Η πολιτιστική διάσταση της εθνικής συνεννόησης

Βρισκόμαστε ως έθνος, ως Ελλάδα και Ελληνισμός, σε μια απ’ τις οριακότερες «στιγμές» της νεότερης ιστορίας μας. Κι αυτό κυρίως εξαιτίας τριών παραγόντων: Πρώτον, της δημογραφικής μας συρρίκνωσης, αν όχι κατάρρευσης. Δεύτερον, της βαθιάς πολιτιστικής μας κρίσης, που αγγίζει το ίδιο το ταυτοτικό πολιτιστικό μας κύτταρο. Και τρίτον, της χρεοκοπίας μας, από το 2010 και εντεύθεν, που, μεταξύ άλλων, επιδείνωσε τους υπαρξιακούς δείκτες της εθνικής μας ανεξαρτησίας και της εθνικής μας ασφάλειας.

Οπότε, ούτε λόγος, η εθνική συνεννόηση είναι το εκ των ουκ άνευ ζητούμενο, για να ανακόψουμε τον παρακμιακό κατήφορο, συστρατευόμενοι στην προσπάθεια αναστροφής και ανάκαμψης της πορείας μας προς το μέλλον. Με αυτά κατά νουν, θα αναφερθώ στην πολιτιστική διάσταση της κατεπειγόντως αναγκαίας εθνικής μας συνεννόησης, αναδεικνύοντας, ως προϋπόθεσή της, την κοινή εν-νόηση των όσων ορίζουν την ταυτοτική πολιτιστική μας υπόσταση, την εθνική μας δηλαδή υπόσταση και την εθνική μας μοίρα.

Γιατί, χωρίς αυτές τις μείζονες κοινές εν-νοήσεις και τις συνακόλουθές τους μείζονες παραδοχές για το έθνος μας, δεν μπορούμε να μιλάμε για εθνική συνεννόηση. Οι μείζονες αυτές κοινές εν-νοήσεις και παραδοχές είναι:

Πρώτη: Είμαστε έθνος με μακρά ιστορία και πολιτισμό, όχι χώρος, έθνος-πατρίδα και όχι χώρα-χώρος, με ό,τι αυτή η θέση σημαίνει και ορίζει.

Δεύτερη: Είμαστε παλαιό έθνος. Δεν είμαστε νέο έθνος, δημιουργημένο, κατά καινοφανείς νεοϊστορικές (και ανιστόρητες) «απόψεις», απ’ το νεοελληνικό κράτος. Καθώς στην περίπτωσή μας, όπως και άλλων ιστορικών λαών, είναι το έθνος που δημιουργεί κράτος και όχι το κράτος που δημιουργεί έθνος.

Τρίτη: Με δεδομένη την ιστορική μας συνέχεια, νοούμενη σε όλη τη συνθετότητά της και όχι στην απλοϊκή γραμμική της εκδοχή, η Επανάσταση του ’21 είναι εθνο-αναγεννητική και όχι εθνο-γενετική. Με τον Διαφωτισμό να έχει ωθητικό χαρακτήρα στην «έκρηξή» της, αν αναγιγνώσκουμε τους «κρίκους» των προεπαναστατικών αγώνων, οπότε την ενδογενή αιτιότητά της και τις προ Διαφωτισμού ρίζες της.

Τέταρτη: Δημιουργική «συμφιλίωση» με όλες τις περιόδους του μεγάλου πνευματικού μας παρελθόντος (αρχαίος Ελληνισμός, οικουμενικός, βυζαντινός, νεότερος), χωρίς βεβαίως αρχαιο-κεντρικές ή βυζαντινο-κεντρικές αντιπαραθετικές θεωρήσεις.

Ο νεοφασισμός ασύμβατος με τον ελληνικό πολιτισμό

Πέμπτη: Σωστή εν-νόηση της πολιτιστικής μας ταυτότητας, ως ιδιαίτερου δηλαδή τρόπου του υπάρχειν της εθνικής μας συλλογικότητας, όπως ορίζεται απ’ τη ζώσα αξιακή βάση του παραδοσιακού πολιτιστικού μας προτύπου. Αλλά και με δεδομένο πως ούτε ο ελληνισμός είναι θρησκέια ούτε και η ελληνικότητα δόγμα.

Έκτη: Βαθιά συνείδηση, στο πλαίσιο αυτής της σωστής εν-νόησης της πολιτιστικής μας ιδιαιτερότητας: Πρώτον, των ασύμβατων με τον ελληνικό πολιτισμό (εθνικισμός/σοβινισμός, νεοναζισμός / νεοφασισμός και ρατσισμός σε όλες του τις εκδοχές). Δεύτερον, των γενικών γνωρισμάτων του (ανοιχτότητα, φωτεινότητα, ορθολογικότητα, δημοκρατικότητα, αντιστασιακότητα). Τρίτον, των μεγάλων προταγμάτων του, απ’ την αρχαιότητα ως τις μέρες μας (λόγος, κάλλος, μέτρο, αρμονία…ως το φιλότιμο, τη φιλοξενία, τη λεβεντιά, τον καημό και την προσωποκεντρική συναλληλία του παραδοσιακού μας πολιτιστικού προτύπου.

Έβδομη: Η εν-νόηση της ευρωπαϊκότητας ως σύμφυτης και όχι ως υπό πρόσκτηση ιδιότητάς μας, μακριά και απ’ τον αντιευρωπαϊσμό και απ’ την ευρωπάθεια. Με την έννοιά της προφανώς να μην ταυτίζεται με την «Ευρωπαϊκή Ένωση». Όπως και να μην είναι αντι-παραθετική με την ελληνική πολιτιστική ταυτότητα. Είμαστε και Έλληνες (με την πολιτιστική μας ιδιαιτερότητα) και Ευρωπαίοι.

Όγδοη: Η σωστή αντίληψη της ευρωπαϊκότητας συμβαδίζει με τη σωστή αντίληψη της σύνθετης διϊστορικής σχέσης Ελλάδας – Ευρώπης και Ευρώπης – Ελλάδας. Όπου πρέπει να γίνουν και πολλές σωστές επαναναγνώσεις, όπως, ας πούμε, της σχέσης της βυζαντινής Ελλάδας με την Ευρώπη, που βαρύνεται με πολλές παραναγνώσεις και αποσιωπήσεις. ‘Η, επίσης των όσων ή ζώσα πολιτιστική Ελλάδα έχει να συνεισφέρει για να βρει τις «ισορροπίες» του ο σύγχρονος δυτικός πολιτισμός.

Ένατη: Η αγάπη στον Τόπο μας, στην πατρίδα μας, στηριζόμενη αφενός στην αξιακή βάση της ανοιχτών οριζόντων πολιτιστικής μας ιθαγένειας, με την τριπλή αμφιδρομία στη σχέση Ελλάδας ↔ Ευρώπης ↔ Οικουμένης, αφετέρου στον δημοκρατικό πατριωτισμό του Ρήγα και σε όλα του τα σημαινόμενα, όπως αυτά εκφράστηκαν απ’ τον ΕΑΜικό πατριωτισμό (συναίρεση πολιτιστικής ιθαγένειας, διεθνισμού, δημοκρατίας και ουμανισμού).

Σκύλλα και χάρυβδη

Δέκατη, κοινή εν-νόηση είναι η ανάγκη διεμβόλισης, κατά απόλυτο τρόπο, του παγιδευτικού δίπολου: της «σκύλλας» του νοσηρού ελληνοκεντρισμού και της «χάρυβδης» του νοσηρού αντι-ελληνοκεντρισμού, με όλα τους τα συμπαρομαρτούντα. Γιατί, έχουμε πληρώσει και πληρώνουμε ακόμα ακριβά τόσο την εθνο/φυλετική τοξικότητα της «σκύλλας», τώρα με αιχμή τον «χρυσαυγιτισμό», όσο και τον εθνο/αποδομητισμό της «χάρυβδης», με αιχμή την αναμηρυκαστική προσαρτηματικότητά μας στην «Ευρώπη» αλλά και την προοδευτικοφανή «α-τοπία».

Υπό το πρίσμα αυτών των κοινών εν-νοήσεων, που συνθέτουν τον υπαρξιακό αξιακό πυρήνα της εθνικής μας συνοχής, πέρα απ’ τις όποιες διαφορές μας, μπορούμε και πρέπει να μπούμε σε τροχιά εθνικής συνεννόησης: χαράσσοντας μακρόπνοη στρατηγική για την Ελλάδα και τον Ελληνισμό στην ανηφοριά του δύσκολου αιώνα που έχουμε μπροστά μας. Αλλά και καλλιεργώντας και εμπεδώνοντας ποιοτική κουλτούρα εθνικής συνεννόησης.

Που, εντέλει, σημαίνει: να επαναναγνώσουμε το πολιτιστικό μας αλφαβητάρι και να ξανα-αγαπήσουμε τον Τόπο μας. Γιατί, στα δύσκολα οι λαοί κρατιούνται απ’ την ψυχή τους!Τούτων δοθέντων, φρονώ πως η εθνική συνεννόηση πρέπει να αρχίσει από την κοινή εν-νόηση, ενδέκατη, των ενδογενών αιτίων της χρεοκοπίας μας και την κοινή απόφαση ασυμβίβαστης ρήξης με τις μεταπολιτευτικές νοσηρότητές τους, που κατά κύριο λόγο, την προκάλεσαν. Μιας ρήξης που θα στοχεύει σε επανιδρυτικών διαστάσεων εθνική επανεκκίνησή μας, με μαγιά απ’ τους αιώνες του πολιτισμού μας στην εκ βάθρων επαναθεμελίωση της προοπτικής μας αλλά και με υλικά απ’ το μέλλον.