Η πολτοποίηση της κοινωνίας, το καθεστώς και οι “μετριοπαθείς”…

Αυτή η διαδικασία, μαζί με τις επακόλουθες πρακτικές ενέργειες, συνιστούν την κουλτούρα της κοινωνίας που τελικά καθορίζει τις βασικές κατευθύνσεις της και διαμορφώνει αποφασιστικά την εξέλιξή της. Γιατί η ζωντάνια του μυαλού και της φαντασίας (σε θέματα θρησκείας, παιδείας, λογοτεχνίας, τέχνης κλπ.) είναι αυτή που δίνει στους ανθρώπους ένα νόημα ζωής και μια βασική αίσθηση πραγματικότητας, ενώ διαμορφώνει τις ευαισθησίες και τη προδιάθεση για συγκεκριμένες πολιτικές συμπεριφορές.

Μια υγιής κοινωνία προϋποθέτει πολίτες με κουλτούρα που είναι ένα μείγμα ηθικού χαρακτήρα και δημιουργικής φαντασίας. Αγνοώντας αυτή τη πραγματικότητα, και κάνοντας αυτοσκοπό την κατάκτηση και διατήρηση της εξουσίας, οι κομματικές ηγεσίες απομάκρυναν την προσοχή τους από την ανάγκη συμμετοχής στη διαμόρφωσης μιας κουλτούρας που λαμβάνει υπόψη τις ραγδαίες εξελίξεις, πολιτισμικές (πολιτισμός ως πνευματική καλλιέργεια) και πολιτιστικές (πολιτισμός ως πράξη), στο δυτικό κόσμο, με αποτέλεσμα οι πολιτικοί σχεδιασμοί τους να έχουν μηδαμινή επίδραση στις κυρίαρχες κοινωνικές τάσεις.

Για παράδειγμα, η συντηρητική παράταξη διέγνωσε λανθασμένα τα προβλήματα που αντιμετώπιζε και –κατά συνέπεια– υιοθέτησε λάθος προτεραιότητες. Ο συντηρητισμός υπήρξε ένα πολιτικό κίνημα που προσπάθησε να γίνει και πολιτισμικό, χωρίς όμως να διαθέτει την ισχυρή προδιάθεση και τους διανοητικούς πόρους για να το πετύχει. Oι συντηρητικοί που κατά καιρούς προσπάθησαν να αποσπάσουν το πολιτισμικό αφήγημα από τους προοδευτικούς δεν διέθεταν ούτε την ιστορική αντίληψη, ούτε την δημιουργική φαντασία και το ήθος που χρειαζόταν για κάτι τέτοιο, με δεδομένες τις καταιγιστικές πολιτισμικές και τεχνολογικές εξελίξεις της εποχής.

Τους έλειπε μια ευρεία γνώση και βαθιά κατανόηση εκείνων των τάσεων, για τις οποίες ουσιαστικά είτε είχαν ελάχιστο ενδιαφέρον είτε αντιμετώπιζαν με ήπια περιφρόνηση. Το ότι η αισθητική και πνευματική υπόσταση των συντηρητικών φάνταζε “οπισθοδρομική” για τα δεδομένα της εποχής, είναι κάτι που δεν τους απασχολούσε, όντας σίγουροι ότι μια υπεύθυνη συντηρητική διακυβέρνηση θα μπορούσε να επιτευχθεί μέσω μιας διαδικασίας αποκλειστικά προσηλωμένης στις κομματικές αντιλήψεις περί πολιτικής, οικονομίας και νόμου. Κατά τα φαινόμενα, η ηγεσία της παράταξης επηρεάστηκε από μια αμφιλεγόμενη μορφή αμερικανικού “πραγματισμού,” που υποτιμούσε τη σημασία της πνευματικής καλλιέργειας και φαντασίας.

Αφύπνιση-ακύρωση-δικαιωματισμός

Ήδη από τις δεκαετίες του 1960 και 1970, οι εξελίξεις στη κουλτούρα και συγκεκριμένα στα πανεπιστήμια, αντανακλούσαν ευρείες μακροπρόθεσμες τάσεις μέσα στη κοινωνία που υπονόμευαν ή αντικαθιστούσαν τις κλασικές πεποιθήσεις. Οι μεταμοντέρνες κουλτούρες “αφύπνισης,” “ακύρωσης” και “δικαιωματισμού” είναι ακραίες παρεκτροπές των ίδιων γενικών τάσεων που δεν αντιμετωπίστηκαν έγκαιρα και αποτελεσματικά με αληθινό διάλογο και γόνιμη αντιπαράθεση. Είναι αυτές οι τάσεις που συνεχίζουν να μπερδεύουν πολλούς πολιτικούς.

Οι τελευταίοι στερούνταν της βαθιάς ιστορικής συνείδησης, και της προκύπτουσας ισχυρής ανοσίας απέναντι στον ηθικο-πολιτικό ουτοπισμό, που θα τους επέτρεπαν να διαγνώσουν έγκαιρα τα βασικά προβλήματα ενός παρακμάζοντος δυτικού πολιτισμού και να ευαισθητοποιηθούν ανάλογα, ώστε να συμβάλλουν στην αντιμετώπιση των απάνθρωπων μεταμοντέρνων φαντασιώσεων. Ταυτόχρονα, ένα είδος υπνωτισμού των πολιτών από τα ΜΜΕ βοηθά να συγκαλύψει τις λανθασμένες πολιτικές και κατά καιρούς καταστροφικές αποφάσεις του καθεστώτος. Όμως, εάν η υφιστάμενη υποβάθμιση της ηθικής, πνευματικής και αισθητικής κουλτούρας του τόπου δεν αντιμετωπιστεί, μια στρεβλή αίσθηση της πραγματικότητας μπορεί να καταστρέψει τον πολιτισμό και τη συνταγματική τάξη.

Χωρίς αμφιβολία, ο Δυτικός Κόσμος έχει πιαστεί στις δαγκάνες ενός μεταμοντέρνου νεοφιλελευθερισμού που στοχεύει να “απελευθερώσει” την κοινωνία από την πραγματικότητα σε κάθε πτυχή της ανθρώπινης ύπαρξης, από το επιστημονικό γεγονός ότι υπάρχουν δύο αμετάβλητα βιολογικά φύλα μέχρι τους θεμελιώδεις νόμους της οικονομίας. Ο μεταμοντερνισμός έχει δημιουργήσει έναν κόσμο καθαρής φαντασίας που, όμως, πολλοί άνθρωποι έχουν αγκαλιάσει με ενθουσιασμό.

Είναι ένας ονειρικός κόσμος όχι λιγότερο τρελός από τη “Χώρα των Θαυμάτων” του Lewis Carroll, μιας και τους παραλογισμούς που βρίσκει κανείς στo παραμύθι του Lewis Carroll (“Όλοι έχουν κερδίσει και όλοι έχουν βραβευτεί”, “Πάρτε του το κεφάλι” κλπ.) συναντά και στο κόσμο του μεταμοντερνισμού. Προφανώς, κύριο μέλημα τόσο της λογοτεχνικής παραδοξολογίας όσο και του μεταμοντερνισμού είναι η αποδόμηση της λογικής.

Αποδόμηση-πολτοποίηση της κοινωνίας

Σαν αποτέλεσμα όλων των πιο πάνω, η “πολτοποίηση” της κοινωνίας επιτυγχάνεται με την εξαφάνιση όλων των πατροπαράδοτων αξιών της και τη ραγδαία υποβάθμιση της εθνικής κυριαρχίας και ασφάλειας. Η αντίσταση έναντι της υποβάθμισης είναι δύσκολη, μιας και η απροθυμία αντιμετώπισης των γεγονότων έχει γίνει επιδημία στην Ελλάδα. Στη κορυφή της λίστας των απρόθυμων είναι οι κομματικές ηγεσίες. Απρόθυμες να επιδιώξουν την ενασχόληση τους με τα πιο απαιτητικά ζητήματα του μυαλού και της φαντασίας, τελικά κυριεύτηκαν από εκείνες τις πολιτισμικές τάσεις που είχαν σε μεγάλο βαθμό αγνοήσει.

Τώρα που βρίσκονται πια σε κατάσταση αποπροσανατολισμού, αναρωτιέται κανείς εάν οι βαθιά ριζωμένες πεποιθήσεις τους θα σταθούν εμπόδιο στην ενδοσκόπηση που τους είναι επειγόντως αναγκαία. Αν το εμπόδιο δεν ξεπεραστεί, θα συνεχίσουν να θεωρούν τη μονιμότητα της σύγχρονης δημοκρατίας σαν ένα άρθρο πίστης και δε θα κατανοήσουν ποτέ τις αδυναμίες της και την πιθανότητα καταστροφής της στο κοντινό μέλλον.

Μια άλλη ομάδα απρόθυμων είναι οι υποτιθέμενοι “συντηρητικοί,” οι οποίοι είναι επιρρεπείς στην οσφυοκαμψία όταν αντιμετωπίσουν δύσκολες ιστορικές συγκυρίες. Είναι πραγματικά παράδοξο το γεγονός ότι, κάποιοι από αυτούς, στερούμενοι διεισδυτικής σκέψης και απορρίπτοντας την καθοδήγηση της Ιστορίας, προσελκύονται από μια διανοητική στάση που μέχρι πρότινος συνδέονταν με αριστερούς και επαναστάτες. Ο καιροσκοπισμός ή ακόμα και τυχοδιωκτισμός αυτών των υποτιθέμενων “συντηρητικών” έχουν οδηγήσει σε οβιδιακές μεταλλάξεις την παράταξή τους, κάνοντάς την αγνώριστη.

Επίσης, ανάμεσα στους απρόθυμους βρίσκει κανείς και αυτούς, κυρίως διανοούμενους, που σαν άλλοι “Χριστιανοί της Κατακόμβας” επιλέγουν την απόσυρση από τα εγκόσμια και την αναζήτηση χαμένων ηθικών αξιών, σαν μια διέξοδο μπροστά σε αυτό που θεωρούν νέα σκοτεινή εποχή. Ενώ θεωρούν αυτή την απόσυρση ευγενή πράξη, στη πραγματικότητα μάλλον επιδιώκουν να συγκαλύψουν την απόδρασή τους και την μη ανάληψη ευθύνης. Ωστόσο, στην εποχή της φυγής από την πραγματικότητα, υπάρχει ο κίνδυνος στην πράξη η υποτιθέμενη επιστροφή στα ηθικά θεμέλια να μετατραπεί σε δυσπροσάρμοστο ονειροπόλημα.

Οι “μετριοπαθείς”…

Υπάρχουν, τέλος, και αυτοί που ζητούν ευγενικά από το καθεστώς να κάνει κάποιες οριακές διορθώσεις, γνωρίζοντας ότι έτσι αυξάνουν τις πιθανότητες να τους απονεμηθεί ο πολυπόθητος τίτλος του “μετριοπαθούς”. Είναι η ανταμοιβή του καθεστώτος σε όσους κάνουν ανώδυνη αντιπολίτευση. Παρατηρεί κανείς με απογοήτευση τις ορδές των “ακίνδυνων κριτικών” που περιβάλλουν το καθεστώς. Είναι πανταχού παρόντες στη δημοσιογραφία, στη “διανόηση,” στις τέχνες.

Αλίμονο σε αυτούς που θα τολμήσουν να αμφισβητήσουν το δικαίωμά των καθεστωτικών να κυβερνούν! Άνθρωποι των οποίων η καριέρες είναι συνυφασμένες με την τάξη πραγμάτων είναι έτοιμοι να βυσσοδομήσουν κατά της “θρασύτητας,” του “εξτρεμισμού” και της “χυδαιότητας” αυτών που τολμούν να κριτικάρουν το καθεστώς. Η “δημοκρατία” φαντάζει πια σαν μια ψευτο-θρησκεία που αφελώς πιστεύει ότι η λαϊκή βούληση πρέπει πάντα να επικρατεί στη διακυβέρνηση της χώρας.

Μέσα στο πιο πάνω ζοφερό περιβάλλον, η ίδια η Ελλάδα μπορεί να μην έχει φτάσει ακόμα στο χείλος του γκρεμού, αλλά είναι και πολύ μακριά από την ημέρα που θα ξημερώσει και πάλι ένας “καταγάλανος ουρανός”. Αν θα ξημερώσει ξανά σε αυτό το τόπο, που κάποιοι συναισθηματικοί επιμένουν να αποκαλούν Ελληνική Πατρίδα, θα οφείλεται πολύ λίγο στο κομματικό σύστημα και στις πολιτικές του.