Τί θα κάνουμε που οι πολιτικοί μας δεν έχουν “Κα”; – Λέτε να πιάσει ένα τάμα;

Στην αρχαία Αίγυπτο, στα θεμέλια του τότε πολιτικού συστήματός της, βρισκόταν μια μεταφυσική, μαγική έννοια: το “Κα” του εκάστοτε Φαραώ. Θα ήταν δύσκολο να προσδιορίσουμε τη σημασία και τη λειτουργία του κι ακόμα πιο δύσκολο να εντάξουμε τον όρο στο σημερινό εννοιολογικό φάσμα της πολιτικής θεωρίας. Περιγραφικά θα μπορούσαμε να πούμε ότι πρόκειται για την ζωογόνο δύναμη. Την θεϊκή ή την μαγική ιδιότητα του ηγεμόνα να διεγείρει τις δυνάμεις που δίνουν και στηρίζουν τη ζωή στη φύση, στους ζωντανούς οργανισμούς, στους ανθρώπους.

Η έννοια δεν χάθηκε στον χρόνο, με διάφορους τρόπους και μορφές επιβίωσε. Την συναντούμε στην μεσαιωνική βασιλεία όπου οι ηγεμόνες, όπως περίπου και οι άγιοι, μπορούσαν να κάνουν θαύματα, ήταν κατ’ εξοχή “θεραπευτές”. Αυτός ήταν ο λόγος που η στέψη τους εμπεριείχε τελετουργικά την “ιεροποίηση” (sacre) και ήταν στην ουσία της μια θρησκευτική κι όχι πολιτική τελετή.

Στα 1825 ο μικρός αδελφός του άτυχου Λουδοβίκου 16ου της Γαλλίας, ο Κάρολος ο 10ος, επιθυμώντας να επαναφέρει το κύρος της ταλαιπωρημένης γαλλικής μοναρχίας στα πρότερά του ύψη, στέφθηκε στη ιερή πόλη Ρεμς με το τελετουργικό αυτό. Ήταν ο τελευταίος των θαυματουργών Βασιλέων της Γαλλίας. Το ότι είναι και ο μόνος Γάλλος μονάρχης που έχει τον τάφο του έξω από την Γαλλία δείχνει την απόλυτη αποτυχία των ιδιοτήτων του.

Η θαυματουργή διάσταση των ηγεμόνων δεν ήταν απαλλαγμένη από κινδύνους. Στην περίπτωση της Αιγύπτου οτιδήποτε πήγαινε στραβά με την ζωογόνο ετήσια πλημμύρα του Νείλου, οποιαδήποτε “πληγή του Φαραώ”, επιδημία, καταστροφή σοδειάς, ή άλλα επώδυνα, χρεώνονταν απευθείας στον ηγεμόνα: το δικό του “Κα” δεν απέδιδε! Στην περίπτωση αυτή θα ήταν τυχερός αν έχανε μόνο τον θρόνο του, ενίοτε μπορούσε να χάσει και τη ζωή του.

Υποκαθιστώντας τον “λόγο του Θεού”

Ετούτες οι παλιές παραδόσεις αντέχουν στον χρόνο. Οι καθήμενοι επί των θρόνων της εξουσίας αρέσκονται πάντοτε στην ιδέα ότι, πέρα από τις πολιτικές τους δικαιοδοσίες, έχουν και αντίστοιχες επί του υπερβατικού. Είναι κατά κάποιο τρόπο θαυματουργοί. Ίσως βοηθάνε σε αυτό εκείνα τα Μέσα που –για άγνωστο λόγο– φέρουν τον τίτλο “μαζικής ενημέρωσης” την ώρα που επιδίδονται αποκλειστικά και μόνο στη “μαζική προπαγάνδα”, την εξύμνηση και το λιβάνισμα του ηγεμόνα. Έχουν επάξια υποκαταστήσει τον παλιό καλό “λόγο του Θεού” που από το όποιο Ιερό Βήμα, ή τον όποιο μιναρέ, πιστοποιούσε επίμονα την τάξη του κόσμου και, ως εκ τούτου, τις υπερβατικές ιδιότητες του ηγεμόνα.

Είτε το θέλουν, είτε δεν το επιθυμούν, οι επικεφαλής κυβερνήσεων και κρατών αισθάνονται ότι οδηγούν τους λαούς τους στη βάση κάποιων εσωτερικών ιδιοτήτων από αυτές που δύσκολα θα αναγνώριζε και θα ταξινομούσε ο Ορθός Λόγος των Διαφωτιστών. Εντάξει, αυτό συμβαίνει κυρίως στους ηγέτες ανερχόμενων δυνάμεων. Όσο το “Κα” του Ερντογάν απέδιδε καρπούς, τόσο περισσότερο ο ίδιος και οι γύρω του τού προσέδιδαν μαγικές ιδιότητες.

Είναι αμφίβολο εάν πιστεύουν ότι ο εν λόγω ηγέτης μπορεί να διασχίζει τα “κοσμικά επίπεδα” – βασική ιδιότητα για όποιον Θεό – να πεθαίνει και να ανασταίνεται για να το πούμε απλά. Οπωσδήποτε όμως, τα όσα δείχνει και τα όσα πετυχαίνει, πιστοποιούν ότι του χρειάζεται ένας Ναός! Από εκείνους μάλιστα που έχουν ιστορικά αποδείξει την θαυματουργή τους αξία.

Η Αγία Σοφία, με την ζωογόνο της δύναμη κράτησε μια αυτοκρατορία για χίλια τόσα χρόνια – λίγο το έχετε; Εξάλλου ο Ερντογάν επιδεικνύει μια ασυνήθιστη σεμνότητα. Προτιμά τον τίτλο του Χαλίφη από εκείνο του Θεού. Ο Χαλίφης είναι απλά ένας ταπεινός “Οδηγός των Πιστών”. Ένας “ποιμένας” στα καθ’ ημάς ιερά και όσια, αν και είναι απίθανο το γενεαλογικό του δένδρο να σχετίζεται με τους Κουραϊσίτες. Πάντως, την Αγία Σοφία την μετέτρεψε σε τζαμί και στις 29 Μαΐου φρόντισε να εορτάσει με οθωμανικό τρόπο την Άλωση της Πόλης.

Σύγκριση με Φαραώ

Στην από εδώ πλευρά του Αιγαίου η διαδοχή νεαζόντων ηγετών (Παπανδρέου τζούνιορ, Σαμαράς, Τσίπρας, Μητσοτάκης τζούνιορ) δεν έφερε στην επιφάνεια κανενός είδους “Κα”, οπότε η σύγκριση με τους Φαραώ τελειώνει εκεί. Ευτυχώς, διότι όταν αποτιμούμε τα έργα και τις ημέρες τους στα δώδεκα και βάλε χρόνια που πέρασαν, εάν ζούσαμε στην αρχαία Αίγυπτο, η τύχη τους μάλλον δεν θα ήταν αγαθή. Μάλλον θα τους είχαν πνίξει από καιρό στο Νείλο.

Τα ήθη και τα έθιμα, όμως, έχουν αλλάξει από τον παλιό καιρό των Φαραώ. Σήμερα, για παράδειγμα, η απουσία του “Κα”, δεν χρεώνεται στον ηγεμόνα. Ετούτη την απουσία, όπως και τις δανειακές υποχρεώσεις που αυτή δημιούργησε, την πληρώνουν όλοι οι υπήκοοι, ολόκληρη η χώρα. Την πληρώνει σε χρήμα – αυτό είναι το εύκολο, μας κάνουν “διευκολύνσεις” οι πιστωτές. Την πληρώνει, όμως, και σε είδος: σε εθνική κυριαρχία, ίσως σε επικράτεια (αν δεν ανασχέσουμε τον Ερντογάν), σε ευημερία και αξιοπρέπεια.

Και τι θα κάνουμε τώρα ως λαός χωρίς αυτό το απαραίτητο, το “Κα” που δεν έχουν οι πολιτικοί ηγέτες μας; Σε τέτοιες δεινές περιστάσεις, όπως οι τωρινές, οι πρόγονοί μας έκαναν κάποιο Τάμα. Κατά προτίμηση τάμα στην Παναγιά που μας είχε και σε εκτίμηση. Το έκανε και ο Κολοκοτρώνης πριν 200 χρόνια και ψιλοέπιασε… Λέτε;