Ποιοι και πότε υπέβαλαν πρόταση δυσπιστίας από το 1974 και μετά

Ξεκίνησε σήμερα στη Βουλή η συζήτηση επί της πρότασης δυσπιστίας που κατέθεσε ο ΣΥΡΙΖΑ κατά της κυβέρνησης Μητσοτάκη, με τα κόμματα να βρίσκονται σε τροχιά σύγκρουσης. Η πρόταση δυσπιστίας αποτελεί μία συνταγματικά προβλεπόμενη διαδικασία που θεωρητικά έχει στόχο να αποδείξει ότι η εκάστοτε κυβέρνηση που έχει απωλέσει τη δεδηλωμένη εμπιστοσύνη του Κοινοβουλίου.

Στην πραγματικότητα, η πρόταση δυσπιστίας αξιοποιείται ιστορικά από τα κόμματα της αντιπολίτευσης, ως ένα μέσο για να “στριμώξουν” την κυβερνητική πλειοψηφία, να υποχρεώσουν τον πρωθυπουργό σε μία κοινοβουλευτική σύγκρουση, να αναδείξουν τυχόν ενδοκυβερνητικές (ή ενδοκομματικές) διαμάχες και να αναδείξουν κάποιο συγκεκριμένο θέμα ως κύριο πεδίο πολιτικής-ιδεολογικής αντιπαράθεσης, μεταξύ των δύο “μεγάλων”.

Στα χρόνια της Μεταπολίτευσης, τον θεσμό εγκαινίασε ο πατέρας του σημερινού πρωθυπουργού, Κωνσταντίνος Μητσοτάκης. Το ημερολόγιο έδειχνε 1988, όταν ο τότε πρόεδρος της ΝΔ και αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης είχε καταθέσει πρόταση μομφής, όπως έγινε ευρύτερα γνωστή –όρος τυπικά λανθασμένος–κατά της δεύτερης κυβέρνησης του Ανδρέα Παπανδρέου. Οι ίδιοι πολιτικοί αρχηγοί αντιπαρατέθηκαν ξανά μετά από πρόταση δυσπιστίας του Μητσοτάκη το 1989 με αφορμή το περίφημο σκάνδαλο Κοσκωτά. Η κυβέρνηση δεν ανατράπηκε σε καμία από τις δύο προσπάθειες.

Προτάσεις δυσπιστίας σε παλαιότερες δεκαετίες

Ο Ανδρέας Παπανδρέου παρέμεινε ωστόσο στην προεδρία του ΠΑΣΟΚ και μετά τις απανωτές εκλογικές ήττες της περιόδου 1989-1990 και τελικά ανταπόδωσε την “χάρη”. Το 1993 καταθέτει πρόταση δυσπιστίας κατά της κυβέρνησης Μητσοτάκη, μεμφόμενος τη διαχείριση του Σκοπιανού από τον πρωθυπουργό, μετά τις τότε εξελίξεις που έχει φέρει το ζήτημα στο επίκεντρο της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής.

Τον Ιανουάριο του 1996 το ΠΑΣΟΚ είχε επανέλθει προ πολλού στην εξουσία και δέχτηκε τα πυρά του Μιλτιάδη Έβερτ, που είχε αναλάβει τα ηνία της ΝΔ. Το τότε κόμμα της αντιπολίτευσης ισχυριζόταν ότι η χώρα βρισκόταν ουσιαστικά ακυβέρνητη, καθώς ο Παπανδρέου νοσηλευόταν για μεγάλο χρονικό διάστημα στο “Ωνάσειο”. Η πρόταση καταψηφίστηκε, εντούτοις στις 22 Ιανουαρίου ορκίστηκε πρωθυπουργός ο Κώστας Σημίτης, έπειτα από ψηφοφορία της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΠΑΣΟΚ.

Ο επόμενος αρχηγός της αντιπολίτευσης Κώστας Καραμανλής δεν κατέθεσε ποτέ πρόταση δυσπιστίας απέναντι στον ίδιο τον Σημίτη, περιοριζόμενος σε δύο προτάσεις κατά υπουργών του, εγκαινιάζοντας έτσι και αυτήν την συνταγματική πρόβλεψη. Η κυβέρνηση Καραμανλή ωστόσο δέχθηκε δύο προτάσεις δυσπιστίας από το ΠΑΣΟΚ του Γιώργου Παπανδρέου, μία το 2007 και μία το 2008.

Αφορμή για την πρώτη στάθηκε η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, που δρομολογούνταν ενόψει και της συνταγματικής αναθεώρησης. Στη δεύτερη περίπτωση, αιχμή του δόρατος υπήρξε η  οικονομία και το ασφαλιστικό. Και οι δύο προσπάθειες Παπανδρέου υπήρξαν άκαρπες, καθώς απέτυχαν να κλονίσουν την κυβερνητική πλειοψηφία. Είχε προηγηθεί μομφή και κατά του υπουργού Οικονομικών, Γιώργου Αλογοσκούφη.

Τα χρόνια της κρίσης

Την καθόλου ήρεμη περίοδο της οικονομικής κρίσης και των Μνημονίων, η πρώτη πρόταση δυσπιστίας κατατέθηκε το 2013 από τον Αλέξη Τσίπρα κατά της συγκυβέρνησης ΝΔ-ΠΑΣΟΚ (η ΔΗΜΑΡ είχε ήδη αποχωρήσει από το κυβερνητικό σχήμα). Αφορμή στάθηκε η μονομερής απόφαση της κυβέρνησης Σαμαρά-Βενιζέλου να κλείσει η ΕΡΤ, ενώ η υπερψήφιση της πρότασης του ΣΥΡΙΖΑ από την Θεοδώρα Τζάκρη, οδήγησε στη διαγραφή της απ’ το ΠΑΣΟΚ.

Σε διαγραφή κατέληξε λίγα χρόνια μετά και η πρόταση μομφής που κατέθεσε η ΝΔ κατά της κυβέρνησης Τσίπρα. Ο Δημήτρης Καμμένος δεν στήριξε τη συγκυβέρνηση και ακολούθως διεγράφη από τον πρόεδρο των ΑΝΕΛ και τότε υπουργό Εθνικής Άμυνας, Πάνο Καμμένο. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης είχε ζητήσει την παραίτηση της κυβέρνησης, λόγω της Συμφωνίας των Πρεσπών που συμφωνήθηκε με την τότε πΓΔΜ και γέννησε τελικά τη Βόρεια Μακεδονία.

Ο Αλέξης Τσίπρας, οκτώ χρόνια μετά την πρώτη πρόταση δυσπιστίας που κατέθεσε, αιφνιδίασε χθες ακόμα και την κοινοβουλευτική του ομάδα, ζητώντας συζήτηση επί της πρότασής του. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη βρίσκεται στο στόχαστρο του ΣΥΡΙΖΑ για την διαχείριση της πανδημίας, την ακρίβεια, αλλά και τα πρόσφατα προβλήματα στην αντιμετώπιση της κακοκαιρίας. Ο τέως πρωθυπουργός είχε ζητήσει την διεξαγωγή εκλογών για πρώτη φορά από την αρχή της νέας κυβερνητικής θητείας τον περασμένο Δεκέμβρη, κατά τη συζήτηση του Προϋπολογισμού.