Η woke ατζέντα και o “αφυπνισμένος καπιταλισμός”

Η σύμπνοια ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ και Νέας Αριστεράς και η στάση που κράτησαν καθ’ όλη τη διαδικασία ψήφισης του νόμου περί γάμου και τεκνοθεσίας των ομόφυλων ζευγαριών εντυπωσιάζει και προβληματίζει. Το ίδιο και η απόλυτη στοίχισή τους, πίσω από την ιδέα της “προόδου”, που συνοδεύτηκε από έναν πρωτοφανή ζήλο, να καταταγεί επιτέλους η χώρα μας μεταξύ των προηγμένων χωρών της Ευρώπης και του Δυτικού Κόσμου, γενικότερα.

Μεταξύ των δυο πλευρών, μια πολύ μεγάλη μερίδα πολιτών, που ενώ προσδοκά μια προοδευτική δίοδο στις δυστοπικές εξελίξεις που συνυφαίνονται με τη μετάβαση στη νέα εποχή, έρχεται σε αντίθεση με αυτό το αφήγημα, το οποίο ακυρώνει, όλα όσα μέχρι χθες θεωρούνταν “προφανή”, αλλά φοβάται να εκφραστεί, καθώς η οποιαδήποτε διαφωνία με το κυρίαρχο αυτό αφήγημα κινδυνεύει να τους στιγματίσει σαν “ακροδεξιούς”, “ομοφοβικούς”, “οπισθοδρομικούς”.

Ποιο είναι, όμως, αυτό το κοινό αφήγημα; Είναι επί της ουσίας ή μόνο κατ’ επίφασιν προοδευτικό; Και τι κινδύνους ενέχει για την κοινωνία, την δημοκρατία, και –πάνω απ’ όλα– για τα θεμελιώδη δικαιώματα των μειονοτήτων, που υποτίθεται ότι έρχεται να προστατέψει; Το αφήγημα αυτό εντάσσεται στο κίνημα woke, άρρηκτα συνυφασμένο με το μοντέλο του “αφυπνισμένου καπιταλισμού”.

Πρόκειται για μια πρόσφατη πολιτική κουλτούρα που εμφορείται από ιδιαίτερη κοινωνική-πολιτική ευαισθησία απέναντι στην προστασία του περιβάλλοντος και στα δικαιώματα των κάθε είδους μειονοτήτων, τάσσεται ενάντια στον ρατσισμό, στον σεξισμό και στην ομοφοβία, αλλά αδιαφορεί για την υποβάθμιση των βασικών κοινωνικών, και άλλων δημοκρατικών δικαιωμάτων. Το αφήγημα αυτό, υπό την μορφή μιας παγκόσμιας ατζέντας, επιχειρούν να επιβάλουν –σε συνδυασμό και με άλλες ατζέντες (δημόσια υγεία, παιδεία, εργασία κ.α.)– οι παγκόσμιες ελίτ με ποικίλους τρόπους. Κυρίως μέσω των μεγάλων πολυεθνικών ομίλων, του marketing, των social media, με έλεγχο των συστημικών ΜΜΕ, αλλά και με την άσκηση πιέσεων και μηχανισμών επιβολής, πάνω στην ΕΕ και σε εθνικές κυβερνήσεις.

Η woke πολιτική κουλτούρα

Ποια είναι αυτή η παγκόσμια ατζέντα που προωθείται και επιβάλλεται άνωθεν, πού αποσκοπεί και πώς συνδέεται με το περιεχόμενο της συγκεκριμένης νομοθετικής ρύθμισης για τους ΛΟΑΤΚΙ+; Το κίνημα woke, αν και ξεκίνησε δεκαετίες πριν, μέσα από τις διεκδικήσεις των Αφροαμερικανών στις ΗΠΑ (η αμερικανική κοινωνική δομή, σε αντιδιαστολή με τις ευρωπαϊκές, είναι πολυφυλετική και στηρίζεται σε μειονότητες), επεκτάθηκε σταδιακά, στα δικαιώματα των γυναικών (me too) και στα δικαιώματα της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας.

Εντάχθηκε γρήγορα στις κυρίαρχες πολιτικές, παράλληλα με την ανάπτυξη, την ίδια εποχή της “κοινωνικής εταιρικής ευθύνης” , με σκοπό να προσδώσει ένα πιο ανθρώπινο πρόσωπο στον νεοφιλελεύθερο καπιταλισμό, σε μια συγκυρία που όδευε προς την παγκοσμιοποιημένη οικονομία της γνώσης. Γι’ αυτό και επιχειρούσε να υποκαταστήσει την κρατική πρόνοια και τα κοινωνικά δικαιώματα με την εταιρική υπευθυνότητα και τα ατομικά δικαιώματα.

Με την απατηλή αυτή ταυτότητα διείσδυσε σε μερίδες ακόμη και του ευρωπαϊκού πληθυσμού προοδευτικής και αριστερής προέλευσης και –εν τη απουσία εναλλακτικού αφηγήματος– διεύρυνε την νομιμοποίησή του. Ωστόσο, ενώ τα προτάγματά του προβάλλονται κάτω από τον υποκριτικό μανδύα της προοδευτικότητας, της ανεκτικότητας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της προστασίας του περιβάλλοντος και άλλων τέτοιου τύπου ευγενών ιδανικών, στην ουσία η προώθησή του αποβλέπει στην προσαρμογή της λειτουργίας και της επικέρδειας των επιχειρήσεων στη νεοφιλελεύθερη ατζέντα, μέσω της υποκατάστασης από αυτές του κοινωνικού ρόλου του κράτους.

Είναι ο νόμος προοδευτικός;

Σύμφωνα με την αιτιολογική του έκθεση, το νομοσχέδιο είχε ως στόχο τη διασφάλιση της αρχής της ισότητας, μέσω της επέκτασης της δυνατότητας σύναψης γάμου και σε πρόσωπα του ίδιου φύλου και στην ενίσχυση της προστασίας από διακρίσεις, προς την κατεύθυνση της υλοποίησης της Εθνικής Στρατηγικής για την Ισότητα των ΛΟΑΤΚΙ+. Κανείς δεν θα μπορούσε να αμφισβητήσει την ισχύ της αρχής της ισότητας και της προστασίας των δικαιωμάτων της συγκεκριμένης μειονότητας, σε μια υγιή δημοκρατική κοινωνία. Είναι, ωστόσο, τα πράγματα όπως φαίνονται; Η πίεση με την οποία οι κυρίαρχες πολιτικές προσπαθούν να επιβάλουν πάση θυσία την ατζέντα των ατομικών δικαιωμάτων των ΛΟΑΤΚΙ+ σε μια συγκυρία ριζικής υποβάθμισης των κοινωνικών δικαιωμάτων, οδηγεί σε μια σειρά από σκέψεις.

Παρατηρούμε, πως τα μείζονα προβλήματα που απασχολούν τις σύγχρονες Δυτικές κοινωνίες συνολικά –ακόμη περισσότερο τους πιο ευάλωτους ανθρώπους που ανήκουν σε μειονότητες– αποσιωπώνται, ενώ η δημόσια συζήτηση αναλώνεται σε ακραίες ατομοκεντρικές και εκκεντρικές διεκδικήσεις. Στο πλαίσιο αυτό και σε σχέση με το υπό εξέταση νομοσχέδιο, μήπως η δυνατότητα γάμου και τεκνοθεσίας είναι ένα “κόκκαλο” που πετάει το σύστημα στην ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα, και όχι ο δρόμος για μια ουσιαστική ισότητα, που οδηγεί σε μια καλύτερη ποιότητα ζωής και στην προστασία των δικαιωμάτων της; Το νομοσχέδιο αποσιωπά τα κοινωνικά τους δικαιώματα (εργασία, ασφάλεια κλπ).

Και επιπρόσθετα, μήπως το θέμα της προστασίας των ταυτοτήτων των μειονοτήτων οδηγεί, εντέλει, σε έναν εκμαυλισμό συνειδήσεων, όπου η κάθε επιθυμία ανάγεται σε έννομο συμφέρον ικανό για προστασία; Στην εποχή της ψηφιακής σύγκλισης την πρώτην δεκαετία του 2000 υπήρξε η πολλά υποσχόμενη και πιο ανώδυνη απελευθέρωση του ατόμου από την μια και μοναδική ταυτότητά του και η δυνατότητα κατασκευής από αυτό, πολλαπλών ταυτοτήτων στον εικονικό κόσμο του διαδικτύου.

Μήπως, εκκινώντας από αυτό περνάμε –με τις άνευ προηγουμένου δυνατότητες που διανοίγονται πλέον μέσω των νέων τεχνολογιών και της τεχνητής νοημοσύνης– σε μια κατάσταση, στην οποία το άτομο μπορεί, πλέον, να κατασκευάζει σαν μικρός Θεός (κατά Harrari) την δική του φυσική πραγματικότητα, πέρα από τους νόμους της φύσης και του σύμπαντος και να επαναγεννάται ως μετα-άνθρωπος; Και μήπως, εντέλει, αυτό θα μπορούσε να ενταχθεί, σύμφωνα με την σοφία των αρχαίων μας προγόνων, στην έννοια της ύβρεως;

Δικαιωματισμός και “κουλτούρα της ακύρωσης”

Όσον αφορά την προστασία των δικαιωμάτων, ειδικότερα, παρατηρείται στο πλαίσιο της ατζέντας του “αφυπνισμένου καπιταλισμού”, πως τα ατομικά δικαιώματα του κάθε μέλους μιας μειονότητας, μετατρέπονται από δικαιώματα, που ισχύουν με την επιφύλαξη του νόμου και της άσκησης των δικαιωμάτων τρίτων, σε δικαιώματα απεριόριστα, που δεν επιδέχονται ορίων, από κανένα δικαίωμα τρίτου (δικαιωματισμός) και όχι μόνον.

Σημείο τριβής στο πεδίο αυτό αποτελεί η σύγκρουση μεταξύ των δικαιωμάτων της μειονότητας και δικαιωμάτων, όπως η ελευθερία της σκέψης και του λόγου, αλλά και το δικαίωμα στην ακαδημαϊκή ελευθερία. Η σύγκρουση αυτή, σε συνδυασμό και με την επιβεβλημένη άνωθεν “πολιτική ορθότητα”, οδηγεί στην “κουλτούρα της ακύρωσης” (cancel culture)* . Η κουλτούρα της ακύρωσης, σύμφωνα με τη σύγχρονη εκδοχή της σημαίνει τον κοινωνικό στιγματισμό και αποκλεισμό προσώπων ή συλλογικοτήτων, λόγω, ρατσιστικών, αντιφεμινιστικών, σεξιστικών, ομοφοβικών, ή συνωμοσιολογικών κλπ. απόψεων, ακόμη και σκέψεων. Τα παραδείγματα δίωξης και στιγματισμού πολιτών, ιδίως επιστημόνων για τις μη “πολιτικά ορθές” θέσεις τους είναι πολλά, τόσο στις ΗΠΑ, όσο και στην Ευρώπη.

Τούτο, δυστυχώς, μας γυρνάει πίσω σε εποχές, που προηγούνται της συγκρότησης πολιτικών κοινοτήτων από τον άνθρωπο, δηλαδή, σε μια κοινωνία μη πολιτική, όπου τα δικαιώματα, πηγάζοντα από το φυσικό δίκαιο και ακολουθώντας τα ορμέμφυτα του ανθρώπου, ήταν χωρίς περιορισμό. Ωστόσο, τα θεμελιώδη δικαιώματα –όπως εντέλει κατοχυρώθηκαν και ισχύουν, στο πλαίσιο των χωρών του Δυτικού Κόσμου– υπόκεινται στην επιφύλαξη του νόμου και των δικαιωμάτων τρίτων και, επιπρόσθετα, στα όρια που θέτει η δημοκρατική αρχή.

Η αρχή αυτή, η οποία ανήκει στον σκληρό πυρήνα του Συντάγματος, εγγυάται την προστασία των δικαιωμάτων των μειονοτήτων, από κάθε μορφής διάκριση, μέσω της αρχής της πλειοψηφίας. Έτσι, στο πλαίσιο μιας δημοκρατικής κοινωνίας και στο έδαφος ενός ομοιογενούς –από πολιτισμική εθνοτική και θρησκευτική άποψη– κράτους, δεν νοείται, μια μειονότητα που ζει εκεί, να επιδιώκει την επιβολή της πάνω στην πλειονότητα, χρησιμοποιώντας μέσα, τα οποία υπό κάθε άλλη συνθήκη θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως ολοκληρωτικά ή ως μορφή τρομοκρατίας, ικανής να αποδομήσει, αν όχι, να διαλύσει κάθε κοινωνικό ιστό.

Αλλά, μήπως, αυτό επιδιώκει ο “αφυπνισμένος καπιταλισμός”; Να αποδομήσει, έτι περαιτέρω, την κοινωνική διάρθρωση και συνοχή, να κατακερματίσει τα ομοιογενή κράτη, με στόχο να κάμψει –μέσω του διαίρει και βασίλευε– την κοινωνική αντίδραση, στο νέο μετα-ανθρώπινο μοντέλο; Ας σημειωθεί ότι αυτό το μοντέλο είναι βασισμένο στην τεχνολογία και την τεχνητή νοημοσύνη και οδηγεί στην περιθωριοποίηση της μεγαλύτερης μερίδας του πληθυσμού, σε παγκόσμια κλίμακα, με την ταυτόχρονη συγκέντρωση της εξουσίας και του πλούτου σε μετρημένους εκπροσώπους μιας παγκόσμιας ελίτ.

Ο “αφυπνισμένος καπιταλισμός” έχει ατζέντα

Την πιεστική έξωθεν επιβολή της ατζέντας των ΛΟΑΤΚΙ+ από τις ΗΠΑ υποδηλώνει σαφώς η Διακήρυξη της κυβέρνησης Μπάϊντεν με θέμα: Memorandum on Advancing the Human Rights of Lesbian, Gay, Bisexual, Transgender, Queer and Intersex Persons Around the World (4 Φεβρουαρίου 2021). Πρόκειται για ένα διάταγμα-ντιρεκτίβα, που επιστρατεύει ολόκληρο τον αμερικανικό μηχανισμό εξωτερικής επιβολής, θέτοντας στη διάθεσή του πανίσχυρους μοχλούς πίεσης και εκβιασμού για να εξαναγκάζει σε συμμόρφωση την εθνική νομοθεσία των άλλων χωρών.

Δεν είναι η πρώτη φορά που συναντάμε τέτοιου είδους απροκάλυπτη εξαγωγή και εκφοβιστική επιβολή του αμερικανικού δικαίου, μέσω παρόμοιων μηχανισμών, στο έδαφος και στην έννομη τάξη ξένων χωρών, με πολύ δυσμενείς συνέπειες αποδόμησης των εν λόγω νομικών συστημάτων και, όχι μόνο. Μήπως, το Δημοκρατικό Κόμμα των ΗΠΑ είναι η νέα Μέκκα του προοδευτικού κινήματος; Η ατζέντα του αφυπνισμένου καπιταλισμού και τα συμπαρομαρτούντα συνθετικά της (δικαιωματισμός, “κουλτούρα της ακύρωσης” κλπ) αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα της νεοφιλελεύθερης ατζέντας για τη μετάβαση του καπιταλιστικού συστήματος σε ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης, της ψηφιακής και πράσινης οικονομίας, που αποδομεί, όπως έχει σχεδιαστεί, όλες τις μέχρι σήμερα σταθερές του για να επιβιώσει το ίδιο.

Ειδικότερα, η ατζέντα αυτή υπηρετεί τη μετάβαση, επιχειρώντας: Πρώτον, να ανασχέσει την αντίδραση στην κοινωνική και πολιτισμική αποδόμηση που αυτή επιφέρει. Δεύτερον, προλειάνει το έδαφος για μια εταιρική “δημοκρατία” με ατομικά, αλλά όχι με κοινωνικά και άλλα δημοκρατικά δικαιώματα. Το ερώτημα που τίθεται είναι ποιος είναι ο ρόλος των λεγόμενων προοδευτικών δυνάμεων σε όλο αυτό το εγχείρημα; Έχουν παραπλανηθεί από την κατ’ επίφασιν ανθρωπιστική διάσταση της woke ατζέντας; Αδυνατούν να οραματιστούν ένα νέο ριζοσπαστικό τρίτο δρόμο προοδευτικής μεταρρύθμισης της κυρίαρχης ατζέντας για την μετάβαση; Ή μήπως έχουν αποφασίσει να αυτοκαταστραφούν;