«Η ανέχεια είναι η χειρότερη μορφή βίας»

Τά κράτη καί οἱ λαοί πού ἀνήκουν στόν ἐκ παραδόσεως χριστιανικό κόσμο ὀφείλουν να γίνουν πιό συνεπεῖς στά θέματα τῆς δικαιοσύνης και τῆς φτώχειας στήν οἰκουμένη. Σε ἕνα μεγάλο μέρος τοῦ ἰσλαμικοῦ κόσμου δεσπόζει ἡ βεβαιότητα ὅτι ἡ Δύση ἔχει φερθεῖ καί ἐξακολουθεῖ νά φέρεται ἄδικα.

Αὐτή ἡ αἴσθηση τῆς ἀδικίας προκαλεῖ ὀργή, ἀγανάκτηση, διάθεση ἐκδικήσεως. Εἶναι γνωστή ἡ κριτική πού ἀσκεῖται, εἰδικότερα γιά τίς ΗΠΑ, ὅτι στήν περίπτωση τῆς Μέσης Ἀνατολῆς ὑποστηρίζει ἀνεπιφύλακτα τό Ἰσραήλ. Ἀλλ᾽ ἐξ ἄλλου, καί οἱ μουσουλμάνοι ὀφείλουν νά καταλάβουν ὅτι οἱ τζιχαντιστές ἀποτελοῦν καί γι᾽ αὐτούς ἠθικό και πολιτικό πρόβλημα.

Ἡ ἀναστάτωση καί ἡ ἀπειλή θά συνεχίζονται, ἐφόσον οἱ ἰσλαμικές κοινωνίες δεν παύουν νά χαρακτηρίζουν τίς δολοφονικές ἐνέργειες τῶν βομβιστῶν αὐτοκτονίας ὡς «μαρτυρικές». Ὅσον ἀφορᾶ στήν οὐσιαστική ἀντιμετώπιση τες οἰκονομικῆς κρίσεως, ἀλλά καί τῆς φτώχειας τοῦ κόσμου, ἀπαιτεῖται ὑπέρβαση τῆς ἀδικίας, ἰσόρροπη ἀνάπτυξη καί καλλιέργεια τῆς ἀλληλεγγύης σέ ὅλα τά ἐπίπεδα.

Κατά τήν εὔστοχη ἐπισήμανση τοῦ Μαχάτμα Γκάντι, «ἡ ἀνέχεια εἶναι ἡ χειρότερη μορφή βίας». Στόν προηγούμενο αἰώνα, πολλές ἀπό τίς καταπιεζόμενες κοινωνικές ὁμάδες προσανατολίσθηκαν πρός τό κομμουνιστικό σύστημα, πού εἶχε ταυτισθεῖ μέ τόν ἱστορικό ὑλισμό. Σήμερα ἐμφανίζεται ἕνας ἄλλος πόλος ἕλξεως γιά ἐκείνους πού κινοῦνται στα ὅρια τῆς ἐξαθλιώσεως, ἰδίως στήν Ἀσία καί τήν Ἀφρική: Ἕνα πολιτικό δυναμικό Ἰσλάμ, πού χρησιμοποιεῖ τή θρησκευτική πίστη χωρίς νά διστάζει γιά τίς πιο ἀκραῖες μεθόδους.

Οἱ οἰκονομικά ἀνεπτυγμένες κοινωνίες, πού ξεκίνησαν ἀπό τή χριστιανική παράδοση χωρίς ὅμως νά μείνουν συνεπεῖς στήν πληρότητα και στίς ἀρχές της, ἰδιαίτερα στήν ἀρχή τῆς δικαιοσύνης καί τῆς ἀγάπης, πρέπει νά φροντίσουν νά γίνουν οὐσιαστικά δίκαιες στήν παγκόσμια εὐθύνη τους. Ἄν τά πλούσια ἔθνη συνεχίσουν νά ἀδιαφοροῦν γιά την ἐξαθλίωση ἑκατομμυρίων συνανθρώπων μας, μπορεῖ νά δοῦμε πολλές ἐκπλήξεις καί πολλές ἀναστατώσεις σέ διάφορα σημεῖα τοῦ πλανήτη.

Όχι στη χρησιμοποίηση της θρησκείας

Ἐν κατακλείδι: Ὅλοι ὀφείλουμε νά ἀντισταθοῦμε στή χρησιμοποίηση τῆς θρησκείας για πολεμικές συγκρούσεις, καθώς καί γιά τή στήριξη τῆς τρομοκρατίας. Ἡ τρομοκρατία δέν μπορεῖ νά ἐκπροσωπεῖ κανέναν πολιτισμό. Συνιστᾶ τήν ἄρνηση τοῦ πολιτισμοῦ και τήν ἐπάνοδο στή νοοτροπία τῆς ζούγκλας.

Πρέπει μέ κάθε τρόπο νά προστατευθεῖ ἡ οὐσία τῆς θρησκείας. Ἡ θρησκευτική ἐμπειρία, ἡ φορά προς τό ἐπέκεινα, ἀνοίγει τόν νοῦ καί τήν καρδιά τοῦ ἀνθρώπου προς τό Ἄπειρο ἀποκαλύπτοντας τίς πνευματικές δυνατότητές του. Τόν ὁδηγεῖ σέ κοινωνία με τό Ἅγιο, μέ τόν Θεό, σέ σχέσεις σεβασμοῦ καί ἀγάπης πρός τούς συνανθρώπους του. Ἀλίμονο, ἄν αὐτή ἡ φορά πρός τά ἄνω διαστρεβλωθεῖ καί γίνει πύραυλος ἐκτοξεύσεως μίσους.

Στήν ἐποχή μας, οἱ θρησκεῖες ἐξακολουθοῦν νά ἔχουν ἐπιρροή, ἀλλά βεβαίως δεν καθορίζουν τίς ἀποφάσεις τῶν πολιτικῶν ἡγετῶν καί τῶν οἰκονομικῶν παραγόντων. Αὐτές λαμβάνονται βάσει ἄλλων κριτηρίων καί συμφερόντων. Συγχρόνως, ἐντούτοις, ἡγετικά χείλη τῶν ἀντιμαχομένων χρησιμοποιοῦν θρησκευτική ὁρολογία, ἐπικαλούμενοι τόν Θεό.

Χρέος ὅλων τῶν ἀληθινά θρησκευομένων εἶναι νά μην ἀφήσουμε τη θρησκεία νά ἐμπλακεῖ στά γρανάζια τῆς τρομοκρατίας καί νά τροφοδοτήσει μιά τέτοια σύγκρουση. Θά χρειασθεῖ νά ἐπαναλάβουμε: Κάθε ἔγκλημα στό ὄνομα τες θρησκείας εἶναι ἔγκλημα κατά τῆς ἴδιας τῆς θρησκείας. Κάθε μορφή βίας στό ὄνομα τῆς θρησκείας βιάζει, με ὅλες τίς ἔννοιες, τήν ἴδια τή θρησκεία. Κανείς πόλεμος δέν εἶναι ἱερός. Ἡ εἰρήνη μόνον εἶναι ἱερή.

Ὅταν ὁρισμένοι κύκλοι προσπάθησαν νά προσθέσουν θρησκευτικό τόνο στη σύγκρουση στά Βαλκάνια, εἴχαμε ἐπίμονα τονίσει (19.3.1998): «Οὐδείς ἔχει τό δικαίωμα νά χρησιμοποιεῖ τό ἅγιο λάδι τῆς θρησκείας γιά τήν ἐνίσχυση τῆς φωτιᾶς τῶν ἐνόπλων συγκρούσεων. Ἡ θρησκεία εἶναι θεῖο δῶρο γιά να μαλακώνει τίς καρδιές, νά ἐπουλώνει τίς πληγές και νά φέρνει εἰρηνικά τούς ἀνθρώπους πλησιέστερα». Μιά τέτοια στάση προϋποθέτει συνεχῆ καλλιέργεια τῆς θρησκευτικῆς συνειδήσεως, πού ἐνεργοποιεῖ τίς εὐγενέστερες προσωπικές δυνάμεις καί στηρίζει τήν κοινωνική ἀλληλεγγύη καί τίς προσπάθειες για παγκόσμια εἰρήνη.