Η απελευθέρωση του Μεσολογγίου και η σύγκρουση Βρετανών-Καποδίστρια

Μια σύντομη, αλλά απόλυτα κατατοπιστική περιγραφή από τον Κερκυραίο ιστορικό, Ανδρέα Ιδρωμένο, για την αγγλική προσπάθεια ματαίωσης της απελευθέρωσης του Μεσολογγίου:

«Απελθών δε των Σαλώνων ο πληρεξούσιος του Κυβερνήτου μετά τρισχιλίων ανδρών και τη επικουρία του εν τω Κορινθιακώ στολίσκου, τη 29 Μαρτίου 1829, επεχείρησε την πολιορκίαν της Ναυπάκτου, του Μεσολογγίου και του Ανατολικού υπερασπιζομένων υπό πεντακισχιλίων Τούρκων. Ήδη από της 17ης Απριλίου είχε παραδοθή το φρούριον του Αντιρρίου. Και της μεν Ναυπάκτου η φρουρά συνθηκολογήσασα παρέδωκε το φρούριον αυτώ τω Κυβερνήτη προσελθόντι τη 23η Απριλίου.

»Μετά τίνας δε ημέρας δια συνθηκολογίας ωσαύτως παρεδόθησαν τω πληρεξουσίω του Κυβερνήτου τα φρούρια του Μεσολογγίου και του Ανατολικού. Η παράδοσις δεν εγένετο έγκαιρος, διότι εν΄ ώ ο πληρεξούσιος του Κυβερνήτου διεπραγματεύετο την παράδοσιν του Μεσολογγίου, Αγγλική φρεγάττα υπό τον μοίραρχον λόρδον Spencer κατέπλευσεν ίνα παύση πάσαν εχθροπραξίαν, διαταγή της Αγγλικής κυβερνήσεως μη αναγνωριζούσης τον αποκλεισμόν των ακτών της Τουρκίας.

»Εις την πρόσκλησιν του μοιράρχου να λύση την πολιορκίαν ο πληρεξούσιος τοποτηρητής απήντησεν: “Αδυνατώ. Δέον ν’ αποταθήτε προς τον Κυβερνήτην”. Αλλ’ αι διαταγαί του Αγγλικού υπουργείου υπέλαβεν ο μοίραρχος, μοι επιβάλλουσιν άμεσον εκτέλεσιν και εν ανάγκη την χρήσιν της βίας». «Ελπίζω, αντείπεν ο πληρεξούσιος, η διαφορά να εκλείψη παραδιδομένου του φρουρίου εντός της ημέρας. Εφάνη διστάζων ο μοίραρχος, ουχ ήττον εδήλωσεν ότι εν τοιαύτη περιπτώσει θ’ απηλλάσσετο ασμένως της δυσαρέστου αποστολής.

»Η συνθηκολογία πράγματι υπεγράφη αυθημερόν και απελθόντων των Τούρκων την επιούσαν, απέπλευσε και το Αγγλικόν πολεμικόν. Και τοι το πάρα πάσαν αρχήν του διεθνούς δικαίου διάβημα τούτο της Αγγλικής κυβερνήσεως μεγάλως θα εζημίου την πρόοδον των πολεμικών κατά την Στερεάν επιχειρήσεων της Ελληνικής κυβερνήσεως, ομολογητέον ότι λίαν ευγενώς ο λόρδος Spencer διεξήγαγε την ανατεθείσαν αυτώ εντολήν. Αν ούτος ήθελε γνωρίση τω Τούρκω φρουράρχω τον σκοπόν της αποστολής αυτού, δεν θα ετελείτο βεβαίως η παράδοσις του Μεσολογγίου του οποίου η απώλεια είχεν ήδη απειλήση τον ολοτελή όλεθρον της Ελλάδος.

»Επί τη ανακτήσει ιδίως του Μεσολογγίου αγαλλομένη εσκίρτησε σύμπασα η Ελλάς και επί τη ανυψώσει της Ελληνικής σημαίας εις τας επάλξεις του ενδόξου εκείνου προμαχώνος της ελευθερίας, ο Κυβερνήτης ετέλεσεν εν Αιγίνη επισημοτάτην εορτήν.

»Διέταξε δε ίνα κατά τα εγκαίνια του ήδη εν Μεσολογγίω επισκευαζομένου ναού τελεσθή υπό του μητροπολίτου μνημόσυνον υπέρ των ηρωικώς εν τη πολιορκία αυτού πεσόντων, συνταχθή κατάλογος υπό αρμοδίας επιτροπής πάντων τούτων, περισυλλεχθέντα δε τα λείψανα αυτών κατατεθώσι, δια μεγάλης πομπής, παρισταμένου του Κυβερνήτου, εν τάφω όπου εγερθήσεται μνημείον κατά σχέδιον εγκριθησόμενον υπό της κυβερνήσεως εν διαγωνισμώ Ελλήνων καλλιτεχνών.

»Μετά την απελευθέρωσιν του Μεσολογγίου και του Ανατολικού και την κατάληψίν της από Μακρυνόρους μέχρι του Σπερχειού γραμμής, οι Έλληνες ηναγκάσθησαν να διακόψωσι πάσαν εχθροπραξίαν, διότι μετά τινας ημέρας ο αντικαταστήσας τον Κοδριγκτώνα ναύαρχος Μάλκολμ, μεθ’ όλου του αγγλικού στόλου καταπλεύσας εις Αίγιναν, επανέλαβε προς τον Κυβερνήτην την δήλωσιν την ήδη υπό του μοιράρχου Spencer γενομένην προς τον αδελφόν και πληρεξούσιον αυτού.

»Ερμηνεύουσα, λέγει ο Τρικούπης, η Αγγλία το πνεύμα του όρου της παύσεως πάσης εχθροπραξίας απήτησε και την λύσιν των θαλασσίων αποκλεισμών των δυτικών παραλίων της Στερεάς Ελλάδος, εν ονόματι όλης της συμμαχίας. Ηπόρησαν επί τούτω η Γαλλία και η Ρωσσία και εξέφρασαν την εαυτών δυσαρέσκειαν.

»Αλλ’ η Αγγλία, και τοι ομολογήσασα ότι κατά λάθος εγένετο χρήσις του ονόματος όλης της συμμαχίας, επέμεινεν ουχ ήττον εις την απόφασιν ιδίω ονόματι και διέταξε την κατά την Ελλάδα ναυτικήν δύναμιν να ενεργήση τα εις πραγματοποίησιν του όρου τούτου θελούσης ή μη της Ελληνικής κυβερνήσεως.» Κατά τον Ανδρέα Ιδρωμένο η αγγλόφιλη αντιπολίτευση στον Καποδίστρια ενθαρρύνεται από την εμφανή αντιπαράθεση Καποδίστρια και των Άγγλων Ναυάρχων…»

Όθων και η αγγλογαλλική κατοχή 1854-1857

Όταν ο Όθωνας προσπάθησε να αξιοποιήσει την ιστορική ευκαιρία του ρωσοτουρκικού πολέμου για να απελευθερώσει την Θεσσαλία τα Γιάννενα, την Μακεδονία, ενθαρρύνοντας και ενισχύοντας με κάθε τρόπο απελευθερωτικά κινήματα στις περιοχές, οδηγήθηκε σε ανείπωτες ταπεινώσεις. Επιβάλλεται να επισημανθεί ότι η Οθωμανική Αυτοκρατορία βρίσκεται ξανά και σε αυτή την ιστορική στιγμή σε βαθύτατη κρίση σε βαθύτατη κρίση ότι η διάλυσή της βρίσκεται στην ημερησία διάταξη των αγγλορωσικών διαπραγματεύσεων, όπως λεπτομερώς τεκμηριώνουν οι Μαρξ και Ένγκελς στην αλληλογραφία και τις ανταποκρίσεις τους στον Τύπο.

Ο Όθωνας αναγκάστηκε να καταδικάσει τα απελευθερωτικά κινήματα, να ανακαλέσει Έλληνες αξιωματικούς που ως εθελοντές ηγούντο ή και στήριζαν τα κινήματα (Σπυρίδων Καραϊσκάκης, Θεόδωρος Γρίβας, Κίτσος Τζαβέλας στην Ήπειρο, στρατηγός Χριστόδουλος Χατζηπέτρος, Καταραχιάς, αδελφοί Μπασδέκη, Καραούλης στην Θεσσαλία, στην Μακεδονία ο Ζιάκας γόνος ιστορικής οικογένειας οπλαρχηγών και ο συνταγματάρχης Τσάμης Καρατάσος) εκ των οποίων οι περισσότεροι απόγονοι των Αγωνιστών του 1821.

Αναγκάστηκε να υποστεί κατάληψη του Πειραιά και της Αθήνας από τον γαλλικό και τον αγγλικό στόλο 1854, επιβολή κυβέρνησης της αρεσκείας των δυνάμεων κατοχής. Κυβέρνηση που έχει καταγραφεί στην ιστορία ως «υπουργείον της κατοχής», υπό τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο.

Το συνέδριο του Βερολίνου, 1878

«Στο καθοριστικό για την ευρωπαϊκή ιστορία και το μέλλον της βαλκανικής χερσονήσου η Βρετανία θα αποδείξει κατά κυνικότατο τρόπο ότι μπορεί αφενός προς όφελος της να αγνοεί το δόγμα της ακεραιότητας της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας προκειμένου να αρπάξει την μεγαλόνησο Κύπρο, αλλά να το υπερασπίζεται ως ιερό και απαραβίαστο όταν πρόκειται για την ελληνική εθνική ολοκλήρωση, όταν πρόκειται για την απελευθέρωση ελληνικών εδαφών από την οθωμανική κυριαρχία», σύμφωνα με τον Ευάγγελο Κωφό (εμπειρογνώμονα του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών στο έργο του “Η Ελλάδα και το ανατολικό ζήτημα 1875-1881” (σελ. 190).

Όπως προκύπτει από τηλεγράφημα που έστειλε ο Βρετανός υπουργός εξωτερικών Salisbury προς τον πρεσβευτή της χώρας του στην Κωνσταντινούπολη, Layard, κατά την διάρκεια του συνεδρίου, δεν θα διστάσουν να χρησιμοποιήσουν με επαίσχυντο τρόπο τους ελληνικούς πόθους, προκειμένου να εκβιάσουν την οθωμανική κυβέρνηση να τους παραδώσει την Κύπρο την οποία ζητούσαν ως αντάλλαγμα των υπηρεσιών τους προς αυτή: 
«Η Κυβέρνηση της Α.Μ. πληροφορήθηκε με μεγάλη έκπληξη απόφαση της Πύλης (οθωμανικής κυβέρνησης) να αρνηθεί έκδοση φιρμανίου (παράδοσης της Κύπρου). Τη θεωρεί κατάφωρη παραβίαση καλής πίστης και πράξη αγνωμοσύνης για προσπάθειες που έχει καταβάλει προς σωτηρία Τουρκίας. Φιρμάνι πρέπει εκδοθεί.

Μέχρις ότου υπογραφεί, Αγγλία δεν θα υποστηρίξει πλέον εδώ (στο συνέδριο του Βερολίνου) την Πύλη. Ο Bismarck (Γερμανός πρωθυπουργός) έχει προτείνει εκχώρηση Θεσσαλίας, Ηπείρου και Κρήτης στην Ελλάδα. Βρετανία αρνήθηκε και πρόταση απορρίφθηκε. Εάν όμως φιρμάνι δεν εκδοθεί πάραυτα, Αγγλία δε θα φέρει πλέον αντίσταση. Ενημερώστε Σουλτάνο και μη φείδεσθε προσπαθειών και απειλών, για να πάρετε αμέσως φιρμάνι».
(“Η Ελλάδα και το ανατολικό ζήτημα 1875-1881″, Ε. Κωφού, σελ. 190)”.

Η αγγλική στάση στο Επτανησιακό, με ιδιαίτερη επισήμανση του όρου της αναγνώρισης της ακεραιότητας της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας από την Ελλάδα, ως καθοριστικής σημασίας όρου για την Ένωση της Επτανήσου με την Ελλάδα, εξηγούν την αγγλική στάση στο Κυπριακό από την άρνηση της Ένωσης, μέχρι και σήμερα.

---

 

«Κάνετε ότι θέλετε με την Ελλάδα αρκεί να ξεφορτωθείτε τον Καποδίστρια»: O Άγγλος πρωθυπουργός Arthur Wellington, ο νικητής του Ναπολέοντα στο Βατερλώ. Πηγή (CHRISTOPHER M. WOODHOUSE /Στο βιβλίο του “ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ: Ο θεμελιωτής της Ανεξαρτησίας της Ελλάδας” Εκδόσεις ΜΙΝΩΑΣ ΑΘΗΝΑ 2020 σελ. 616-619).