Τραμπ: Το φάντασμα του λαϊκισμού ταράζει τους γκλομπαλιστές

Όχι βέβαια πως κάτι τέτοιο εμφανίζεται για πρώτη φορά στον πλανήτη. Αρκεί κανείς να κάνει απόξεση του δυτικού πολιτισμού και θα ανακαλύψει ολόκληρες οροσειρές από απολυταρχισμούς και παγωμένα πρόσωπα που τιμωρούσαν μέσα από σύστημα οποιοδήποτε μετερίζι αντίστασης.

Σήμερα η σπηλαιόβια σκέψη κάνει υπερορίες από τα μέσα παραπληροφόρησης υποστηρίζοντας ότι ο κόσμος με το δίδυμο Τραμπ-Μασκ θα οπισθοδρομήσει σε εποχές ναζιστικής εποχής. Τα δελτία σύνθετου παραληρήματος καλλιεργούν τον τρόμο και καλούν τους λαούς σε αντίσταση. Μην αφήνετε κάποιους να σας πάνε σε αχαρταγράφητα νερά, ο πλανήτης μας είχε έναν προορισμό, μην επιτρέψετε να αλλάξει πορεία από τον λαϊκισμό, μας προστάζουν με ύφος, οι πιστοί μισθοφόροι του πεπρωμένου μας.

Η λογοκρισία κλονίζεται

Μήπως όμως κάτι έχει αρχίσει να ηχεί και να αντηχεί στη συνείδηση των λαών; Ενδεχομένως οι λαοί να μην είναι τόσο ναρκωμένοι από τη στρογγυλεμένη κατεστημένη ηλιθιότητα, να μην έχουν εθιστεί στις μπαλαφάρες των ψευδο-ειδικών και στα θλιβερά ρητορικά ράκη της μπλοφαδόρικης ενημέρωσης. Φαίνεται ότι έχουν αποκτήσει μια εμπειρία (το είδαμε στις ΗΠΑ) η οποία δεν υπάρχει ως οριστική απόφαση, ως πρόγραμμα, ως σχέδιο, αλλά υπάρχει ως κίνηση.

Επίσης δείχνουν ότι έχουν περιορίσει την ακοή τους στους κρότους που ακούγονται από τις τυμπανοκρουσίες των κενολογιών και από τα απέθαντα γκομπαλιστικά εμβατήρια. Ο Ζωρζ Μπιρντώ υποστήριζε ότι υπάρχει «πολύ λίπος από το στρογγυλοκάθισμα της εξουσίας» και ως εκ τούτου τα πολιτικά παιχνίδια και τα στρατηγήματα όλο και περισσότερο με αταλάντευτη υπομονή θα μας πολιορκούν.

Ο Ρεζί Ντεμπρέ έλεγε ότι «ο προοδευτισμός είναι η άρνηση να δεχτείς την αξία». Και να που σιγά, σιγά, φθάσαμε να λέμε ότι η λογοκρισία αποτελεί την παραγωγή της γνώσης. Ακόμη και οι αποκαλύψεις του Έλον Μασκ και του Μαρκ Ζάκερμπεργκ για τις επιβαλλόμενες λογοκρισίες κατά τη διάρκεια της πανδημίας του Covid σκεπάζονται από τη συνωμοτική κλίκα της ενημέρωσης. Το σύνθημα μέχρι τώρα ήταν ένα (ας ελπίσουμε ότι θα δεν θα είναι για πολύ) και απαιτούσε να προσκυνήσουμε αυτό που σας λιώνει εκείνο που σας ομογενοποιεί γιατί έτσι θα μπορούμε να λέμε με δόξα κοκόρου ότι ανήκουμε στη μεγάλη παγκοσμιοποιημένη οικογένεια του πολτού. Πάντα η φάρσα έπαιζε με την αντοχή μας.

Ο Τραμπ, ο λαϊκισμός και η επιστροφή της πολιτικής

Τι είναι όμως λαϊκισμός; Είναι γεγονός ότι ο “λαϊκισμός” έχει χρησιμοποιηθεί με υποτιμητικούς όρους ως μια «παρανοϊκή» και αντιδημοκρατική πολιτική έκφραση (Richard Hofstadter). Είναι όμως αυτός ο μόνος τρόπος κατανόησης της ιστορίας του;

Ο αριστερός στοχαστής Ερνέστο Λακλάου μας έλεγε ότι η δύναμη του λαϊκισμού είναι να επαναπολιτικοποιεί το λαό. Η Laura Grattan στο έργο της “Populism’s Power: Radical Grassroots Democracy in America” υποστηρίζει ότι υπάρχει ένας λαϊκισμός δημοκρατικός, ριζοσπαστικός και επαναστατικός που επιδιώκει να δράσει με πλουραλιστικούς, εξισωτικούς τρόπους, ιδιαίτερα σε μια εποχή που η δημοκρατική και πολιτική δράση απειλείται από την άνοδο της οικονομικής ισχύος των επιχειρήσεων και το ξεπούλημα της δημόσιας σφαίρας.

Μάλιστα η Laura Grattan βλέπει στη λαϊκιστική παράδοση των ΗΠΑ μια επίμονη φιλοδοξία εκδημοκρατισμού. Και τοποθετεί τον λαϊκισμό ως μια δύναμη που μπορεί να εμψυχώσει τη λαϊκή κυριαρχία και να ενθαρρύνει τους απλούς ανθρώπους να ασκούν περισσότερη εξουσία στην καθημερινή τους ζωή.

Στη σύγχρονη πολιτική – θα μας πει η Grattan –  ο λαϊκισμός αντλεί τη δύναμή του από το ιδεώδες της λαϊκής κυριαρχίας, το οποίο υποστηρίζει ότι οι πολίτες είναι η θεμελιώδης πηγή εξουσίας μιας νόμιμης πολιτικής τάξης, ενώ εγείρει συνεχή ερωτήματα σχετικά με τις έννοιες, τα όρια και τις προοπτικές της δημοκρατίας. Μήπως τελικά ο λαϊκισμός αναζωπυρώνει την αντίσταση απέναντι στους ιδιοκτήτες της κακής μας τύχης;