Αλέξανδρος Υψηλάντης: 195 χρόνια από τον θάνατό του

31/1/1928: Πεθαίνει ο Αλέξανδρος Υψηλάντης. Ένας ελάχιστος φόρος τιμής στον άνδρα και την Οικογένεια που τον ανάστησε… Μια οικογένεια πρότυπο  αφοσίωσης στην Εθνική υπόθεση… Μια οικογένεια υποκείμενο της ιστορίας. Ένας ελάχιστος φόρος τιμής στον άνθρωπο που ανέλαβε την κήρυξη της Επανάστασης του 1821,και μια αναφορά στην σχέση Καποδίστρια-Υψηλάντη.

Ο Υψηλάντης γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη στις 12/12/1792 και πέθανε στην Βιέννη 31/ 1/1828/, αμέσως μετά την αποφυλάκιση του από τις αυστριακές φυλακές. Γεννημένος σε μια  ηγετική Φαναριώτικη οικογένεια αφιερωμένη στην απελευθέρωση των Ελλήνων αλλά και των Χριστιανών από την οθωμανική κυριαρχία. Μια απελευθέρωση που ασφαλώς σχεδιάστηκε και ξεκίνησε πολύ ενωρίτερα από την ίδρυση  της Φιλικής Εταιρείας/ Ο Υψηλάντης κατάγεται από μια οικογένεια από αυτές που σφράγισαν την ιστορία..

Την Ελληνική Ιστορία, την Βαλκανική Ιστορία (ο καθοριστικός ρόλος τους στις Σέρβικες Επαναστάσεις 1804,1814,1815,  είναι απόλυτα τεκμηριωμένος) αλλά και την Οθωμανική Ιστορία. Την ιστορία των Ρωσο-Οθωμανικών σχέσεων και των Οθωμανο-Ευρωπαϊκών σχέσεων.

Μια οικογένεια με ρίζες στην περιοχή Υψηλά της Βυζαντινής Τραπεζούντας από όπου και το όνομα της οικογένειας. Ασφαλώς δεν είναι ατύχημα ότι ο Ρήγας Φεραίος εργάστηκε και μαθήτευσε στην οικογένεια Υψηλάντη. Μια οικογένεια που συνεργάστηκε με την οικογένεια Καποδίστρια. Συνεργάστηκε και με τον Ιωάννη Καποδίστρια στην στήριξη της Σερβικής Ανεξαρτησίας.

Σήμερα επαναφέρω στην προσοχή σας την παραγνωρισμένη  ή αποσιωπημένη αλλά κι αποκαλυπτικότατη επιστολή του Αλεξάνδρου Υψηλάντη στον Τσάρο Νικόλαο, τον Τσάρο που διαδέχτηκε στον ρωσικό θρόνο τον  αδελφό του Αλέξανδρο στα 1826. Αποκαλυπτική των  ρόλων και ευθυνών όσων μετείχαν στο ξέσπασμα του 21. Αποκαλυπτική της αλήθειας ότι  ο Υψηλάντης δεν ενέργησε μόνος.

Αποκαλυπτική των βασικότερων πτυχών της Επανάστασης του 21. Μιας Επανάστασης που  γιορτάσαμε τα 200 χρόνια της αλλά γνωρίζουμε ελάχιστα για αυτήν. Αποκαλυπτική του πότε και γιατί προσεφέρθη στον Αλέξανδρο Υψηλάντη το ποτήριον του ηγετικού ρόλου…

Τα σύμβολα της Επανάστασης του 21

Αξίζει όμως μια επισήμανση   των  αρχικών συμβόλων της Επανάστασης του 21. Τα σύμβολα πολλές φορές αποκαλύπτουν περισσότερα από τις διακηρύξεις / Αξίζει να επισημάνουμε το “Μάχου Υπέρ Πίστεως και Πατρίδος” του Υψηλάντη. Το “ΠΙΣΤΙΣ-ΠΑΤΡΙΣ” από το οικόσημο Καποδίστρια και τις “τρεις λέξεις” από την σημαία του Ιερού Λόχου, το περίφημο “Εν τούτω Νίκα”. Λέξεις που κατά την παράδοση αποτέλεσαν την ιδρυτική διακήρυξη της Ορθόδοξης Χριστιανικής Ανατολής και τις επιλέγει μαζί με τον Φοίνικα, να κοσμεί το φλάμπουρο της Επανάστασης του ’21. Βέβαια  είναι δύσκολο σε κάποια θεωρητικά και ιδεολογικά αφηγήματα  να αποδεχτούν ότι μια επανάσταση και μάλιστα η Επανάσταση του 21  γίνεται με πρωτεργάτες μια οικογένεια πριγκίπων και έναν Κόμη.

Μετά την αποφυλάκιση του από το αυστριακό κολαστήριο, 24/11/1827, ο Αλέξανδρος Υψηλάντης και λίγες μέρες πριν τον θάνατο του (31/1/1828), στέλνει μια επιστολή στον Τσάρο Νικόλαο, τον Τσάρο που διαδέχτηκε τον Αλέξανδρο στον Θρόνο της Ρωσίας.

Με την αποκαλυπτική αυτή επιστολή ο Υψηλάντης επιβεβαιώνει ότι δεν κινήθηκε μόνος, αντίθετα ότι κινήθηκε σε συμφωνία και συνεργασία με τον Καποδίστρια, καταγγέλλει τον Μέτερνιχ ότι χρησιμοποίησε μέχρι και πλαστογραφία ώστε να τον εμφανίσει συνεργάτη Γαλλικών μυστικών εταιρειών και τέλος καταθέτει ότι ο Τσάρος Αλέξανδρος τουλάχιστον από τα 1816 γνώριζε τα της Εταιρείας… ενεθάρρυνε και ενίσχυε οικονομικά δημιουργούσε όχι μόνον ελπίδες αλλά ύψιστο ενθουσιασμό .

Η επιστολή προς τον Τσάρο Νικόλαο

Η επιστολή που γράφεται από έναν άνθρωπο που έχει επίγνωση της ελεεινής, όπως την χαρακτηρίζει κατάστασης της υγείας του, τον επαναστάτη που “απελευθερώνεται” με όρο να μην εγκαταλείψει την Αυστρία… που απελευθερώνεται με όρο να μην επισκεφθεί την πατρίδα για την οποία αυτός και η οικογένεια του θυσίασαν τα πάντα. Είναι επιστολή εξομολόγησης.

Η επιστολή του εθνικού απελευθερωτή, που ως τελευταία του επιθυμία έχει δηλώσει να αφαιρεθεί η καρδιά του από το σώμα του, και να μεταφερθεί στην Ελλάδα, είναι επιστολή εξομολόγησης ενώπιον του επερχομένου θανάτου. Δέχομαι αυτήν την επιστολή ως μαρτυρία αληθείας:

«Αλλ’ η απελευθέρωσις αυτή, Μεγαλειότατε, εις ην αξιώσαντες συνηνέσατε άνευ περιορισμού, μοι απεδόθη ατελής, εφ’ όσον η Αυστριακή Κυβέρνησις συνήνεσεν, απαιτήσασα παρ΄ εμού τον επί τιμήν λόγον, ότι ουκ απελεύσομαι της επικρατείας αυτής…

Εάν το μίσος τούτο, όπερ εδημιούργησε τόσας συκοφαντίας, όπως συντρίψη εμέ εν τη γνώμη της Α.Μ. του αυτοκράτορος Αλεξάνδρου, μη αρκεσθέν δια της αυστηρότητος της φυλακίσεώς μου, όπως αποτρέψη την δικαίωσίν μου ενωπίον του ένδοξου αδελφού Υμών, θέλη εισέτι την εκμηδένισίν μου, δια ν’ ασφαλίση καλλίτερον το απόκρυφον των απεχθών μηχανορραφιών αυτού εάν δεν υψωθή υπέρ εμού η φωνή των ανθρώπων, οίτινες γνωρίζουν τα πράγματα και χαίρουν της κοινής υπολήψεως, ίνα δικαιώσωσιν ευκόλως την διαγωγήν μου, τολμώ να πιστεύω ότι καθ’ ην στιγμήν εξαιτούνται την προστασίαν του Ηγεμόνος μου και ήδη ευεργέτου μου, το καθήκον μοι επιβάλλει όπως αποπειραθώ ν΄ απολογηθώ ενωπίον της Υμετέρας Αυτοκρατορικής Μεγαλειότητος, εμπιστευόμενος εις την φρόνησιν Υμών γεγονότα μέχρι της σήμερον κρυπτόμενα εν τω στήθει μου και ων η αποκάλυψις μου επιβάλλεται δια να τύχω της οφειλομένης μοι δικαιοσύνης.

Πάντες σχεδόν οι περί της Επαναστάσεως των Ελλήνων γράψαντες έκριναν εύλογον όπως ομιλήσωσι και περί εμού και, κατά τον “Αυστριακόν Παρατηρητήν” και τίνας άλλους λιβελλογράφους, τας αυτάς επανέλαβον συκοφαντίας, πάντα συνεσώρευσαν τα σφάλματα επ’ εμού και πάσαν κατέβαλον δύναμιν όπως παραστήσωσιν εμέ, ενωπίον του Κοινού, νέον μανιωδώς φιλόδοξον, όστις, εν τη παράφρονι εξάψει αυτού και άνευ ελπίδος σωτηρίας, έσυρε το έθνος αυτού εις την απώλειαν. Ουδέν τούτου ψευδέστερον…

Ο κόμις  Καποδίστριας, ον συνεβουλεύθην, συνεφώνησε προς την γνώμην μου, εύρε τα σχέδια και τας παρασκευάς μου καλάς και καταλλήλους και μοι συνεβούλευσεν ίνα ενεργήσω και επιχειρήσω την έναρξιν τούτων μη δεικνύων διασταγμόν τινα περί της επιτυχίας… Ιδού η αρχή, εφ’ ης εστηρίχθη πάσα επιχείρησις και καθ’ ην ενήργησα εν πάση πεποιθήσει, πιστεύων ότι η Α.Μ. ο Αυτοκράτωρ ην εντελώς σύμφωνος, ως αυτός ούτος ευδοκήσας, μοι ωμίλησε πλειστάκις εν Πετρουπόλει και εν Τσάρσκοϊ Σέλο.

Αληθές ότι η Α.Μ. ωμίλει πάντοτε αορίστως αλλά πάντοτε επίσης μετ’ ευμενείας τοιαύτης, οία εξήπτεν έτι μάλλον τας ελπίδας μου και μετέτρεπεν εις βέβαιον μέλλον. Νομίζω ότι ακούω αυτού λέγοντος προς εμέ, μετά της συνήθους αυτώ αγαθωσύνης: «Δεν θ’ αποθάνω ευχαριστημένος, εάν δεν κατορθώσω κάτι δια τους ατυχείς Έλληνάς μου. Σημείον μόνον εκ του ουρανού αναμένω προς τούτο· και θέλω διακρίνει αυτό ουχί άλλως, ή όταν μοι υποδείξωσι τούτο αυτοί οι Έλληνες, καθιστάμενοι άξιοι, όπως γίνωσιν ευτυχείς, και δυνηθώ να είπω: Βλέπετε αυτούς; Ζητούσι την ελευθερίαν αυτών· είναι άξιοι ταύτης·ας βοηθήσωσμεν λοιπόν αυτούς. Πλην μετά φρονήσεως προσέθετε. Πρέπει να σκεφθώ και εγώ επί τούτου. Μία σφαίρα, παρά τον Ίστρον ριπτομένη, θα πυρπολήση σύμπασαν την Ευρώπην.

Άλλως δε, και αν δεν έλαβεν η Α.Μ. ο Αυτοκράτωρ γνώσιν των καθέκαστον, η κατά την στιγμήν της εκρήξεως, βέβαιον είναι ότι συνεφώνει επί της αρχής, και από του έτους 1816 γνωρίζων την ύπαρξιν της μυστικής Εταιρείας υπέτρεφε σχέδια, τα οποία συχνάκις άφηνε να διαφαίνωνται, ενώ ωμίλει, όταν οι Έλληνες ήρχοντο ικετεύοντες την γενναιότητα αυτού, και πάντοτε απήρχοντο πλήρεις ευεργετημάτων. Οι Έλληνες ούτοι πανταχού επανελάμβανον μετ’ ενθουσιασμού τας πλήρεις ευμενείας εκφράσεις της Α.Μ. του Αυτοκράτορος και τας ελπίδας τας οποίας έδιδεν εις αυτούς δια το μέλλον.

Ούτως εσχηματίσθη προφητική τις ηχώ, αντηχούσα εις πάσαν γωνίαν της Ελλάδος και υπεκκαίουσα πάσαν καρδίαν, δια του ιερού πυρός του ενθουσιασμού και της προσηλώσεως εις την Πατρίδα. Εις την αιτίαν ταύτην επίσης οφείλεται η άπειρος επιτυχία και το αποτέλεσμα των επιστολών μου και των μυστικών προκηρύξεών μου προς τους προύχοντας και τους καπετανέους της ξηράς και της θαλάσσης, ως και ο ζήλος ο χαρακτηρίσας τας πρώτας επιχειρήσεις, εκτελεσθείσας δια τόσω ελαχίστων μέσων….»

Το μίσος της Αυστρίας

»Εις την αιτίαν ταύτην επίσης οφείλεται η άπειρος επιτυχία και το αποτέλεσμα τω επιστολών μου και των μυστικών προκηρύξεών μου προς τους προύχοντας και τους καπετανέους της ξηράς και της θαλάσσης, ως και ο ζήλος ο χαρακτηρίσας τας πρώτας επιχειρήσεις, εκτελεσθείσας δια τόσω ελαχίστων μέσων.

Με κατηγορούσι, κατά μείζονα λόγον, ότι κακώς εξέλεξα την στιγμήν και εξώθησα τα πράγματα…. πληροφορούμενος υπό ασφαλών πληγών ότι η Πύλη υπήρχεν εν γνώσει της συνωμοσίας και ο κίνδυνος επέκειτο, υπεχρεώθην όπως δώσω το σύνθημα, ριπτόμενος εις τας δύο ηγεμονίας, και, ελκυομένης προς αυτάς όλης της προσοχής της Πύλης, δυνηθώσι πολλαί της Ελλάδος επαρχίαι να προπαρασκευασθώσιν ευκολώτερον….

….Ιδού, Μεγαλειότατε, όλαι αι συνωμοσίαι και η μηχανορραφία αυτή, ην η Αυστριακή διπλωματία, κατά την σύνοδον της Λουβιάννης, κατέστησεν εν καιρώ ύφασμα φρίκης και κακουργημάτων· και επειδή η Α.Μ. ο Αυτοκράτωρ ηρνείτο να πιστεύση εις τούτο, η αυτή διπλωματία όπως πείση αυτόν, έσχε την ανήκουστον θρασύτητα, ίνα δείξη τούτω αλληλογραφίαν επίβουλον, μεταξύ εμού και των φιλελευθέρων των Παρισίων. Αναξιοπρεπής δολιότης, αλλ’ επιτυχούσα, διότι τότε μόνον η Α.Μ. ο Αυτοκράτωρ, κύπτων εις αποδείξεις, ας επίστευεν αληθείς, κατέθλιψεν ημάς, εμέ μεν εγκαταλείπων εις το μίσος της Αυστρίας, το δε Έθνος εις την εκδίκησην των Τούρκων, συμβουλευομένων, οδηγουμένων και υπηρετουμένων παρ’ όλων των Ευρωπαϊκών φίλων αυτών.»