Στα χνάρια των ιεροεξεταστών του Μεσαίωνα οι εγχώριοι μεταμοντέρνοι διανοούμενοι

Αυτές τις μέρες θυμήθηκα τον Μάρτιν Βάλζερ. Το 2001, όταν ο μεγάλος Γερμανός μυθιστοριογράφος, άνθρωπος δεδηλωμένα αριστερός, μέλος παλιότερα του κομμουνιστικού κόμματος, είχε πρωτόρθει στην Ελλάδα, του είχα πάρει συνέντευξη για την “Καθημερινή”. Και η κουβέντα είχε έρθει στην επανένωση της χώρας του. Θυμάμαι την απεγνωσμένη έκφραση του προσώπου του, σημάδι μεγάλης εσωτερικής ταραχής και οδύνης, όταν του έθετα το ερώτημα. Σημειώνω ότι είχαν περάσει ήδη 10 χρόνια από το γεγονός!

«Σε αντίθεση με άλλους Γερμανούς συγγραφείς και καλλιτέχνες, εσείς σταθήκατε από την αρχή υποστηρικτής της γερμανικής ενότητας.

Ναι, και αυτό μου στοίχισε την απώλεια πολλών φίλων. Είναι απίστευτο, αλλά άνθρωποι που με γνωρίζουν εδώ και τριάντα ή σαράντα χρόνια, μου έκοψαν ξαφνικά την καλημέρα ή άρχισαν να με θεωρούν από τη μία στιγμή στην άλλη ακροδεξιό. Για ένα μεγάλο μέρος των διανοουμένων της πρώην Δυτικής Γερμανίας, η γερμανική διαίρεση ήταν το αναγκαίο τίμημα που έπρεπε να καταβληθεί για τις θηριωδίες του χιτλερισμού. Όμως αυτοί οι άνθρωποι δεν σκέφτονται ιστορικά, σκέφτονται μόνο ηθικολογικά. Αυτό τους κάνει τυφλούς εμπρός στο γεγονός ότι η γερμανική διαίρεση δεν ήταν συνέπεια του Άουσβιτς, αλλά του Ψυχρού Πολέμου».

Ας σκεφτεί κανείς το παράδοξο. Σχεδόν το σύνολο του γερμανικού λαού υποστήριξε με πάθος την επανένωση των Γερμανιών. Και σχεδόν το σύνολο των διανοουμένων, των συγγραφέων, των καλλιτεχνών της χώρας την πολέμησε! Δεν ζούμε το ίδιο τόσα χρόνια τώρα σ’ αυτόν τον τόπο; Γιατί είναι εκκωφαντική η σιωπή των διανοουμένων τις ώρες αυτές. Ενώ η μεγάλη πλειοψηφία νοιάζεται και αγωνιά για την πατρίδα του, λαλίστατοι μεγαλόσχημοι και κεφαλαιογράμματοι θεσμοί που το ‘χουν συνήθειο να παρεμβαίνουν για ψύλλου πήδημα, και που τη συμπαράσταση στους “πρόσφυγες” την είχαν κάνει εργολαβία επαγγελματική, τώρα έχουν καταπιεί τη γλώσσα τους.

Τα προηγούμενα χρόνια δεν υπήρξε φορέας των γραμμάτων και των τεχνών της χώρας που να μην επέδειξε με χίλιους τρόπους την αλληλεγγύη του στους πρόσφυγες. Μια ποιητική βραδιά για τους πρόσφυγες, μια έκθεση για τους πρόσφυγες, ένα μουσικό αφιέρωμα στους πρόσφυγες, ένας σχολικός διαγωνισμός για τους πρόσφυγες κ.ο.κ., κ.ο.κ.

Όσους προειδοποιούσαμε ότι τα πράγματα δεν είναι όπως φαίνονται, ότι οι πραγματικοί πρόσφυγες είναι κλάσμα μικρό στο σύνολο των καινουργιοφερμένων, ότι καμιά κοινωνία δεν μπορεί να δεξιωθεί, πόσο μάλλον να ενσωματώσει και να αφομοιώσει τόσο μεγάλες μάζες ανθρώπων με εντελώς διαφορετικές πολιτισμικές παραστάσεις, ότι με τον τρόπο αυτό όχι μόνο δεν καταπολεμούμε την ξενοφοβία και τον ρατσισμό αλλά τους ανοίγουμε διάπλατα τον δρόμο, όλοι αυτοί και τα φερέφωνά τους στα ΜΜΕ μας κατακεραύνωναν.

Κουνάνε με θράσος το δάχτυλο

Ποιος μπορεί να ξεχάσει την απόπειρα ηθικού διασυρμού που υπέστη η Κική Δημουλά όταν μίλησε κάποτε για την αφόρητη κατάσταση που έχει δημιουργηθεί στην Κυψέλη και στις λαϊκές γειτονιές της Αθήνας; Για “ρατσιστικό παραλήρημα” μιλούσαν οι φυλλάδες. Και όταν τα πλήρη λόγια της ήρθαν στο φως, κανείς από αυτούς που τη διέσυραν δεν ψέλλισε μια συγγνώμη.

Ακόμη και σήμερα, που γίνονται όλα αυτά που όλοι βλέπουμε, κάποιοι εννοούν να μας κουνάνε με θράσος το δάχτυλο, να μας εγκαλούν για αναλγησία και γι’ απανθρωπιά, να αναπαράγουν με ζήλο την προπαγάνδα που χαλκεύουν ο Ερντογάν και τα μίσθαρνα όργανά του. Και να εθελοτυφλούν πλήρως εμπρός στο προφανές: ότι η Ελλάδα δέχεται στυγνή επίθεση από το τουρκικό κράτος.

Το πόσο έχουν αποκοπεί οι διανοούμενοι, οι συγγραφείς και οι καλλιτέχνες μας από τις έγνοιες και τις αγωνίες των πολλών, το βλέπει κανείς βέβαια στα παρακμιακά θεάματα που στεγάζουν τα διάφορα ΕΜΣΤ και οι Στέγες. Μόνο στα πανηγύρια και τα τσαντίρια της Γιάννας ξέρουν ακόμη να προστρέχουν. Κι ετοιμάζονται λέει να συνεορτάσουν τάχατες έναν Αγώνα, που η πολιτεία τους όλη τον διαψεύδει και τον αναιρεί. Η αποξένωση, η πλήρης αυτή αποκοπή του διανοούμενου από τον κοινό πολίτη είναι νομίζω, σε όλη τη Δύση, η δραματικότερη συνέπεια της άκριτης και άκρατης εξατομίκευσης, της αποθέωσης δηλαδή της πιο κυνικής και ναρκισσιστικής εγωπάθειας.

Διανοούμενοι: Επικαλούνται την ομόνοια, ζουν από το μίσος

Ο μεταμοντέρνος δυτικός διανοούμενος είναι η μετενσάρκωση του φιλισταίου κληρικού του Μεσαίωνα: επικαλείται πάντα την αλληλεγγύη, όπως ο πρόγονος του έθυε υποκριτικά στον βωμό της αγάπης. Όμως, το ιδεώδες του είναι αφηρημένο, γι’ αυτό και το προβάλλει πάντα στον απόμακρο, τον θεωρητικό άνθρωπο, που του είναι στην ουσία αδιάφορος, που μπορεί να τον ξεφορτωθεί με μια πράξη τελετουργικής (και επωφελούς, ενίοτε και επικερδούς) ελεημοσύνης.

«Αγαπώ το ανθρώπινο είδος», βάζει έναν τέτοιο να λέει ο Ντοστογιέφσκι στους Αδελφούς Καραμάζωφ, «αλλά βρίσκω προς έκπληξή μου, ότι αγαπώ περισσότερο την ανθρωπότητα στο σύνολό της παρά τον άνθρωπο ξεχωριστά». Και αυτόν ακόμη τον «αφηρημένο άνθρωπο», τον πρόσφυγα, τον μετανάστη, τον μειονοτικό, ο διανοούμενός μας στην ουσία τον εκμεταλλεύεται, τον στρέφει εργαλειακά κατά του τω όντι πλησίον του, του γείτονά του, του ομόγλωσσου, του ομοεθνούς.

Όμοια με τον Ιησουίτη ρασοφόρο του παρελθόντος, ο σημερινός διανοούμενος τον “ουμανισμό” του τον εμπορεύεται. Στήνει σκοτεινούς μηχανισμούς στο όνομα της φιλανθρωπίας. Είναι μέλος των κυνικών ελίτ, αλλά επαίρεται ότι είναι μποέμ και μεγαλοικτίρμων. Κατεξουσιάζει τον δημόσιο λόγο, αλλά παριστάνει τον αντιφρονούντα. Επικαλείται την ομόνοια, ζει όμως από το μίσος. Ομνύει στη δικαιοσύνη, προσκυνά όμως τον διχασμό. Ώς και τα μέσα του, κόπια είναι κι αυτά: την Ιερά Εξέταση την έχει βαφτίσει πολιτική ορθοέπεια. Και στον Index Librorum Prohibitorum, στον κατάλογο των απαγορεύσεων που έχει ανοίξει, ρίχνεται καθημερινά κάθε ελεύθερη φωνή.