Ο υβριδικός “Αττίλας” του Ερντογάν στην Κύπρο

Κατά την πολυσυζητημένη επίσκεψη του στην Ελλάδα, ο Τούρκος πρόεδρος είχε προβεί σε μία ανατριχιαστική δήλωση, ενώπιον μάλιστα του Έλληνα ομολόγου του. Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δήλωσε ευθαρσώς πως δεν πιστεύει στο διεθνές δίκαιο, αλλά στο “πολιτικό δίκαιο”. Ο Τούρκος πρόεδρος ουσιαστικά αναφέρονταν στο “δίκαιο της ισχύος”. Αυτό ακριβώς είναι ο υβριδικός “Αττίλας”, το δόγμα που εφαρμόζει στην κυπριακή ΑΟΖ.

Η πολεμική ατμόσφαιρα θυμίζει έναν “Αττίλα της θάλασσας“, σύμφωνα με έναν εύστοχο χαρακτηρισμό του καθηγητή Άγγελου Συρίγου. Όλοι οι Τούρκοι αξιωματούχοι, με πρώτο φυσικά τον ίδιο τον Ερντογάν, κάνουν παραλληλισμούς με τα γεγονότα του 1974. Ο πρόεδρος Ερντογάν εμφανίζεται ως ο “προστάτης” των Τουρκοκυπρίων από τις “μονομερείς ενέργειες” της Ελλάδας και της Κύπρου.

Ουσιαστικά μένει πιστός στην παράδοση των κεμαλιστών προκατόχων του. Παγίως η Άγκυρα χαρακτηρίζει την τουρκική εισβολή ως μία “ειρηνευτική επιχείρηση”, υπέρ των δικαιωμάτων των Τουρκοκυπρίων. Παρόμοια ρητορική βλέπουμε και σήμερα. “Σώσατε τα αδέλφια μας στην Κύπρο από τις συμμορίες των δολοφόνων“, είπε χαρακτηριστικά στους σπουδαστές του Πανεπιστημίου Εθνικής Άμυνας.

Η Τουρκία αντλεί τη νομιμοποίηση της για την κατοχή της Κύπρου, από το εγκληματικό πραξικόπημα της ελληνικής χούντας κατά του προέδρου Μακαρίου. Ως “συμμορίες δολοφόνων” αναφέρονταν στην δράση ελληνοκυπριακών παραστρατιωτικών ομάδων. Ορισμένες από αυτές όντως διέπραξαν ορισμένα εγκλήματα εις βάρος Τουρκοκυπρίων, ειδικά στις διακοινοτικές συγκρούσεις της δεκαετίας του ’60. Δεν χρειάζεται να αναφέρουμε πως οι ισχυρισμοί του στερούνται της όποιας λογικής αλλά και ιστορικής βάσης.

Ο νέος υβριδικός πόλεμος

Η Κυπριακή Δημοκρατία είναι αναγνωρισμένο κράτος από τη διεθνή κοινότητα και δεν είναι φυσικά αποτέλεσμα πραξικοπήματος. Η μόνη παράνομη κυβέρνηση που υπάρχει στην Κύπρο, είναι αυτή του Ψευδοκράτους, η οποία είναι προϊόν εισβολής και κατοχής. Είναι αστείος ο ισχυρισμός ότι εν έτη 2019, οι Τουρκοκύπριοι απειλούνται από ελληνοκυπριακές, παραστρατιωτικές ομάδες. Αυτές έχουν πάψει να υφίστανται από το 1974.

Ουσιαστικά η Τουρκία επιδιώκει την, δια της βίας, επιβολή τετελεσμένων. Μοιάζει δύσκολο να γίνει με μία στρατιωτική εισβολή, όπως ο Αττίλας του 1974. Όμως είναι ευκολότερο να γίνει με ένα πόλεμο νέας γενιάς, επονομαζόμενο και “υβριδικό πόλεμο”. Ο “υβριδικός πόλεμος” αποτελεί τη νέα πολεμική πραγματικότητα της εποχής μας. Αποσκοπεί στην υπονόμευση του αντιπάλου με την χρήση μη στρατιωτικών αλλά και στρατιωτικών μέσων.

Έχει υποστηριχθεί πως η Τουρκία έχει ξεκινήσει, ανεπίσημα, υβριδικό πόλεμο έναντι της Ελλάδος. Πρέπει να σημειώσουμε πως ο συγκεκριμένος πόλεμος είναι, στην κυριολεξία, “ακήρυχτος”. Επεισόδια όπως ο διεμβολισμός του ελληνικού πλοιαρίου στα Ίμια, ή η αρπαγή των δύο Ελλήνων στρατιωτικών στον Έβρο, αποτελούν πολεμικές προκλήσεις υβριδικού τύπου. Δηλαδή έχουμε έναν συνδυασμό εθνικιστικής προπαγάνδας και “ελεγχόμενων” πολεμικών επεισοδίων.

Τώρα βλέπουμε πως η Άγκυρα προσαρμόζει την παραδοσιακή “διπλωματία της κανονιοφόρου”, στην υβριδική πολεμική πραγματικότητα. Αυτό έδειξε η πολεμική άσκηση “Γαλάζια Πατρίδα” και η αποστολή πολεμικών πλοίων εντός της κυπριακής ΑΟΖ. Φυσικά ένας πόλεμος δεν πρέπει ποτέ να αποκλειστεί, μπορεί πάντα να ξεσπάσει από ένα ατύχημα ή μία προβοκάτσια. Όμως αυτό που επιδιώκει πρωταρχικά η Τουρκία είναι να σύρει την όποια κυπριακή (ή και ελληνική) κυβέρνηση σε διαπραγματεύσεις, υπό καθεστώς φόβου και αδυναμίας.

Η Τουρκία εκβιάζει

Στο ερώτημα “γιατί στην Κύπρο”, η απάντηση είναι απλή, “επειδή μπορεί”. Για ευνόητους λόγους, η Κύπρος δεν μπορεί να απαντήσει με στρατιωτικά μέσα στις προκλήσεις της Άγκυρας. Φυσικά οι προκλήσεις της Τουρκίας στην Κύπρο και στο Αιγαίο δεν είναι καινούργιο φαινόμενο, αρκεί να θυμηθούμε το Piri Reis. Όμως αυτή την φορά δεν έχουμε ένα ακόμα επεισόδιο στην ιστορία των ελληνοτουρκικών αντιπαραθέσεων.

Η Άγκυρα αισθάνεται αποκλεισμένη από το νέο ενεργειακό παιχνίδι στην Ανατολική Μεσόγειο. Η Κύπρος έχει υπογράψει μία σειρά από σημαντικές ενεργειακές συμφωνίες εταιρείες κολοσσούς όπως την αμερικανική Exxon ή την ιταλική Eni. Πρέπει να σημειώσουμε πως η Άγκυρα αποφεύγει τις προκλήσεις έναντι του αμερικανικού πετρελαϊκού κολοσσού. Τα πολεμικά της πλοία παρενοχλούν τα οικόπεδα της κυπριακής ΑΟΖ, όπου δραστηριοποιούνται αποκλειστικά ευρωπαϊκές εταιρείες.

Επομένως ο υβριδικός πόλεμος δεν στρέφεται μόνο κατά της Ελλάδας ή της Κύπρου, αλλά και κατά των πετρελαϊκών εταιρειών. Ήδη το τουρκικό υπουργείο Ενέργειας πρότεινε μία νέα συμφωνία για το μοίρασμα του πετρελαϊκού πλούτου της Μεγαλονήσου. Ουσιαστικά η Τουρκία υπολογίζει πως πολλές πετρελαϊκές εταιρείες θα υποκύψουν στους εκβιασμούς της. Οι υπολογισμοί της δεν στερούνται βάσης.

Οι αντιδράσεις των ευρωπαϊκών κρατών στις παράνομες πρακτικές της Άγκυρας, περιορίζονται σε ρητορικό επίπεδο. Είδαμε πως η πρόταση της Κύπρου για κυρώσεις εις βάρος της Τουρκίας, υποστηρίχτηκαν μόνο από τέσσερα κράτη-μέλη της ΕΕ. Όσον αφορά τις ΗΠΑ, βλέπουμε πως εστιάζουν στην αντιμετώπιση του Ιράν. Είναι αλήθεια πως υπάρχει έντονα αρνητικό κλίμα για την Τουρκία στις ΗΠΑ, αλλά η ιδιαιτερότητα της κυβέρνησης Τραμπ δεν επιτρέπει μακροχρόνιες προβλέψεις.

Υπολογίζει σε Ρωσία

Ο πρόεδρος σχεδόν “ξέχασε” τον βομβαρδισμό του τουρκικού πρακτορείου ειδήσεων Anadolu στη Γάζα. Πράγματι ο Ερντογάν αντέδρασε μόλις με ένα tweet στον βομβαρδισμό του πρακτορείου από την ισραηλινή πολεμική αεροπορία. Η στάση του μοιάζει ασυνήθιστη, με δεδομένη την προσωπική του αντιπαράθεση με το Νετανιάχου. Ούτε όμως η Γάζα, αλλά ούτε η Ιντλίμπ του αποσπούν την προσοχή από τις εξελίξεις στην Κύπρο.

Οι Ρώσοι με τον στρατό του Άσαντ, εδώ και μέρες, βομβαρδίζουν τον τελευταίο θύλακα των αντικαθεστωτικών ανταρτών στην Συρία. Η Άγκυρα δεν φαίνεται να κόπτεται ιδιαίτερα για την τύχη των ισλαμιστών συμμάχων της, ενώ την ίδια στάση κρατά και στην Λιβύη. Ο Τούρκος πρόεδρος ζήτησε “κατάπαυση του πυρός”, σχεδόν έναν μήνα μετά την επίθεση των δυνάμεων του Χαλίφα Χάφταρ ενάντια στην ισλαμική κυβέρνηση της Τρίπολης, η οποία υποστηρίζεται από την Άγκυρα.

Φαίνεται πως η Άγκυρα υπολογίζει, ακόμα μία φορά, στην υποστήριξη της Μόσχας. Αφήνει την Ρωσία να “κάνει παιχνίδι” στην Μέση Ανατολή και μοιάζει να περιμένει ανταλλάγματα. Πρέπει να σημειώσουμε πως στην ομιλία στους Τούρκους ευέλπιδες ο πρόεδρος Ερντογάν ανέφερε πως “σύντομα ο τουρκικός στρατός θα ξεκινήσει επιχειρήσεις εις βάρος των Κούρδων τρομοκρατών στην Συρία”. Για τις συγκεκριμένες επιχειρήσεις είναι απαραίτητο να εξασφαλίσει τη στήριξη των Αμερικανών ή των Ρώσων (όπως είχε καταφέρει με την εισβολή στο Αφρίν).

Επίσης, σε ανύποπτο χρόνο, ο Ρώσος πρωθυπουργός Μεντβέντεφ είχε μιλήσει για “Τουρκική Δημοκρατία Βόρειας Κύπρου”. Οι σκέψεις στην Λευκωσία για ένταξη στο NATO, αποτελούν “κόκκινο πανί” για την Μόσχα. Τα κοιτάσματα στην Κύπρο μπορούν να συνεισφέρουν στην απεξάρτηση της Ευρώπης, από το ρωσικό αέριο, γεγονός που δύσκολα μπορεί να παραβλέψει η ρωσική κυβέρνηση.

Κοπιάρει Κίνα

Μπορεί η Τουρκία να προσβλέπει στην βοήθεια της Ρωσίας, αλλά ουσιαστικά αντιγράφει τις πρακτικές της Κίνας, όπως έχει επισημάνει σε άρθρο του ο καθηγητής Κώστας Γρίβας. Το Πεκίνο επέβαλε την κυριαρχία του στη Νότια Σινική Θάλασσα, μέσω της “διπλωματίας των κανονιοφόρων”, χρησιμοποιώντας το αεροπλανοφόρο Liaoning, από το 2013. Η Κίνα έχει την δύναμη να υπερβαίνει τις αντιδράσεις των Ηνωμένων Πολιτειών, των γειτονικών της ασιατικών κρατών, ακόμα και της διεθνούς κοινότητας.

Το 2016 το Διαιτητικό Δικαστήριο της Χάγης δικαίωσε τις Φιλιππίνες στην αντιπαράθεση τους με την Κίνα στην Νότια Σινική Θάλασσα. Τι έκανε το Πεκίνο? Αγνόησε την απόφαση έχοντας δημιουργήσει, ατύπως, τετελεσμένα. Το συγκεκριμένο παράδειγμα, μοιάζει να θέλει να μιμηθεί ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν. Από την στιγμή που η Δύση ακολουθήσει, ακόμα μία φορά, πολιτική κατευνασμού έναντι των τουρκικών προκλήσεων, η στρατηγική της Άγκυρας έχει πολλά περιθώρια επιτυχίας.

Όπως έλεγε ο Κινέζος φιλόσοφος, ο μεγάλος θεωρητικός του πολέμου Σουν Τζου, “η τέχνη στον πόλεμο είναι να υποτάξεις τον αντίπαλο χωρίς να δώσεις μάχη“.  Βλέπουμε πως η κλασική πολεμική θεωρία, προσαρμόζεται άριστα στην υβριδική πολεμική πραγματικότητα. Πόσο μάλλον όταν οι μονομερείς διεκδικήσεις της Άγκυρας, δυστυχώς βρίσκουν κατανόηση ακόμα και σε στελέχη της ελληνικής κυβέρνησης!