Τη Μονή του Σινά και τα μάτια μας!

Το Κάιρο διαβεβαιώνει πως δεν απειλείται το καθεστώς της Μονής του Σινά ούτε η ελεύθερη θρησκευτική δραστηριότητά της. Η ελληνική πλευρά πάντως, από το υπουργείο Εξωτερικών ως τα ΜΜΕ παραμένει επιφυλακτική. Η απόφαση ήρθε ξαφνικά, ελάχιστες ημέρες μετά την επίσκεψη Σίσι στην Αθήνα και ενώ αναμενόταν από μέρα σε μέρα η υπογραφή τελικής συμφωνίας για τις υποθέσεις της μονής του Σινά.

Η αιγυπτιακή φρασεολογία περί “συνέχιση της χρήσης αυτών των περιοχών από τους μοναχούς” δημιουργεί ανησυχία πως, εμμέσως πλην σαφώς, ομολογείται το πέρασμα της ιδιοκτησίας στο κράτος, με τους μοναχούς να μένουν φιλοξενούμενοι ή επικαρπωτές. Σε κάθε περίπτωση πολύ δύσκολα μπορεί να δεχθούμε, πως και η ίδια η μονή και οι εκπρόσωποί της έπεσαν θύματα παρεξήγησης και …ψευδών ειδήσεων. 

Η πιο πρόσφατη ειδησεογραφία αποκαλύπτει φαραωνικά σχέδια τουριστικής ανάπτυξης στην ευρύτερη περιοχή, που συμπλέουν με προσπάθειες ισλαμιστών και εθνικιστών να εξουθενώσουν την ελληνορθόδοξη μονή, ακόμη και με την υπονομευτική δράση των Κοπτών χριστιανών της Αιγύπτου. Οι τελευταίοι όχι μόνο προχωρούν σε κρούσεις κατά των ελληνορθοδόξων περιουσιών, αλλά φθάνουν στο σημείο να διεκδικούν την ίδια τη μονή της Αγίας Αικατερίνης. Ελπίδα μας είναι, μετά  την τόση δημοσιότητα και κινητοποίηση, να ευρεθεί μία λύση που να εξασφαλίζει τα δίκαια της ιστορικής μονής και των αγίων πατέρων που μονάζουν στο θεοβάδιστο όρος, σε ευθεία γραμμή από τον καιρό του Ιουστινιανού. 

Πέρα από τη Μονή του Σινά: Συμβολική υπερδύναμη 

Ο 20ος αιώνας, με τις μεγάλες εικονοκλαστικές, ριζοσπαστικές ιδεολογίες του, υποσχέθηκε έναν νέο άνθρωπο και έναν νέο κόσμο, εγκόσμιες μεσσιανικές θρησκείες με τα δικά του πιστεύω και τους αντίστοιχους επιγείους παραδείσους. Μετά όμως από την ραγδαία κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού και τις πολλαπλές κρίσεις της παγκοσμιοποίησης και της ευρωατλαντικής κυριαρχίας, φάνηκε για άλλη μία φορά πως στην ιστορία δεν υπάρχει “Έτος μηδέν”.

Τα πανάρχαια σύμβολα, οι παραδόσεις, οι ιστορικές μνήμες και οι πολιτισμικές συγγένειες διατηρούν τρομερή την ισχύ τους και συνδέονται άρρηκτα με όλα τα κακά και τα κακά των διεθνών σχέσεων. Ακόμη εντονότερα, στην γειτονιά της Ανατολικής Μεσογείου και της Δυτικής Ασίας, ο θρησκευτικός και συμβολικός παράγοντας αποτελεί, έξω από την εγγενή μεταφυσική και ηθική αξία του (που δεν ποσοτικοποιείται όμως, για αυτό μάλλον την περιφρονούν οι αναλυτές), κλειδί για τις πρακτικές προκλήσεις, την διπλωματία και τον πόλεμο. 

Ο νέος Ελληνισμός και τα κράτη του (Ελλάδα και Κύπρος) φέρει, στενότερα και αμεσότερα από όλα τα ορθόδοξα έθνη, την κληρονομιά της παλιάς ανατολικής οικουμένης, της “καθ’ ημάς Ανατολής”, του Βυζαντίου. Το πιστοποιεί η γλώσσα και η πίστη, η ιστορική ταύτιση, τα μνημεία και τα κειμήλια, ο δικέφαλος αετός και ο θρήνος της 29ης Μαΐου. Κι αν ο ασιατικός Ελληνισμός και η διασπορά της ανατολικής Ευρώπης εξουθενώθηκαν, εξολοθρεύτηκαν κάποτε, και η Μεγάλη ιδέα της ανασύστασης της Βυζαντινής αυτοκρατορίας ηττήθηκε το 1922 (έπεσε ηρωικά στο Σαγγάριο, και πνίγηκε στο λιμάνι της καιόμενης Σμύρνης), μένουν πολύ σημαντικά κέντρα που ακόμη κρατούν.

Είναι το οικουμενικό πατριαρχείο, η πρώτη (κατά τάξιν τιμής) αρχή της παγκόσμιας ορθοδοξίας, με όλα του τα προβλήματα και τις πιέσεις που δέχεται. Είναι τα πρεσβυγενή πατριαρχεία της ανατολής, η πονεμένη Ιερουσαλήμ, η ένδοξη και ιεραποστολική Αλεξάνδρεια. Είναι το Άγιον όρος, το περιβόλι της Παναγίας, πόλος έλξης επισκεπτών κάθε φυλής και πίστης από τις άκρες της γης. Και οι χιλιάδες των Ρωμιών του Λεβάντη, στη Συρία και τον Λίβανο, που όλο και περισσότερο τείνουν τις καρδιές και τα χέρια τους στην Ελλάδα, ζητώντας μία σανίδα σωτηρίας μέσα στους αδιάκοπους πολέμους. 

Η Ελληνική Ορθοδοξία κατέχει ακόμη προνομιακή θέση σε δύο από τα πιο συμβολικά φορτισμένα και ιερά σημεία για όλους τους χριστιανούς: τον Πανάγιο Τάφο από όπου ανέστη ο Ιησούς Χριστός, και το θεοβάδιστο όρος Σινά, στην Αγία Κορυφή του οποίου ο προφήτης Μωυσής έλαβε τις πλάκες του νόμου από τον Θεό. Νωρίτερα, εκεί είχε συναντήσει και την Καιόμενη Βάτο, μέσα από την οποία του αποκαλύφθηκε ο Θεός, με τον μυστικό λόγο “ἐγώ εἰμι ὁ ὤν”. Και τι δεν θα έδιναν, και τι δεν έχουν κάνει κατά καιρούς άλλες χώρες, για να υφαρπάζουν όλα αυτά τα συμβολικά κάστρα, να εκμεταλλευτούν την πολιτική και πληθυσμιακή αδυναμία του Ελληνισμού τους τελευταίους αιώνες. 

Η εξωτερική πολιτική της χώρας οφείλει να δώσει μεγαλύτερη προσοχή σε αυτό το πνευματικό σύμπαν, την πνευματική κληρονομιά της ελληνικής Ανατολής, το χαμένο βασίλειο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, του Ηρακλείου και του Ιωάννη Δαμασκηνού. Για πολύ καιρό είχαμε προσχωρήσει στο προοδευτικό δόγμα της απαλοιφής των ταυτοτήτων, στην ομογενοποίησης της ανθρωπότητας μέσα από την ατομική ηδονοθηρία και τα είδωλα της Coca Cola και των McDonald’s (*).

Όλες οι χώρες παίρνουν από την ιστορία και τις παραδόσεις τους δύναμη και έμπνευση, εξαντλούν την τελευταία σταγόνα ήπιας ισχύος που μπορούν να αξιοποιήσουν. Η Τουρκία χρησιμοποιεί το Ισλάμ για να κάνει προβολή ισχύος, και να ασκεί επιρροή στους μουσουλμάνους των Βαλκανίων, της Δυτικής Ευρώπης και της Αφρικής. Είναι γνωστό πως η Ρωσία κάνει πολιτική χρήση της Ορθοδοξίας, ή και του Ισλάμ ακόμη, για να προωθήσει την εσωτερική συνοχή και την εξωτερική ηγεμονία.

Αντιστρόφως, οι ΗΠΑ έχουν την δική τους εκκλησιαστική πολιτική στην ανατολική Ευρώπη, ενώ βλέπουν με ικανοποίηση πως οι προτεσταντικές ιεραποστολές στην Λατινική Αμερική φέρνουν την ανάδειξη δεξιών, φιλοαμερικανικών και φιλοϊσραηλινών κομμάτων. Την ίδια στιγμή που οι ορθόδοξοι της Συρίας λένε με λύπη, πως τους έχουν προσεγγίσει όλες οι εκκλησίες και ομολογίες του πλανήτη, εκτός από τους Έλληνες… 

Φορώντας την πανοπλία της ιστορίας 

Η Ελλάδα μπορεί να γίνει συμβολική υπερδύναμη, ειδικά στον καιρό της ακραίας αξιακής κρίσης του δυτικού κόσμου. Όχι μόνο με όρους χρησιμοθηρικούς, για μία καλύτερη εξωτερική πολιτική και “χαρτιἀ” στο παίγνιο της ισχύος, αλλά για την εσωτερική, ηθική και πνευματική της εξυγίανση – παράγων απαραίτητος μέσα στην επικρατούσε σήψη και σύγχυση. Η Ελλάδα  άλλωστε δεν έχει κατακτητικά σχέδια, μπορεί να τείνει προς όλους κλάδον ελαίας, και να παίξει ρόλο διαμεσολαβητή σε όλες τις πολιτισμικές συγκρούσεις της περιοχής. 

Ενδεδυμένη την πανοπλία του πνεύματος, ως ο ίδιος της ο εαυτός και κανενός αντίγραφο ή κακέκτυπο, μακριά από “ληγμένες” και αφελώς αισιόδοξες θεωρίες για το προδιαγεγραμμένο μέλλον της ιστορίας και του πολιτισμού, η Ελλάδα μπορεί να εξασφαλίσει όχι μόνο την επιβίωση, αλλά και την εις βάθος κάθαρση και λεύκανσή της από το ασήκωτο, συντριπτικό βάρος που επικάθεται σε κάθε ελληνική ψυχή τόσον καιρό τώρα. 

(*) Την δεκαετία του 1990, όταν η πτώση της ΕΣΣΔ και η «μονοπολική στιγμή» πλανητικής ηγεμονίας των ΗΠΑ είχαν δημιουργήσει την ψευδαίσθησης της παγκόσμιας ειρήνης και ενοποίησης, διπλωματία των McDonald’s ονομάστηκε η θεωρία, σύμφωνα με την οποία εάν σε δύο χώρες υπάρχουν καταστήματα McDonald’s, υπάρχει μεταξύ τους σύμπτωση οικονομικών συμφερόντων άρα ο μεταξύ των πόλεμος είναι αδιανόητος.  Θυμίζουμε πως στην Ινδία υπάρχουν 665 McDonald’s, στο Πακιστάν 69, στην Ουκρανία 124 και στην Ρωσία, πρίν κλείσουν με την εισβολή του 2022, 850.