Πώς ο αμοραλισμός μετέτρεψε τη διανόηση σε παράγοντα παρακμής

Ας εξετάσουμε πώς συνετελέσθη αυτή η διαδικασία, φορτώνοντας τις ευθύνες εκείνων που, με τις “σοφιστείες” τους, κάλυψαν την ανήθικη πολιτική τους πρακτική και την ανικανότητά τους να ελέγξουν τις βουλιμικές τους ορέξεις. Η αρχή έγινε με την αποδόμηση των παραδοσιακών φιλοσοφικών συστημάτων. Οι κλασικές αξίες του Διαφωτισμού (λογική, ηθική, καθολικές αρχές) θεωρήθηκαν ξεπερασμένες από τους σύγχρονους διανοητές, που αντικατέστησαν τη στέρεη βάση τους με ρευστές θεωρίες περί σχετικισμού και αμοραλισμού.

Φιλόσοφοι όπως ο Νίτσε, που μίλησε για τον “θάνατο του Θεού”, παρερμηνεύτηκαν για να δικαιολογήσουν την απουσία ηθικών ορίων, ενώ ο υπαρξισμός χρησιμοποιήθηκε για να δώσει το ελεύθερο σε κάθε ατομική αυθαιρεσία. Αυτές οι “παπάντζες” δεν ήταν τίποτα παραπάνω από ένα πέπλο για να κρύψουν την ανικανότητα της διανόησης να αντισταθεί στις πολιτικές πιέσεις και τις φιλοδοξίες της για προσωπική ανέλιξη. Η πολιτική εκμετάλλευση ήρθε σαν φυσική συνέχεια.

Οι “φωστήρες” του μεταμοντερνισμού, από ακαδημαϊκούς έως ακτιβιστές, χρησιμοποίησαν τον αμοραλισμό για να νομιμοποιήσουν αποφάσεις που εξυπηρετούσαν τους ισχυρούς και τη δική τους βόλεψη για εξουσία, χρήμα και επιρροή. Η έννοια της “ηθικής σχετικότητας” έγινε το εργαλείο για να δικαιολογηθούν πολιτικές που, παλαιότερα, θα θεωρούνταν ανήθικες: από την υποστήριξη αυταρχικών καθεστώτων στο όνομα της “ελευθερίας” μέχρι την εμπορευματοποίηση της ανθρωπιάς μέσω φιλανθρωπιών με διπλή ατζέντα. Η διανόηση, αντί να φωτίσει και να καταγγείλει, έγινε συνένοχος, γράφοντας θεωρίες που κάλυπταν τις ρωγμές της ηθικής του συστήματος.

Η μετάλλαξη της διανόησης

Η μετάλλαξη αυτή φάνηκε καθαρά στον 20ό αιώνα, όπου η διανόηση αγκάλιασε τον πολιτισμικό μαρξισμό και τις μεταμοντέρνες αφηγήσεις. Σχολές σκέψης όπως αυτή της Φραγκφούρτης, με τους Αντόρνο και Χορκχάιμερ, ξεκίνησαν να αποδομούν κάθε σταθερή αξία, ισχυριζόμενοι ότι η λογική είναι εργαλείο καταπίεσης. Αυτές οι θεωρίες, που απορρίπτουν κάθε απόλυτη αλήθεια, άνοιξαν τον δρόμο σε πολιτικές που θυσίασαν την ηθική. Οι διανοούμενοι, ανίκανοι να αντισταθούν στις ορέξεις των ισχυρών, έγιναν οι ιερείς ενός νέου αμοραλισμού, που σήμερα κυριαρχεί στα πανεπιστήμια και τα ΜΜΕ.

Το αποτέλεσμα είναι μπροστά μας: μια κοινωνία όπου η έλλειψη λογικής και ηθικής έχει γίνει νόρμα. Οι “φωστήρες” του μεταμοντερνισμού, με τα βιβλία και τα TED Talks τους, κηρύσσουν έναν κόσμο χωρίς κανόνες, ενώ οι πολιτικές τους επιλογές –από την υποστήριξη πολέμων μέχρι την ανοχή της διαφθοράς– αποδεικνύουν την ανικανότητά τους να λειτουργήσουν σαν φρουρός της ηθικής. Έχουν μετατραπεί σε αρχιτέκτονες της παρακμής, αφήνοντας πίσω τους χάος.

Ποιοι φταίνε γι’ αυτή την πτώση; Όχι ο απλός άνθρωπος, που ακόμα αναζητά νόημα, αλλά οι διανοούμενοι που πρόδωσαν την κληρονομιά του Διαφωτισμού. Και ενώ το χρονοντούλαπο της Ιστορίας ανοίγει, οι τσαρλατάνοι της διανόησης συνεχίζουν να κουνάνε το δάκτυλο, θέλοντας να πιστέψουμε ότι οι θεωρίες τους θα μας σώσουν. Όσο για την αληθινή διανόηση; Αυτή έχει θαφτεί κάτω από τις “αμπελοφιλοσοφίες” τους, αφήνοντας πίσω μόνο στάχτη και έναν κόσμο χωρίς πυξίδα.

ΥΓ : Κάποτε ρώτησα έναν καλό φίλο: Τι θα πει διανόηση; και ποιος αποκαλείται διανοούμενος; Και μου απάντησε: Διανοούμενος είναι όποιος έχει την δυνατότητα να σκέφτεται και να εκφράζει ελεύθερα αυτό που σκέφτεται. Τελεία.