδρομή της αγωνιστικής πορείας ενός υποδειγματικού Έλληνα διπλωμάτη, θέλω να επισημάνω ότι ήταν λάτρης της Θουκυδίδειας θεωρίας και μελετητής του ρεαλισμού στις διακρατικές σχέσεις, σύμφωνα με την οποία, η συνύπαρξη και συμβίωση των κρατών στηρίζεται στην ισχύ και όχι στο δίκαιο. Πίστευε ότι απέναντι στην
επεκτατική Τουρκία είναι απολύτως αναγκαίο η Ελλάδα, να ανακτήσει την αμυντική της υπεροχή και να χαράξει βάσει του Δικαίου της Θάλασσας κοινά σύνορα με την Κυπριακή Δημοκρατία. Επίσης πίστευε ότι η αμυντική θωράκιση επέβαλε την διαρκή λειτουργία του δόγματος του ενιαίου αμυντικού χώρου Ελλάδας-Κύπρου. Την αξία του δόγματος την ήξερε και την θεωρούσε αναγκαία για όλες τις εκφάνσεις του Κυπριακού ζητήματος. Γνώριζε εκ των
έσω τις διεργασίες ΗΠΑ και Μ. Βρετανίας και όσων διαμείβονταν στο παρασκήνιο του ΟΗΕ για να εντάξουν την Κύπρο στην Ε.Ε. επιβάλλοντας το απεχθές σχέδιο Ανάν.

Η επίκλησή του για την εφαρμογή του Καταστατικού Χάρτη δεν αποτελούσαν απόψεις ενός αιθεροβάμονα αλλά ενός διπλωμάτη με μεγάλη πείρα που απέκτησε υπηρετώντας ως πρέσβης σε δύσκολες περιοχές του κόσμου όπως στο Λίβανο την εποχή του εμφυλίου, στην Συρία, στην Κύπρο αλλά και σαν μόνιμο μέλος των Αντιπροσωπειών του ΟΗΕ ή σαν Έφορος. Η πείρα αυτή τον οδηγούσε σε σωστές αποφάσεις όπως ήταν και η παραίτησή του. Γνώριζε την διαχρονική έλλειψη εθνικής στρατηγικής και τον ετεροκαθορισμό της ελληνικής πλευράς που περιμένει την σωτηρία της από τους μεγάλους και ισχυρούς συμμάχους Έζησε τις τακτικές των διαρκών παραχωρήσεων ο ίδιος το 1988 με την συνάντηση του Νταβός, γι’ αυτό αντιστάθηκε μέχρι το τέλος της ζωής του, ενάντια στην Δ.Δ.Ο., στο σχέδιο Ανάν και στις πενταμερείς διασκέψεις της Γενεύης για να υπερασπιστεί την Κύπρο με όλο το είναι του.