Τι επιδιώκει η Τουρκία με το δόγμα “Γαλάζια Πατρίδα”

Οι προσδοκίες της Άγκυρας για άμεση αποκατάσταση των αμερικανοτουρκικών σχέσεων και απόδοση σε αυτή κεντρικού εποπτικού ρόλου στη ζώνη αποκλιμάκωσης που πρόκειται να δημιουργηθεί στην βόρεια Συρία διαψεύστηκαν κατά την πρόσφατη επίσκεψη του Τούρκου υπουργού Άμυνας Χουλουσί Ακάρ στην Ουάσιγκτον. Στην πραγματικότητα, ο δρόμος για την ολοκληρωμένη αποκατάσταση των αμερικανοτουρκικών σχέσεων είναι τραχύς. Αυτό αποδεικνύουν οι αντιδράσεις των ΗΠΑ σε νομοθετικό και προεδρικό επίπεδο, τόσο ως προς το ζήτημα της απόκτησης του ρωσικού αντιπυραυλικού συστήματος S-400 από την Τουρκία, όσο και της καταπάτησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Δεν είναι τυχαίο ότι αν και ο Τούρκος κυβερνητικός αξιωματούχος βρίσκονταν την Ουάσιγκτον, το αμερικανικό Στέιτ Ντιπάρτμεντ εξέδωσε ανακοίνωση εκφράζοντας ανησυχίες για τον περιορισμό της ελευθερίας έκφρασης στην Τουρκία με αφορμή την καταδίκη από τουρκικό δικαστήριο 16 εκπροσώπων από τους χώρους της δημοσιογραφίας, του επιχειρείν και της κοινωνίας των πολιτών.

Tα αδιέξοδα στα οποία έχει περιέλθει η Τουρκία λόγω των πολιτικών που αναπτύσσει στο εσωτερικό της σε συνδυασμό με την ανεπιτυχή υλοποίηση του δόγματος Νταβούτογλου περί «μηδενικών προβλημάτων με τους γείτονες» την έχουν κατατάξει στους γεωπολιτικούς ταραξίες που θέτουν σε κίνδυνο την περιφερειακή σταθερότητα και ασφάλεια.

Η απόφαση του προέδρου Ερντογάν να συμπήξει συμμαχία με τους Τούρκους Εθνικιστές αντί των Κούρδων στις επικείμενες δημοτικές εκλογές και ο αποκλεισμός της Άγκυρας από τους αμερικανικούς στρατηγικούς σχεδιασμούς στην βόρεια και βορειοανατολική Συρία εξηγούν εν πολλοίς την τρέχουσα κλιμάκωση της τουρκικής προκλητικότητας έναντι της Ελλάδας και της Κύπρου. Σημειωτέον ότι η Ελλάδα και η Κύπρος κατατάσσονται στο μέτωπο χωρών που κατέχουν σημαντικό ρόλο στην αμερικανική στρατηγική της Ανατολικής Μεσογείου.

Η άσκηση “Γαλάζια Πατρίδα”

H πολυεθνική αεροναυτική άσκηση «Γαλάζια Πατρίδα» (Mavi Vatan) που πρόκειται να πραγματοποιηθεί από τις 27 Φεβρουαρίου έως και τις 3 Μαρτίου 2019 εντάσσεται στο πλαίσιο του ομώνυμου τουρκικού οράματος που στοχεύει στη δημιουργία διεκδικήσεων σε μία θαλάσσια περιοχή έκτασης 462 χιλιάδων τετραγωνικών χιλιομέτρων. Σε αυτή την θαλάσσια περιοχή συγκαταλέγεται το σύμπλεγμα Καστελόριζου-Ρόδου-Καρπάθου, η νοτιοανατολική Κρήτη και η Κύπρος.

Προδήλως, η Τουρκία επιδιώκει την υλοποίηση μακροπρόθεσμης στρατηγικής για εμπέδωση της τουρκικής παρουσίας στις θαλάσσιες οδούς του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου είτε θέτοντας υπό τον στρατιωτικό της έλεγχό με την έκδοση ΝΟΤΑΜ περιοχές μεταξύ Ρόδου, Καστελόριζου και Κρήτης είτε αποστέλλοντας το σεισμογραφικό πλοίο Μπαρμπαρός εντός της κυπριακής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης.

Με τη διεξαγωγή της άσκησης «Γαλάζια Πατρίδα», η Άγκυρα επιχειρεί αφενός να προσδώσει ένα διεθνή μανδύα στις πάγιες διεκδικήσεις της επί θαλάσσιων ζωνών σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο καθώς στην επικείμενη άσκηση αναμένεται να συμμετέχουν χώρες όπως το Αζερμπαϊτζάν, το Κατάρ και η Βοσνία-Ερζεγοβίνη. Αφετέρου επιδιώκει να κατευνάσει το εσωτερικό εθνικιστικό μέτωπο εν όψει των δημοτικών εκλογών καθώς πληθαίνουν οι φωνές που ασκούν κριτική στην τουρκική κυβέρνηση, όπως αυτές βουλευτών του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP), για την κυβερνητική αποτυχία να υποστηριχθεί ολοκληρωμένο ενεργειακό πρόγραμμα για την εξεύρεση και εκμετάλλευση φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο.

Οι θέσεις του Τούρκου επιτελάρχη

Αναμφίβολα, η αεροναυτική άσκηση «Γαλάζια Πατρίδα» εξυπηρετεί την πάγια στρατηγική των τουρκικών διεκδικήσεων σε ελληνικά χωρικά ύδατα και έλεγχο των θαλασσίων οδών ώστε να ευνοηθεί η τουρκική ιδιοποίηση ή η συνδιαχείριση θαλάσσιων ενεργειακών κοιτασμάτων. Η επικείμενη άσκηση αποτελεί μάλιστα αναπόσπαστο τμήμα του σχεδίου pax Turcana βασικός εκφραστής του οποίου είναι ο νυν επιτελάρχης του τουρκικού Πολεμικού Ναυτικού ναύαρχος Τζιχάτ Γιαγτζί.

Ο Γιαγτζί υποστηρίζει την παράκαμψη της Κύπρου και του συμπλέγματος του Καστελόριζου ώστε να οριοθετηθεί η τουρκική Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη απευθείας με κάθε χώρα ξεχωριστά της Ανατολικής Μεσογείου. Η εν λόγω τουρκική θέση παραβιάζει κατάφωρα το διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS) στο οποίο Τουρκία δεν αποτελεί συμβαλλόμενο μέρος παρά το γεγονός ότι η ίδια επιλεκτικά το εφαρμόζει σε άλλες γεωγραφικές περιοχές.

Συγκεκριμένα, το σχέδιο εξαφανίζει την υφαλοκρηπίδα του Καστελόριζου ώστε να αποκοπεί η ζώνη επαφής των Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών Ελλάδας και Κύπρου, εγείροντας με αυτό τον τρόπο τουρκικές διεκδικήσεις στα θαλάσσια οικόπεδα 1, 4, 5, 6 και 7 που βρίσκονται εντός της κυπριακής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης. Το σχέδιο pax Turcana υποστηρίζεται πλήρως από τον Τούρκο υπουργό Άμυνας Χουλουσί Ακάρ και συνοδεύεται από πακέτο χαρτών, μέρος των οποίων επέδειξε ο ίδιος στο πρόσφατο παρελθόν τόσο στον τουρκικό Τύπο όσο και κατά τις επίσημες συνομιλίες στη διάρκεια επίσκεψης του στην Λιβύη.

Ο εθνικισμός, και ο εγγενής τυχοδιωκτισμός της Τουρκίας αναμένεται να ενταθούν έτι περαιτέρω το προσεχές χρονικό διάστημα τη στιγμή μάλιστα που ίδια θεωρεί ότι βρίσκεται εκτός νυμφώνος τόσο όσον αφορά τους αμερικανικούς σχεδιασμούς ασφάλειας στην βόρεια και βορειοανατολική Συρία όσο και τις ενεργειακές εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο. Ως εκ τούτου, η αύξηση της προκλητικότητας της γειτονικής χώρας έναντι της Ελλάδας και της Κύπρου θα πρέπει να αποτιμηθεί ως αναμενόμενη και όχι ως μία έκπληξη.