Γιατί οι πολίτες είμαστε καταδικασμένοι να ηττηθούμε…

Το παράδοξο στη σημερινή εποχή βρίσκεται στην αντίρροπη συμπεριφορά μεταξύ δύο στοιχείων. Πρώτον, στην εθελούσια και ζωτικής σημασίας αναζήτηση ως προς την αναγνώριση κοινωνικών και πολιτικών αιτιών που ορίζουν εμάς τους πολίτες και ταυτόχρονα μας οργίζουν για όλα όσα συμβαίνουν στη χώρα μας. Δεύτερον, στη αγανακτισμένη συμπεριφορά που ακολουθεί εκείνη την σημαντική χρονική στιγμή, από την οποία μαθαίνουμε τελικά τις αιτίες που μας οδήγησαν στα αρνητικά και οδυνηρά για τους περισσότερους αποτελέσματα.

Δεν υπάρχει οξύμωρο μεγαλύτερο, από αυτό της επιφανειακής ανάγνωσης για μία δήθεν βελτίωση που συνοδεύεται αυστηρά από μία παντελή απουσία προσωπικού κινήτρου για αλλαγή. Η δομή πολλών νομοθετικών αποφάσεων είναι κατασκευασμένη με τέτοιο διαβολικό και “ευφυή” τρόπο, ώστε να μπορεί να δικαιολογήσει την αναγκαιότητα βο(υ)-λε(υ)μάτων με συγκεκριμένες προηγούμενες αποφάσεις κατά τέτοιο τρόπο ώστε να εξιλεώνει πιθανά λάθη και ατοπήματα.

Όταν νομοθετικές ρυθμίσεις δεν ανταποκρίνονται στο ελάχιστο στην πραγματικότητα των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι πολίτες, τότε εξιλεώνονται γιατί μπορούν να εξυπηρετούν σκοπούς αυτοπροστασίας. Καθώς το πλαίσιο επικοινωνίας των πολιτών με δημόσιους φορείς διεξάγεται αυστηρά σε δυσνόητα νομοθετικά πλαίσια, οποιαδήποτε διακύβευση ή ακόμη και ανταλλαγή απόψεων γίνεται ουσιαστικά στα πλαίσια που έχουν ήδη προκαθοριστεί. Έτσι, η αποδοχή της κυβερνητικής εξουσίας από τον πολίτη καθώς και οποιουδήποτε άλλου πολιτικού φορέα ενέχει ατσάλινα δεσμά που προ-περιέχουν διασαφηνίσεις για το τι είναι “επιτρεπτό” και τι “απαγορευμένο”.

Ξεκαθαρίζοντας λοιπόν το συγκεκριμένο ζήτημα: Από την μία πλευρά βρισκόμαστε σε μία συνεχή αναζήτηση για γνώση που αφορά την πιθανή μετεξέλιξη της ζωής μας και γι’ όλα αυτά που συμβαίνουν γύρω μας. Από την άλλη, ικανοποιούμαστε γνωστικά με την ψευδαίσθηση πως κατανοούμε με πληρότητα τους λόγους που μας δημιουργούν τα συνεχή προβλήματα, αλλά δεν υπάρχει κάποιος κινητήριος ενδόμυχος παράγοντας που να μας ωθεί σε μια τέτοια δραστηριότητα ώστε να επιφέρουμε μια κάποια ποθητή αλλαγή.

Οι αντίρροπες δυνάμεις

Το αγεφύρωτο χάσμα υφίσταται μεταξύ της περιέργειας με όλα εκείνα που θα θέλαμε να κάνουμε, και μεταξύ εκείνων που πιστεύουμε πως θα μπορούσαμε να κάνουμε ως πολίτες. Αυτές οι δύο αντίρροπες δυνάμεις μάταια αναζητούν ισορροπία, συνύπαρξη, μεταπηδώντας στον κεντρικό άξονα που λέγεται “εαυτός”. Το μόνο αποτέλεσμα είναι η επαναλαμβανόμενη αποτυχία… και γι’ αυτό θα χάσουμε. Ή το κατανοεί ο καθημερινός πολίτης ή όχι το σίγουρο είναι πως θα χάσουμε!

Ένας λαός που σκέπτεται και δρα κατά τέτοιον τρόπο θα ηττηθεί κατά κράτος! Δεν έχει το σθένος να καταλάβει πως οι οργανωτικές δομές, μέσα στις οποίες υπάρχει και υποτάσσεται περιέχουν έναν παχύρευστο ιστό, μία ατσάλινη υφή από διαδικασίες, τις οποίες αδυνατεί να επηρεάσει και κατ’ επέκταση να τροποποιήσει. Η δυνατότητα λήψης σωστότερων αποφάσεων για την υπεράσπιση ατομικών ή συλλογικών δικαιωμάτων, που εσφαλμένα πιστεύουμε πως έχουμε, είναι ψεύτικη.

Διακατεχόμαστε από την ψευδαίσθηση πως μπορούμε να αντισταθούμε όταν συμβαίνει μία πράξη αδικίας απέναντι μας από δημόσιους φορείς. Τότε, νομίζουμε πως έχουμε το δικαίωμα δικαίωσης! Στο ενδιάμεσο εκείνο πεδίο, σε εκείνο που βρίσκεται μεταξύ γνώσης και πράξης, συναντούμε το δυνητικό σχήμα δημόσιων φορέων και την πολυάριθμη, σύνθετη, διαβάθμισή τους. Η πολύπλοκη δομή των κρατικών οργανισμών περιέχεται σε ρόλους αντιπροσώπων και συγκεκριμένων αρμοδιοτήτων, καθώς φροντίδα τους είναι εσκεμμένα να υποστηρίζουν εκείνες τις νομοθετικές διατάξεις που δημιουργούν μία άνιση μάχη ισχύος, ώστε μέσα από αυτήν να προστατεύουν τα συμφέροντα τους.

Ξεχνάμε πως η δυνατότητα διεκδίκησης συμφερόντων μας μπορεί αληθινά να υπάρχει μόνο όταν περιέχεται βαθιά στα σπάργανα νομοθεσίας δικαίου που είναι σε ισχύ. Δεν αποφασίζουμε εμείς, αλλά μάλλον αποφασίζουν αυτές οι εκάστοτε νομοθεσίες για το πως θα μπορέσουμε να κινηθούμε μέσα σε αυτές. Δηλαδή, οι διαδικασίες εκείνες που εκπληρώνουν τις ανάγκες των πολιτικών παραγόντων στηρίζονται και εξαρτώνται από τη δομή και το περιεχόμενο κανονισμών.

Πολίτες και νομοθεσίες

Σε έναν κυκεώνα από νομοθεσίες και status quo γραφειοκρατίας τα καθημερινά προβλήματα χάνουν την ουσία τους γιατί οποιοσδήποτε διακανονισμός θα πρέπει να γίνει αυστηρά με βάση έναν σημαντικό όρο: να υπάρχει πρώτα η συμμόρφωση του πολίτη προς όλους τους κανονισμούς που καθορίζουν τα ‘δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του. Οι ισχυρές δομές που επιτηδευμένα διαφημίζονταν, τουλάχιστον μέχρι τις ημέρες μας, ότι υποστηρίζουν την ομαλή λειτουργία δημόσιων φορέων –στο μεγαλύτερο κομμάτι τους– περιέχουν πολύπλοκη χρήση εννοιών, δυσκολεύοντας τον απλό πολίτη να κατανοήσει το βασικό περιεχόμενο τους, ώστε να μπορέσει να τοποθετηθεί για τα δικαιώματα του.

Την ίδια στιγμή εκείνοι που κατέχουν την πρωτοβουλία των κινήσεων είναι οι ίδιοι αυτοί φορείς. Αυτό σημαίνει πως ο πολίτης χαλιναγωγείται με την επαναλαμβανόμενη απαίτηση για την αποδοχή και την εφαρμογή κανονισμών, οι οποίοι θα αποφασίσουν για το τι είναι επιτρεπτό για τον ίδιο τον πολίτη και τι όχι. Έτσι, η αυξανόμενη τιμή του ρεύματος παραμένει –για να χρησιμοποιήσουμε μόνο ένα παράδειγμα του καθεστώτος συμπεριφοράς του κράτους προς τον πολίτη– συνεχώς εγκληματικά άνιση εξαιτίας των προβλημάτων πληθωρισμού. Και το πρόβλημα αυτό αφορά τους πολίτες, όχι την Πολιτεία!

Η δυσανάλογη σχέση ισχύος φορέων πολιτικής εξουσίας και πολιτών επιτρέπει στους πρώτους να νομοθετούν. Είναι δικό τους προνόμιο σε σύγκριση με αυτούς που δεν κατέχουν τέτοια ισχύ. Η αδυναμία των πολιτών στο να μειώσουν, έστω και στο ελάχιστο, το φορτίο των υποχρεώσεων που απαιτεί από αυτούς η εξουσία ορίζει ένα σχήμα πολιτικής εκμετάλλευσης και όχι συνεργασίας.

Αυτή η αυξανόμενη σχέση εξάρτησης και υποταγής του πολίτη επιδεινώνεται, σε σημείο μάλιστα όπου το κράτος να συμπεριφέρεται ως ένας ωμός εκβιαστής, ο οποίος έχει στην διάθεση του κάποιες δυνατότητες για καλύτερες συνθήκες διαβίωσης, αλλά θα τις χρησιμοποιήσει όταν εκείνος αποφασίσει. Δυστυχώς, το πρόσφατο εκλογικό αποτέλεσμα επιβεβαιώνει πως το μεγαλύτερο μέρος των πολιτών προτιμά την διαβίωση μέσα στα θλιβερά λαγούμια φανταστικών κόσμων. Η διεύρυνση αυτού του χάσματος θα πληγώνει όλο και πιο επώδυνα κάθε καλό που οι πολίτες θα θέλανε να δημιουργήσουν για την ευημερία τους. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο εμείς οι πολίτες είμαστε καταδικασμένοι να χάσουμε!