Το φάντασμα του Σχεδίου Ανάν πάνω από την Κύπρο
24/04/2024
Το δημοψήφισμα της 24ης Απριλίου 2004 ήταν έκφραση λαϊκής κυριαρχίας. Ήταν η πρώτη φορά κατά την οποία οι πολίτες καλούνταν να τοποθετηθούν για όσα για δεκαετίες συζητούνταν στο Κυπριακό. Οι πολίτες κλήθηκαν να αποφασίσουν για ένα μοντέλο λύσης, για το περιεχόμενο ενός Σχεδίου συμφωνίας και αποφάνθηκαν. Η απόρριψη ήταν συντριπτική. Κι αυτό έπρεπε να γίνει σεβαστό εντός και εκτός Κύπρου. Το θέμα έχει κλείσει με το αποτέλεσμα, πλην όμως κάποιοι παρουσιάζονται να μην το σέβονται. Επιχειρούν διά της κινδυνολογίας να επιβεβαιώσουν την τότε επιλογή τους, η οποία απορρίφθηκε πανηγυρικά.
Το σχέδιο Ανάν διασφάλιζε, διαιώνιζε, την τουρκική παρουσία στο νησί και καθιστούσε το νησί αιχμάλωτο των γεωπολιτικών επιδιώξεων της Άγκυρας αλλά και των Aγγλο-Aμερικανών. Είκοσι χρόνια μετά την απόρριψή του, οι εξελίξεις στην Τουρκία και στην περιοχή επιβεβαιώνουν πως δεν θα μπορούσε να λειτουργήσει ένα μοντέλο με ξένες εξαρτήσεις και περιορισμένη κυριαρχία. Δεν θα μπορούσε να λειτουργήσει ένα μοντέλο, το οποίο περιείχε στρεβλωτικές ρυθμίσεις. Θα ήταν προδήλως δυσλειτουργικό.
Κάποιοι είχαν τότε ισχυρισθεί πως όλες οι στρεβλώσεις, θα διορθώνονταν με την ένταξη μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Με την εμπειρία 20 χρόνων συμμετοχής στην ΕΕ είναι κανείς που πιστεύει ότι άλλαζε οτιδήποτε; Και λόγω της αδυναμίας των Βρυξελλών, που δεν ενοχλούνταν από τον τετραγωνισμό του κύκλου, αλλά και επειδή η Τουρκία δεν θα δεχόταν. Ότι θα εγκρινόταν αυτό θα ήταν οριστικό. Για αυτό και είχε σημασία το περιεχόμενο του Σχεδίου, το οποίο έπρεπε να διασφάλιζε και την συνέχεια της Κυπριακής Δημοκρατίας ( ξεκάθαρα και όχι με “εποικοδομητικές ασάφειες”), αλλά και τη απρόσκοπτη δημοκρατική λειτουργία του κράτους. Χωρίς παρεκκλίσεις από τον πυρήνα του κοινοτικού κεκτημένου.
Τα όσα ακολούθησαν του δημοψηφίσματος με τη συμπεριφορά του Ερντογάν έναντι της Κύπρου, της Ελλάδος, των Κούρδων, των Σύριων, επιβεβαιώνουν πως εάν υιοθετείτο το Σχέδιο η χώρα θα ήταν μετέωρη. Θα ζούσε υπό τον εκβιασμό των τουρκικών ορέξεων. Θα χρειαζόταν να την “χρυσώνουμε” σε κάθε βήμα εφαρμογής της συμφωνίας. Όπως γίνεται πάντα! Με τα όσα διαδραματίζονται στην περιοχή, με τους πολέμους και τη συνεχιζόμενη και εν πολλοίς βίαιη ανακατανομή ισχύος, ένα κράτος μετέωρο δεν θα μπορούσε να αντέξει.
Οι πολίτες τότε, σηκώνοντας το βάρος μιας κορυφαίας στιγμής, έδωσαν διέξοδο στην πολιτική ηγεσία με τη στάση τους στο δημοψήφισμα. Πρόσφεραν διά του αποτελέσματος τη δυνατότητα απεγκλωβισμού από τη μέχρι τότε πορεία στο Κυπριακό. Δεν αξιοποιήθηκε όπως έπρεπε, η συντριπτική απόρριψη του σχεδίου αν και πρέπει να αναγνωρίζονται οι δυσκολίες που υπήρχαν. Ασφαλώς και δεν ήταν εύκολο το εγχείρημα, καθώς υπήρξε μια καθολική, σχεδόν, αντίδραση από το ξένο παράγοντα. Πιέσεις και τιμωρητικές ενέργειες. Έτσι θεωρούν κάποιοι πώς λειτουργούν οι δημοκρατίες. Ζητήθηκε η θέληση των πολιτών αλλά επειδή δεν ήταν αυτή που επιδίωκαν δαιμονοποιήθηκαν οι Ελληνοκύπριοι, η ηγεσία τους.
Το φάντασμα του Σχεδίου Ανάν
Το Σχέδιο, βέβαια, δεν είχε πέσει από τον ουρανό, ήταν οι συσσωρευμένες διαχρονικά υποχωρήσεις της ελληνοκυπριακής πλευράς, τα όσα συζητούνταν για χρόνια. Είκοσι χρόνια μετά, το φάντασμα του Σχεδίου Ανάν πλανάται πάνω από την Κύπρο και νοσταλγοί του θεωρούν πως θα πρέπει για να εκδικηθούν να επανέλθει. Να εκδικηθούν ποιους; Την πλειοψηφία; Την υπόθεση της Κύπρου;
Η δαιμονοποίηση μιας άκρως δημοκρατικής επιλογής είναι σύμπτωμα πολιτικής παρακμής και απωθημένων. Το 2004, ο Πρόεδρος Παπαδόπουλος, το ΑΚΕΛ, το ΔΗΚΟ, η ΕΔΕΚ, οι Νέοι Ορίζοντες, Κινήσεις Πολιτών, η πλειοψηφία του ΔΗΣΥ τοποθετήθηκαν κατά του Σχεδίου. Το 76% των πολιτών το απέρριψε και αυτό θα πρέπει να γίνει σεβαστό.
Περαιτέρω, είναι σαφές πως το OΧΙ δεν σταματά καμία προσπάθεια για άρση των κατοχικών δεδομένων, η ανατροπή των οποίων δεν μπορεί να επιτευχθεί διά της μερικής ή πλήρους αναγνώρισης τους. Η Κυπριακή Δημοκρατία είναι 20 χρόνια στην ΕΕ κι αυτό που πρέπει να διεκδικήσει είναι να μην περιλαμβάνει μια συμφωνία στο Κυπριακό λιγότερη δημοκρατία και δικαιώματα από αυτά που έχουν τα υπόλοιπα κράτη-μέλη.
