Τι δεν συζήτησαν Ντράγκι-Ματαρέλα στο Κυρηνάλιο

Θα ήθελα πολύ να ήμουν παρών στο κομψό σαλόνι του Κυρηνάλιου Μεγάρου στην καρδιά της Ρώμης, ώστε να παρακολουθήσω τη συνομιλία ανάμεσα στον Ιταλό Πρόεδρο Σέρτζο Ματαρέλα και τον υπό παραίτηση πρωθυπουργό Μάριο Ντράγκι. Θα ήθελα να δω με ποιο μορφασμό ο Σικελός σχολίασε τη δήλωση του πρωθυπουργού πως υποβάλει παραίτηση διότι διαθέτει μεν ψήφο εμπιστοσύνης στο Κοινοβούλιο, εντούτοις η εμπιστοσύνη αυτή δεν έχει «καθολικό χαρακτήρα» όπως αυτός θα ήθελε. Θα ανέτρεξε άραγε ο Πρόεδρος στο Σύνταγμα, που δεν προβλέπει τέτοιου είδους «ποιοτικές ψήφους εμπιστοσύνης»; Του έκανε ένα μάθημα πολιτικής; Να τον έστελνε μήπως, πολύ ευγενικά και με όλους τους καλούς τρόπους που απαιτούνται, εκεί που πρέπει;

Δεν είναι λίγες οι φορές που ο Ιταλός Πρόεδρος άφησε να εννοηθεί, με περίπλοκες μεταφορές και δυσνόητες παραπομπές στους αρχαίους, πως δεν ανέχεται πολιτικές επιλογές που στηρίζονται, κυρίως, για να μην πούμε αποκλειστικά και μόνο, στο υπερτροφικό Εγώ κάποιου πρωταγωνιστή της πολιτικής. Δεν πιστεύω λοιπόν να έχασε την ευκαιρία να εκφράσει την αποστροφή του αυτή ρητώς. Γι’ αυτό, θα ήταν ενδιαφέρον να ακούσει κανείς με ποιο τρόπο αντιμετώπισε την παραίτηση του πρώην κεντρικού τραπεζίτη.

Όσο για τα επόμενα βήματα, δεν υπάρχουν πολλές εναλλακτικές. Ο Ιταλός Πρόεδρος δεν θα μπει καν στο κόπο να ψάξει για νέο τεχνοκράτη πρωθυπουργό. Δεν υπάρχει άλλος υποψήφιος και η θητεία του τωρινού Κοινοβουλίου ολοκληρώνεται το καλοκαίρι του 2023. Το Σύνταγμα επιβάλει οι νέες εκλογές να διεξαχθούν εντός 60 ημερών από τη διάλυση του Κοινοβουλίου και ο ιταλικός Τύπος έχει ήδη αρχίσει να δημοσιεύει τις πιο πιθανές ημερομηνίες προκειμένου να διεξαχθεί η πρώτη θερινή προεκλογική εκστρατεία της μεταφασιστικής Ιταλίας: 25 Σεπτεμβρίου ή 2 Οκτωβρίου.

Η κυρίαρχη άποψη είναι πως την κρίση την προκάλεσε η άρνηση του Τζουζέπε Κόντε να ψηφίσει πρόχειρο νομοσχέδιο της κυβέρνησης, που επέβαλε τη δημιουργία κέντρου καύσης απορριμμάτων στα περίχωρα της Ρώμης. Η ιταλική πρωτεύουσα αντιμετωπίζει εδώ και πολλές δεκαετίες σοβαρό πρόβλημα με τα σκουπίδια και το Κίνημα 5 Αστέρων ευθύς εξ αρχής είχε ταχθεί εναντίον του κέντρου καύσης, που θα δηλητηρίαζε την ατμόσφαιρα σε πολλές συνοικίες της πόλης.

O Κόντε και τα “σκουπίδια” 

Για τον Κόντε, όμως, το θέμα του καυστήρα ήταν ένα σημαντικό βήμα στην προσπάθειά του να δώσει νέα ώθηση στο κόμμα του. Στις πρόσφατες δημοτικές εκλογές το Κ5Α έπεσε γύρω στο 10%, ενώ πριν λίγες βδομάδες η κοινοβουλευτική του ομάδα διασπάστηκε. Ο υπουργός Εξωτερικών Λουίτζι Ντι Μάιο (εκείνος που έψαχνε την Κύπρο στο χάρτη και δεν την εύρισκε…) ίδρυσε δικό του κόμμα («Μαζί για το Μέλλον») με 51 βουλευτές και 10 γερουσιαστές του Κ5Α.

Οι περισσότεροι πήγαν με τον Ντι Μάιο με την ελπίδα να επανεκλεγούν, καθώς στο Κ5Α επιτρέπεται μόνο μια θητεία. Ο Ντι Μάιο όμως ελπίζει να ενταχθεί σε κάποιο σχήμα του διαλυμένου κεντρώου χώρου, όπου βρίσκεται και ο πρώην πρωθυπουργός Ματέο Ρέντσι και το μικροσκοπικό κόμμα του, μαζί με πολλούς άλλους επίδοξους κεντρώους και “κεντρώους” που εκπροσωπούν μόνον το εαυτό τους. Ενδεχόμενη καταψήφιση της κυβέρνησης Ντράγκι από το Κ5Α θα οδηγούσε σε νέα διάσπαση της κοινοβουλευτικής του ομάδας και γι’ αυτό το λόγο ο Κόντε επέλεξε να καταψηφίσει μεν την καύση, αλλά να δώσει ψήφο εμπιστοσύνης ( ) στον Ντράγκι.

Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν νίκη του κόμματος Αδελφοί Ιταλίας, της Τζώρτζα Μελόνι, που ήταν και το μόνο κόμμα που δεν συμμετείχε στην κυβέρνηση Ντράγκι. Πρόκειται για ένα εμφανώς ακροδεξιό κόμμα με έντονα φασιστικά στοιχεία, με πρώτο την ίδια τη Μελόνι που ξεκίνησε την πολιτική της στράτευση στο κοινοβουλευτικό νεοφασιστικό κόμμα MSI («Ιταλικό Κοινωνικό Κίνημα») πολύ πριν την διορίσει ο Μπερλουσκόνι υφυπουργό Νεολαίας. Η Μελόνι κατάφερε να ιδιοποιηθεί τις ψήφους της Λέγκας και μέρος του Κ5Α με ένα πρόγραμμα ανύπαρκτο, το οποίο αντικαθίσταται από διακηρύξεις και συνθήματα του τύπου «είμαι γυναίκα, είμαι Ιταλίδα, είμαι Χριστιανή».

“Δύο σε ένα” με την Μελόνι

Αν λοιπόν η επιλογή Ντράγκι, μετά από δύο κυβερνήσεις του Τζουζέπε Κόντε, αποσκοπούσε στο να μπουν στο περιθώριο τα δύο κόμματα διαμαρτυρίας (το Κ5Α και η Λέγκα του Σαλβίνι) που κέρδισαν τις εκλογές του 2018, ώστε να επανέλθει η “φυσιολογική” πολιτική διαλεκτική και ο Ντράγκι να χειριστεί ελεύθερα το μυθικό ποσό των 200 δισ. ευρώ που ο προκάτοχος του εξασφάλισε από το ευρωπαϊκό Ταμείο Ανασυγκρότησης, μαζί με τις άλλου είδους κρίσιμες καταστάσεις που προέκυψαν στο μεταξύ, περιλαμβανομένου και του πολέμου στην Ουκρανία, τότε λοιπόν ο Ντράγκι δεν ολοκλήρωσε το κυβερνητικό του έργο. Ήταν δηλαδή μια αποτυχία.

Το μόνο που εξασφάλισαν οι ισχυροί οικονομικοί παράγοντες της Ιταλίας και οι Ευρωπαίοι υποστηρικτές τους ήταν να αντικαταστήσουν δύο κινήματα διαμαρτυρίας με ένα. Η κυβέρνηση της δεξιάς που πιθανώς θα αναδειχθεί από τις κάλπες θα έχει ως κεντρικό άξονα ένα κίνημα διαμαρτυρίας όπως τους Αδελφούς Ιταλίας, με τη Λέγκα με τον Μπερλουσκόνι, ως φτωχούς συνεταίρους. Ο Μπερλουσκόνι μάλιστα έχασε ήδη την υπουργό Περιφερειών, Μαρία Τσέλα Τζελμίνι, που εγκατέλειψε το Forza Italia με την κατηγορία πως είχε γίνει «ουρά της Λέγκας».

Στο απέναντι μέτωπο παραμένει το μεγάλο ερώτημα του Κ5Α. Δεν είναι σαφές εάν ο Κόντε έχει πλήρες σχέδιο ανασυγκρότησης του κόμματος. Και αν διαθέτει, δεν ξέρουμε κατά πόσο ο Μπέπε Γκρίλο, ο οποίος μάλλον κουράστηκε κι έχει εξαφανιστεί πλέον από το προσκήνιο, θα του επιτρέψει να το προχωρήσει.

Και ο “λαπάς” του Λέτα

Με την κυβερνητική κρίση, ο ηγέτης του κεντροαριστερού Δημοκρατικού Κόμματος Ενρίκο Λέτα βρήκε την ευκαιρία να διακόψει την εκλογική συνεργασία που είχε με το Κ5Α στις πρόσφατες τοπικές εκλογές. Έτσι ο Κόντε απομονώνεται και από το χώρο της κεντροαριστεράς. Βεβαίως ο ίδιος γνωρίζει καλά πως ο χώρος στα αριστερά του Δημοκρατικού Κόμματος είναι ο μόνος που παραμένει ακάλυπτος, αλλά μέχρι τώρα φάνηκε πολύ διστακτικός στο να προχωρήσει προς αυτή την κατεύθυνση, παρόλο που οι κυβερνήσεις του έκλειναν εμφανώς προς τα αριστερά.

Όσο για το Δημοκρατικό Κόμμα, είναι επίσης αλήθεια πως ο Λέτα τους τελευταίους μήνες κατάφερε να μειώσει σημαντικά την απόσταση από το κόμμα της Μελόνι και κάποιοι αναλυτές έφτασαν στο σημείο να μην αποκλείουν και το ενδεχόμενο να έχουμε κάποια ανατροπή της τελευταίας στιγμής. Είναι αλήθεια πως ο Λέτα ανέλαβε ένα κόμμα με σοβαρότατα προβλήματα, μετά την απελπιστική εμπειρία του Ρέντσι και τη διάσπαση από τα αριστερά του Μπερσάνι και του Ντ’Αλέμα.

Ο Λέτα κατάφερε να επαναφέρει στο κόμμα τον Μπερσάνι και τους αριστερούς αμφισβητίες και (δυστυχώς) φιλοδοξεί να κάνει το ίδιο και με τον Ρέντσι. Κέρδισε βεβαίως κάποιες ψήφους, αλλά το αποτέλεσμα είναι να ηγείται ενός κόμματος “λαπά”, χωρίς ξεκάθαρη ταυτότητα και πολιτική, άχρωμο και άοσμο, όπως ακριβώς είναι και το Ευρωπαϊκό Σοσιαλιστικό Κόμμα. Μόνον κατά τη σύντομη συμμαχία του με το Κ5Α το Δημοκρατικό Κόμμα κατάφερε να έχει μια έστω σύντομη επαφή με το απολεσθέν εκλογικό σώμα του, στα περίχωρα των μεγάλων ιταλικών πόλεων. Αλλά ο “θεσμικός” Λέτα δεν θέλησε να διακινδυνεύσει να κατηγορηθεί για λαϊκισμό. Άκρως επικίνδυνη κατηγορία σε μια χώρα όπου οι τελευταίες εκλογές και οι πιο πρόσφατες δημοσκοπήσεις δείχνουν πως η μεγάλη πλειοψηφία των ψηφοφόρων εκφράζει μεγάλη δυσπιστία προς το πολιτικό σύστημα.