Αξιομνημόνευτα και παραλειπόμενα κείμενα του 1821

Όταν ο Καποδίστριας αποκαλύπτει, χωρίς να αποκαλύπτεται και αφού έχει ενθαρρύνει τον Αλή Πασά στην σύγκρουσή του με τον Σουλτάνο, τελικά παρεμβαίνει αποφασιστικά στην σύγκρουση Αλή Πασά-Σουλτάνου, μέσω της καθοδήγησης και της χρηματοδότησης των Σουλιωτών. Πόσες φορές πρέπει να διαβάσουμε τον Καποδίστρια για να τον καταλάβουμε!

Η επιστολή Καποδίστρια στον Πετρόμπεη στέλνεται αφού έχει προηγηθεί η συνάντηση Καποδίστρια-οπλαρχηγών στην Κέρκυρα, το Πάσχα του 1819. Συνάντηση στην οποία παραβρέθηκαν, όπως βεβαιώνει ο ίδιος ο Καποδίστριας στην λεγόμενη αυτοβιογραφία του, όλοι οι αρματολοί που ήταν μαζί του στην εποποιία της Λευκάδας στα 1806-1807. Ανάμεσα σε αυτούς σημαντικοί απόστολοι της Φιλικής Εταιρείας όπως π.χ. ο Χριστόφορος Περραιβός.

Στην συνάντηση αυτή, του Πάσχα της Εθνεγερσίας, στην Κέρκυρα, δεν είχε παραβρεθεί ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης. Nα τονίσουμε επίσης ότι: Αυτήν την καθοριστικής σημασίας για την πορεία του ’21 συνάντηση, την αγνοεί ο Ξάνθος. Όπως έχω τεκμηριώσει, στο βιβλίο μου “Ο Άγνωστος Καποδίστριας”, (εκδόσεις Παπαζήση Αθήνα 2011,σελ, 123-125),παραθέτοντας επιστολές από το αρχείο του Ξάνθου.

Την χρονική στιγμή της συνάντησης στην Κέρκυρα, ο Ξάνθος βρίσκεται απεσταλμένος της “Φιλικής Εταιρείας” στην Ρωσία, για να συναντήσει τον Καποδίστρια και να… του προτείνει να αναλάβει την ηγεσία της Φιλικής και του Αγώνα! Η επιστολή, στον Πετρόμπεη, με άλλα λόγια, στέλνεται αφού ο Φιλικός Παπαρηγόπουλος, υπάλληλος της ρωσικής πρεσβείας στην Πάτρα, σε συνεννόηση με τον Καποδίστρια έχει εδραιώσει τον δίαυλο, Καποδίστρια-Φιλικής Εταιρείας- Αλή Πασά.

Ένα δώρο του Αλή Πασά

Το Πάσχα του 1819 κατά την διάρκεια της συνάντησης Καποδίστρια-οπλαρχηγών έχει έλθει, ο Παπαρηγόπουλος, με εντολή από την ρωσική πρεσβεία της Κωνσταντινούπολης να συναντήσει τον Καποδίστρια, περνώντας προηγουμένως από τα Γιάννενα και έχοντας συναντηθεί με τον Αλή Πασά.

Στον Καποδίστρια, ο Παπαρηγόπουλος, μετέφερε αίτημα του Αλή, για ρωσική βοήθεια σε κίνημα του εναντίον του Σουλτάνου. Μάλιστα ένδειξη καλής πίστης, προς τον Καποδίστρια, ο Αλή Πασάς, του αποστέλλει ως δώρο την οικογένεια του Μόστρα, γραμματέα του Ιγνατίου και δασκάλου του Καποδίστρια στον Όμηρο και την γαλλική γλώσσα. Οικογένεια που κρατούσε ομήρους από τα 1805. (Π. Χιώτης, “Ιστορία του Ιονίου Κράτους από συστάσεως αυτού μέχρις ενώσεως”,1815-1864, σελ. 202-204).

Τελικά καθοδηγούμενος από τον Καποδίστρια ο Παπαρηγόπουλος ενθαρρύνει τον Αλή Πασά στην εξέγερσή του εναντίον του Σουλτάνου και δημιουργεί δίαυλο επικοινωνίας Αλή Πασά Φιλικής Εταιρείας (Ιωάννης Φιλήμων, “Δοκίμιον περί της Ελληνικής Επαναστάσεως”, τομ. Β’, σελ. 404-420.) Η επιστολή Καποδίστρια στον Πετρόμπεη στέλνεται λίγο πριν την επίσκεψη του Ξάνθου στον Καποδίστρια, αρχές Ιανουαρίου 1920.

Η αποκαλυπτική αναφορά Καποδίστρια

Στην επιστολή αυτή, ο Καποδίστριας, αφού επαναλάβει το “γνωστό τροπάρι”, ότι δεν έχει γνώση για την Εταιρεία, ότι στη συγκεκριμένη χρονική στιγμή δεν μπορεί να γίνει τίποτε υπέρ της Ελλάδος και ότι πρώτα πρέπει να μορφωθούν οι Έλληνες, ώστε να είναι σε θέση να υπερασπισθούν την Ελευθερία τους αφού την αποκτήσουν, καταλήγει στην ακόλουθη αποκαλυπτική αναφορά:

«Πλήν, αν ήθελον βιασθεί, οι Έλληνες, υπό της ανάγκης, τότε να καταφέρωσι κανένα Τούρκον να κυρηχθεί, ως ο ποτέ ο Αλή Φαρμάκης, αντάρτης, οι δε εταίροι να τον περιστοιχίσωσι και να μάχονται υπό την σημαίαν του τείνοντες εις τον σκοπό της εταιρείας…Τοιουτοτρόπως αφ’ενός μεν ήθελε αποφύγει το έθνος τον εκ της επαναστάσεως κίνδυνον διότι ήθελεν διαδοθεί ότι Τούρκος εξανέστη κατά της τουρκικής εξουσίας, όστις ηνώθη με τους λεγομένους κλέπτας και την καταπολέμει, αφ’έτέρου δε ήθελον συγκεντρωθεί και ασφαλιστεί από τους ενδεχομένους κινδύνους οι μέλλοντες να διεθύνωσι τα της επαναστάσεως πολεμικοί, και το πυρ του πολέμου ήθελεν υποθάλπτεται άχρις έλθει η ώρα να λάβωσι τα όπλα οι Έλληνες»…(Νικολάου Σπηλιάδου, “Απομνημονεύματα 1821-1843”,τομ. πρώτος, σελ.5).

Ακολουθεί το άρθρο Ε’ του “Σχέδιον Γενικόν” της Φιλικής για την επανάσταση, όπου και η επίσημη αναφορά στον Αλη Πασά στον σχεδιασμό της Επανάστασης του ’21. Στο Σχέδιον Γενικόν, άρθρον Ε’. «Εάν ο Περραιβός προφθάσει ήδη ανθιστάμενον τον Αλή Πασσάν, νομίζομεν ασύμφορον το να εκτεθεί περί των όλων, αλλά μόνον να τω προβάλλει την μερικήν βοήθειαν των Καπεταναίων δια συνθηκών μετρίων, τας οποίας αναμφιβόλως θέλει δεχθεί δια τον επικείμενον κίνδυνον και δια τας οποίας τρέφει ελπίδας. Έτι δε, να κοινολογήσει εις αυτόν και περί Σερβίας, όσα συμφέρει, δια να ακολουθεί ελπίζων. Εκ τουναντίον αν ο Περραιβός δεν αποφασίζει να εμφανιστεί ο ίδιος, το οποίον είναι και συμφερότερον, θέλει εκλέξει άλλον αντ’ αυτού, δια να προτείνει εις αυτόν όσα ανωτέρω είπομεν» (Ιωάννης Φιλήμων “Δοκίμιο, Περί της Ελληνικής Επαναστάσεως”, τομ. Α’, σελ. 47-48).

Για όσους δεν θυμούνται η δεν γνωρίζουν: Ο Αλή Φαρμάκης ήταν βαθύπλουτος πανίσχυρος Τουρκαλβανός αγάς του Λάλα. με πατρογονική φιλική σχέση με τον Κολοκοτρώνη. Συμπολεμιστής με τον Κολοκοτρώνη εναντίον του Βελή Πασά, στα 1807 και συν-συνωμότης με τον Κολοκοτρώνη για την δημιουργία ανεξάρτητου Μοριά, σε συνεργασία με τους Γάλλους, όταν τα Ιόνια Νησιά παραδόθηκαν στον Ναπολέοντα, μετά την συνθήκη του Τιλσίτ, τον Ιούλιο του 1807.

Η χρηματοδότηση των Σουλιωτών

Ο Καποδίστριας επιβεβαιώνει την φήμη του ότι προβλέπει αυτά που ο ίδιος προετοιμάζει. Στα 1820 τον Ιανουάριος ο Καποδίστριας φροντίζει μια ακόμα σοβαρή χρηματοδότηση των Σουλιωτών, της Κέρκυρας. όπως τους είχε υποσχεθεί το Πάσχα του 1819. Ενισχύει τους απεσταλμένους στην Ρωσία Σουλιώτες, με το ποσό των 25.000 γροσίων και μέσω Οδησσού τους κατευθύνει στην Κωνσταντινούπολη.

Με τις οδηγίες Καποδίστρια, ο Στρογγάνωφ, Ρώσος πρέσβης στην Κωνσταντινούπολη, τους καθοδηγεί πώς να μεθοδεύσουν την δράση τους στην, εξελισσόμενη, σύγκρουση Αλή Πασά- Σουλτάνου, συνεργαζόμενοι αρχικά με τον Σουλτάνο και μετά με τον Αλή. (Γρ. Αρσ. “Ο Ιωάννης Καποδίστριας στην Ρωσία” σελ. 144-145). Συμπερασματικά: Η επιστολή του Καποδίστρια στον Πετρόμπεη διαβαζόμενη, αφού τοποθετηθεί στο ιστορικό της πλαίσιο, είναι πολλαπλά αποκαλυπτική.