Η εξίσωση κομμουνισμού-ναζισμού “κρύβει περισσότερα από όσα αποκαλύπτει”

Η εξίσωση της κομμουνισμού-ναζισμού, συγκεκριμένα της Σοβιετικής Ένωσης με την ναζιστική Γερμανία (που έχει υιοθετηθεί με ψήφισμα του Ευρωκοινοβουλίου και απαγορεύει η ρωσική κυβέρνηση) απασχολεί συχνά την χώρα μας, εντασσόμενη και στην εσωτερική πολιτική αντιπαράθεση. Τελευταία ήρθε στο προσκήνιο, έπειτα από την πρόθεση της ελληνικής κυβέρνησης να απαγορεύσει στο νεοναζιστικό κόμμα του προφυλακισμένου ηγετικού στελέχους της Χρυσής Αυγής Ηλία Κασιδιάρη να κατέλθει στις εκλογές, καθώς “φωνές” της ελληνικής Νέας Δεξιάς καλούν και σε ταυτόχρονη απαγόρευση του… ΚΚΕ!

Το Ευρωκοινοβούλιο κατέληξε στην σχετική απόφαση έπειτα από εκστρατεία χωρών του πρώην Ανατολικού Μπλοκ. Όμως, οι απαρχές της εν λόγω θεώρησης βρίσκονται στον Ψυχρό Πόλεμο και πήρε νεότερη τροπή από τον “πρύτανη” της αναθεωρητικής σχολής της Ιστορίας, τον Ερνστ Νόλτε (απεβίωσε το 2016). Το πλούσιο συγγραφικό του έργο περιλαμβάνει μελέτες για τον φασισμό και ευρύτερα για την περίοδο του Μεσοπολέμου.

Το 1987 ο γερμανικός Τύπος δημοσίευσε ένα άρθρο του, που είχε προκαλέσει έντονες αντιδράσεις. Ο Νόλτε δεν είχε περιοριστεί στην ταύτιση του ναζισμού με τον κομμουνισμό. Υποστήριξε πως ο εθνικοσοσιαλισμός ήταν μία αντίδραση στην “υπαρξιακή απειλή” της επανάστασης των μπολσεβίκων στη Ρωσία. Κατά τον Γερμανό ιστορικό δεν θα υπήρχε το Άουσβιτς, αν δεν είχαν προηγηθεί τα σταλινικά γκουλάγκ.

Εκείνη την περίοδο, στη Γερμανία ξεκίνησε η “μάχη των ιστορικών”, με αφορμή το αιρετικό κείμενο του Νόλτε. Γερμανοί ιστορικοί και φιλόσοφοι, όπως ο Χάμπερμας, με μία σειρά δημοσιεύσεων αντέκρουσαν τις θέσεις του. Τον κατηγόρησαν ότι υποβάθμιζε τη φρίκη του Ολοκαυτώματος και ότι σχετικοποιούσε τα ναζιστικά εγκλήματα, συγκρίνοντάς τα π.χ. με τον λιμό που προκάλεσε ο Στάλιν στην Ουκρανία.

Μία αμφιλεγόμενη εξίσωση

Μπορεί εύκολα να αμφισβητηθεί η θέση του Νόλτε ότι ο ναζισμός ήταν ένα είδος άμυνας στην “κομμουνιστική απειλή”, η οποία άρχιζε να ατονεί μερικά χρόνια μετά την επικράτηση των Μπολσεβίκων. Οι παραστρατιωτικές οργανώσεις των freicorps είχαν καταστείλει με επιτυχία την αριστερή εξέγερση των “Σπαρτακιστών” στη Γερμανία τον Ιανουάριο του 1919, σχεδόν ταυτόχρονα με την ανατροπή της κομμουνιστικής επανάστασης στην Ουγγαρία από τα στρατεύματα του ναυάρχου Μίκλος Χόρτι.

Ακόμα και όταν το φασιστικό κόμμα έμοιαζε έτοιμο να κατακτήσει την εξουσία το 1922, ο Μπενίτο Μουσολίνι έλεγε εμφατικά «η Ιταλία δεν αντιμετωπίζει κομμουνιστικό κίνδυνο», με την βία των squadristri να στρέφεται κυρίως κατά των πρώην συντρόφων του Ντούτσε, των μελών του ιταλικού Σοσιαλιστικού Κόμματος, που ουδόλως επεδίωκαν την επιβολή του μπολσεβικισμού στην χώρα.

Εξάλλου, όταν ο Χίτλερ έγινε καγκελάριος τον Ιανουάριο του 1933, στη σταλινική Ρωσία κυριαρχούσε το δόγμα “του σοσιαλισμού σε μία χώρα”, όχι η εξαγωγή της επανάστασης. Η ήττα της Γερμανίας στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και η οικονομική κρίση του 1929 ήταν οι κυριότερες αιτίες της ανόδου του ναζισμού στη Γερμανία. Σύμφωνα με την αντισημιτική προπαγάνδα της εποχής, γι’ αυτά τα γεγονότα ήταν υπεύθυνοι οι Εβραίοι.

Μπορεί, λοιπόν, ο ναζισμός να εξισωθεί με τον κομμουνισμό; Μπορεί να εξισωθεί μία ιδεολογία υπεύθυνη για το σφαγείο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, με ένα καθεστώς που ήταν βασικός σύμμαχος των δημοκρατικών κυβερνήσεων της Μεγάλης Βρετανίας και των ΗΠΑ και το οποίο συνέβαλε καθοριστικά στην ήττα του Άξονα; Μπορεί να εξισωθούν οι “εγκέφαλοι” του Άουσβιτς, με τον στρατό που το απελευθέρωσε; Να σημειωθεί πως φέτος ήταν η πρώτη φορά που δεν προσκλήθηκε η Ρωσία στην επέτειο απελευθέρωσης του Άουσβιτς, λόγω της εισβολής της στην Ουκρανία.

Ξέπλυμα ευθυνών

Βεβαίως, με το επαίσχυντο σύμφωνο Μολότοφ-Ρίμπεντροπ Ναζί και Σοβιετικοί είχαν μοιράσει την Πολωνία και τη Βαλτική, όμως είχε προηγηθεί η εξίσου επαίσχυντη Συμφωνία του Μονάχου, όπου Βρετανοί και Γάλλοι είχαν εγκαταλείψει την Τσεχοσλοβακία στο έλεος των Ναζί. Άραγε η Μάργκαρετ Θάτσερ, που ακόμα και μετά την πτώση του Τείχους διαφωνούσε με την ενοποίηση της Γερμανίας, μπορεί να κατηγορηθεί σαν συνοδοιπόρος του ‘Εριχ Χόνεκερ;

Τα εγκλήματα του σταλινισμού δεν αμφισβητούνται. Εκατομμύρια άνθρωποι εκτελέστηκαν, εξορίστηκαν και διώχτηκαν από τα κομμουνιστικά καθεστώτα. Ούτε όμως λησμονείται ή “ξεπλένεται” το παρελθόν των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης. Πολλές από αυτές είχαν μαζικά φασιστικά κινήματα και είχαν συμμαχήσει με τον Άξονα: Από το αιμοσταγές καθεστώς των Ουστάσι στην Κροατία, το κόμμα “Σταυρωτά Βέλη” στην Ουγγαρία, το δολοφονικό κίνημα της “Σιδηράς Φρουράς” στη Ρουμανία, μέχρι τους οπαδούς του Στεπάν Μπαντέρα στην Ουκρανία, ο οποίος ακόμα και σήμερα θεωρείται “εθνικός ήρωας” στο Κίεβο.

Όλοι αυτοί ήταν οι βασικοί σύμμαχοι των Ναζί στην εκστρατεία τους στο Ανατολικό Μέτωπο. Χιλιάδες οπαδοί τους συμμετείχαν με ενθουσιασμό στις αιματηρές εκκαθαρίσεις αλλόφυλων πληθυσμών στο εσωτερικό των χωρών τους. Η ιστορία έχει καταγράψει ότι ήταν υπεύθυνοι για τη μαζική εξόντωση Τσιγγάνων, Σλάβων (Ρώσων και Σέρβων) και φυσικά Εβραίων και στην περίπτωση του Μπαντέρα και Πολωνών. Είναι οι εθνότητες που ο Αδόλφος Χίτλερ περιέγραφε στο βιβλίο του “Ο Αγών μου” σαν υπανθρώπους.

Οι “ήρωες” του ναζισμού

Στην Ρουμανία το κομμουνιστικό κόμμα είχε σε όλη τη διάρκεια του Μεσοπολέμου περιθωριακή δραστηριότητα. Η δε δολοφονική μανία των αιμοσταγών Ουστάσι, που επίσης θεωρούνται “ήρωες” στην σημερινή Κροατία (κατά τραγική ειρωνεία, με απόφαση του εκλεγμένου προέδρου Φράνιο Τούτζμαν, που υπήρξε παρτιζάνος-στρατηγός του Τίτο και τους είχε πολεμήσει) είχε προκαλέσει τις αντιδράσεις ακόμα και των ναζί. Ήταν ο ακραίος αντισημιτισμός και ένα κράμα βαλκανικού εθνικισμού και μυστικισμού που είχαν γεννήσει τα δύο μαζικότερα φασιστικά κινήματα στην Ανατολική Ευρώπη και όχι η “υπαρξιακή απειλή” του κομμουνιστικού κινδύνου.

Ακόμα και πριν της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία (ο οποίος εξελίχθηκε και σε “πόλεμο συμβόλων”, με την επιλογή της ρωσικής κυβέρνησης να κοσμούν… σοβιετικές σημαίες τα ρωσικά τανκς) αγάλματα των Waffen SS κοσμούσαν πλατείες χωρών της Βαλτικής, ενώ από το 2014 ο ναζιστής Στεπάν Μπαντέρα, θεωρείται “εθνικός ήρωας” για τους Κίεβο, με το Κρεμλίνο να “εργαλειοποιεί” την εν εν λόγω απόφαση, για να “ξεπλύνει” την εισβολή του.

Ο Μαρκ Μαζάουερ, ένας από τους σημαντικότερους νεότερους ιστορικούς, είχε δηλώσει σε συνέντευξη του σε ανύποπτο χρόνο: «Το Γ’ Ράϊχ και η ΕΣΣΔ είχαν πολλές σημαντικές διαφορές. Η εξίσωση ναζισμού και κομμουνισμού ξεκίνησε στα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου. Ήταν και συνεχίζει να αποτελεί ένα ιδεολογικό κατασκεύασμα, το οποίο αποκρύβει περισσότερα από όσα αποκαλύπτει».