Ο εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας της ΕΟΚΑ με την απόσταση του χρόνου

Ένας εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας, μια επανάσταση, που έχει τη στήριξη του λαού, είναι προικισμένος με όλα τα εχέγγυα επιτυχίας. Υπάρχουν, όμως, πάντα διάφοροι παράγοντες που επηρεάζουν την πορεία του αγώνα. Με την απόσταση του χρόνου και την άνεση των αναλύσεων, της αξιολόγησης των δεδομένων και των ιστορικών συγκυριών, κρίνεται σήμερα ο αγώνας της ΕΟΚΑ.

Το μεγαλείο εκείνου του αγώνα σαφώς και δεν αμφισβητείται. Ήταν η μεγάλη αναμέτρηση ενός υπό κατοχή λαού με την αποικιοκρατική δύναμη. Η Βρετανία δεν ήθελε να χάσει την Κύπρο λόγω της στρατηγικής-γεωγραφικής της θέσης και πολέμησε για να διατηρήσει την κατοχή. Κι όταν ακόμη η πορεία των εξελίξεων, η πίεση που αισθανόταν από τον αγώνα, τον λαό, αναγκάσθηκε να οδηγήσει τις συζητήσεις σε ένα «συμβιβασμό», προσπάθησε να διατηρήσει τα «κεκτημένα» της και μετά την ανεξαρτησία.

Ποτέ δεν πίστεψε πως θα μπορούσε να μην ελέγχει την Κύπρο η Βρετανία. Γι’ αυτό και μετά την ανεξαρτησία, υπονόμευε το κράτος της Κυπριακής Δημοκρατίας, επιστρατεύοντας το αγγλικής πατέντας δόγμα του διαίρει και βασίλευε. Δεν ξεπεράσθηκε εκείνη η σύγκρουση την περίοδο του αγώνα; Συντηρείται η καχυποψία και η έλλειψη εμπιστοσύνης; Και τα δυο ισχύουν. Και γι’ αυτό και έχουν περισσότερη ευθύνη οι Βρετανοί. Με τη συμπεριφορά τους συντηρούν αυτό το κλίμα.

Εάν στο Λονδίνο μελετούσαν τις σχέσεις της Γερμανίας με χώρες του Άξονα μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, θα μπορούσαν να συμπεριφέρονταν διαφορετικά. Εάν και εφόσον το ήθελαν. Για να ξεπερασθούν συγκρούσεις, το πολεμικό κλίμα πρέπει να γίνουν εκατέρωθεν κινήσεις. Όταν για παράδειγμα, Γαλλία και Γερμανία διατηρούν στενές σχέσεις σήμερα, οι ηγέτες τους ανταλλάσσουν επισκέψεις, ίδρυσαν τις Ευρωπαϊκές Κοινότητες λίγα χρόνια μετά το τέλος του πολέμου, αυτό σημαίνει πως απαρνιούνται την ιστορική αλήθεια; Αντίθετα, την αναγνωρίζουν.

Ο αγώνας δεν έφθασε στον στόχο του

Εάν το Λονδίνο ήθελε να κλείσει εκείνο το κεφάλαιο, της αποικιοκρατίας, της σύγκρουσης, θα έπρεπε και πρέπει να αναγνωρίσει τον αγώνα της ΕΟΚΑ, ως μια επανάσταση για την ελευθερία και τη δικαιοσύνη. Θα έπρεπε ο Βρετανός πρέσβης, ο εκάστοτε, να επισκεφθεί και να επισκέπτεται κάθε χρόνο τα φυλακισμένα μνήματα για να καταθέσει στεφάνι στους απαγχονισθέντες. Θα είναι μια τιμή σε αγωνιστές της ελευθερίας και μια απολογία της χώρας του για τον απαγχονισμό τους. Για να κλείσει εκείνος ο κύκλος, χωρίς όμως λήθη.

Για τους Έλληνες της Κύπρου, η αποικιοκρατία έχει μερικώς τελειώσει με την ανεξαρτησία. Εκείνος ο αγώνας για αποτίναξη της βρετανικής κατοχής δεν έφθασε στον στόχο του, που ήταν η Ένωση με την Ελλάδα. Ένας στόχος, ο οποίος ήταν ένα παλλαϊκό αίτημα. Κατέληξε σε μια κολοβωμένη ανεξαρτησία, με πολλά βαρίδια και εξαρτήσεις. Το κράτος είχε προβλήματα, μπήκε νωρίς σε περιπέτειες, λόγω ακριβώς των στρεβλώσεων που υιοθετήθηκαν.

Παραμένει, ωστόσο, η Κυπριακή Δημοκρατία το βασικό όχημα επιβίωσής μας και διεθνούς παρουσίας μας. Και αυτό το Κράτος είναι αποτέλεσμα του αγώνα, ανεξαρτήτως εάν κάποιοι ισχυρίζονται ότι και χωρίς την επανάσταση θα κερδίζαμε ανεξαρτησία. Αυτός ο ισχυρισμός δεν μπορεί να τεκμηριωθεί ιστορικά και πολιτικά. Από πολύ νωρίς οι Βρετανοί είχαν κάνει ασκήσεις επί χάρτου για διχοτόμηση του νησιού και ενθάρρυναν τότε την τουρκοκυπριακή ελίτ να διεκδικήσει αυτή τη λύση. Αυτά υπάρχουν σε αποχαρακτηρισμένα έγγραφα του Φόρεϊν Όφις.

Ο εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας της ΕΟΚΑ, η παλλαϊκή κινητοποίηση του λαού κατά της αποικιοκρατικής, κατοχικής δύναμης αποτελεί σημαντική ιστορική προίκα για τον Ελληνισμό στην Κύπρο. Εκείνος ο αγώνας δεν δικαιώθηκε. Αυτό δεν σημαίνει, όμως, ότι απέτυχε ή πως λάθος διεξήχθη.