Η Ιουλία Μπίμπα και η βόμβα στη δοσιλογική ΕΣΠΟ

Στη διάρκεια της Κατοχής, τρεις Ελληνίδες αγωνίστριες της Εθνικής Αντίστασης, που συνελήφθησαν από τους Γερμανούς και καταδικάστηκαν σε θάνατο από το στρατοδικείο τους στην Αθήνα, εκτελέστηκαν με αποκεφαλισμό στη Βιέννη. Πρόκειται για τις Μαριάννα Γιαννάτου, Ιουλία Μπίμπα και Σοφία Μαυρίδου. Η Μαριάννα Γιαννάτου ήταν πολωνικής καταγωγής και πριν από τον πόλεμο είχε μετακομίσει στην Αθήνα όπου παντρεύτηκε έναν Έλληνα, τον Δημήτριο Γιαννάτο. Αυτή και ο σύζυγός της υπήρξαν μέλη της αντιστασιακής οργάνωσης του Πολωνοέλληνα, Γεωργίου Ιβάνωφ-Σαϊνοβιτς, ενός από τους μεγαλύτερους σαμποτέρ που έδρασε εναντίον των Γερμανών στην κατεχόμενη Ελλάδα.

Το 1942 οι Γερμανοί συνέλαβαν τον Ιβάνωφ, το ζεύγος Γιαννάτου και άλλα μέλη της οργάνωσής τους. Όλοι τους βασανίστηκαν άγρια και στη συνέχεια καταδικάστηκαν σε θάνατο από το γερμανικό στρατοδικείο. Η Μαριάννα Γιαννάτου ήταν η πρώτη Ελληνίδα που οι Γερμανοί καταδίκασαν σε θάνατο στη διάρκεια της Κατοχής. Οι άνδρες σύντροφοί της εκτελέστηκαν στην Καισαριανή στις 4 Ιανουαρίου 1943. Όμως, οι Γερμανοί αποφάσισαν να εκτελέσουν τη Γιαννάτου με αποκεφαλισμό. Καθώς δεν υπήρχε στην Ελλάδα λαιμητόμος, την έστειλαν στη Βιέννη όπου και εκτελέστηκε στις 15 Φεβρουαρίου 1943 στη λαιμητόμο του Περιφερειακού Δικαστηρίου!

Η επόμενη Ελληνίδα αγωνίστρια της Εθνικής Αντίστασης που πέθανε με τον ίδιο τρόπο ήταν η Ιουλία Μπίμπα. Υπήρξε μέλος της αντιστασιακής οργάνωσης ΠΕΑΝ και συνεργάτις του αεροπόρου και αντιστασιακού Κώστα Περρίκου, ιδρυτή και επιχειρησιακού αρχηγού της οργάνωσης. Η Μπίμπα ήταν μία από τις δύο γυναίκες που συμμετείχαν στον “Ουλαμό Καταστροφών” της ΠΕΑΝ, μια μικρή ομάδα μέσα στην οργάνωση που το 1942 έπληξε με βόμβες εγκαταστάσεις των Γερμανών και των συνεργατών τους στην Αθήνα.

Το χτύπημα στην ΕΣΠΟ

Η πιο σημαντική τους ενέργεια ήταν η ισοπέδωση, με μία βόμβα 10 κιλών, του κτηρίου κοντά στην Πλατεία Ομονοίας, που στέγαζε τα γραφεία της ΕΣΠΟ (“Εθνική Σοσιαλιστική Πατριωτική Οργάνωση”) της μεγαλύτερης ελληνικής ναζιστικής οργάνωσης. Η ΕΣΠΟ απεργαζόταν σχέδια για τη δημιουργία μίας ελληνικής μονάδας που θα πολεμούσε με τους Γερμανούς εναντίον των Σοβιετικών στο Ανατολικό Μέτωπο. Η βόμβα του “Ουλαμού Καταστροφών” εναντίον της ΕΣΠΟ στις 20 Σεπτεμβρίου 1942 ματαίωσε αυτά τα σχέδια. Επιπλέον, κατέστρεψε και τα γραφεία της Μυστικής Υπηρεσίας του Γερμανικού Στρατού, που στεγάζονταν στον τελευταίο όροφο του κτηρίου της ΕΣΠΟ.

Το καλοκαίρι του 1942 η γερμανική αυτή υπηρεσία είχε εξαρθρώσει πυρήνες της Αντίστασης και είχε συλλάβει ασυρματιστές της. Υπό την καθοδήγηση του Κώστα Περρίκου, οι βόμβες του “Ουλαμού Καταστροφών” κατασκευάζονταν στο σπίτι της Ιουλία Μπίμπα στο Κουκάκι, η οποία στη συνέχεια τις μετέφερε κρυφά στους επιλεγμένους στόχους. Το ίδιο συνέβη και στην περίπτωση της ΕΣΠΟ, όπου η Μπίμπα όχι μόνο συμμετείχε στην κατασκευή της βόμβας, αλλά τη μετέφερε από το σπίτι της μέχρι το κέντρο της Αθήνας μέσα σε μία πάνινη τσάντα που καλυπτόταν με χόρτα. Με τον τρόπο αυτό κατάφερε να μην κινήσει τις υποψίες των Γερμανών.

Η ισοπέδωση του κτηρίου της ΕΣΠΟ χαιρετίστηκε από τους συμμαχικούς ραδιοφωνικούς σταθμούς και θεωρείται η μεγαλύτερη πράξη σαμποτάζ σε αστικό ιστό που πραγματοποιήθηκε μέχρι τότε σε χώρα υπό την κατοχή του Άξονα. Σε λιγότερο από δύο μήνες, κατόπιν προδοσίας, οι Γερμανοί κατάφεραν να συλλάβουν τον Κώστα Περρίκο, την Ιουλία Μπίμπα και άλλα μέλη της ΠΕΑΝ, καθώς και μέλη της οργάνωσης του Ιβάνωφ, που φιλοξενούνταν στον ίδιο χώρο. Οι Γερμανοί βασάνισαν σαδιστικά τη Μπίμπα. Πίστευαν ότι με τον τρόπο αυτό θα έδινε πληροφορίες για μέλη της οργάνωσής της που είχαν διαφύγει της σύλληψης. Η ίδια, το μόνο που τους είπε ήταν ότι, είχε πάρει μέρος στη βομβιστική επιχείρηση κατά της ΕΣΠΟ αυτοβούλως και ενήργησε μόνη της.

Καταδίκη σε θάνατο

Η πλειοψηφία των συλληφθέντων αγωνιστών καταδικάστηκε σε θάνατο από το γερμανικό στρατοδικείο στην Αθήνα. Παρά την καταδίκη της Μπίμπα, οι Γερμανοί συνέχισαν να την βασανίζουν, μέχρι που έφυγε από την Ελλάδα. Οι άνδρες εκτελέστηκαν στην Καισαριανή, αλλά όπως έγινε και με τη Μαριάννα Γιαννάτου, αποφάσισαν να εκτελέσουν την Ιουλία Μπίμπα με αποκεφαλισμό. Μετά τον πόλεμο έγινε γνωστό ότι η Ιουλία Μπίμπα είχε μεταφερθεί στις αρχές του 1943 σε κάποια πόλη του Γ΄ Ράιχ που διέθετε λαιμητόμο, όπου και αποκεφαλίστηκε. Για πρώτη φορά λεπτομέρειες της εκτέλεσης της ηρωίδας δημοσιοποιήθηκαν στο βιβλίο των Παντελή Βατάκη, Κωνσταντίνου Λαγού και Βασίλη Φίλια, “Κωνσταντίνος Δ. Περρίκος (1905-1943) Η Βιογραφία ενός Ήρωα”, Εκδόσεις Μένανδρος, Αθήνα 2017.
Η Ιουλία Μπίμπα εκτελέστηκε στις 26 Φεβρουαρίου 1943 στη λαιμητόμο του Περιφερειακού Δικαστηρίου της Βιέννης.

Η τρίτη Ελληνίδα που εκτελέστηκε στη λαιμητόμο στη Βιέννη ήταν η Σοφία Μαυρίδου, το γένος Κωστή. Δυστυχώς, τα γνωστά στοιχεία γι’ αυτή την ηρωίδα της Εθνικής Αντίστασης είναι ελάχιστα. Υπήρξε επαγγελματίας ηθοποιός και μέλος του ΕΑΜ. Συνελήφθη από τους Γερμανούς προς το τέλος της Κατοχής, μάλλον σε μπλόκο. Καταδικάστηκε σε θάνατο για κατασκοπεία από το γερμανικό στρατοδικείο. Στη συνέχεια μεταφέρθηκε στη Βιέννη όπου και αποκεφαλίστηκε στις 5 Ιουλίου 1944.

Τιμητικές εκδηλώσεις

Σχεδόν οκτώ δεκαετίες αργότερα η θυσία των τριών αυτών Ελληνίδων αγωνιστριών στο βωμό της ελευθερίας τιμήθηκε για πρώτη φορά στη Βιέννη από το αυστριακό κράτος και την τοπική ελληνική κοινότητα. Αυτό στάθηκε δυνατό χάρη στις άοκνες τριετείς προσπάθειες της κας Γιοβάννας Αργυροηλιοπούλου, διοικητικής υπαλλήλου του Υπουργείου Εξωτερικών της Αυστρίας, αποσπασμένη στην Πρεσβεία της Ουάσιγκτον. Στις 22 και 25 Οκτωβρίου 2023 πραγματοποιήθηκαν δύο εκδηλώσεις στη μνήμη τους.

Την Κυριακή 22 Οκτωβρίου τελέστηκε μνημόσυνο στον ελληνορθόδοξο καθεδρικό ναό της Αγίας Τριάδας χοροστατούντος του Μητροπολίτη Αυστρίας, Ουγγαρίας και Μεσευρώπης, κ. Αρσενίου. Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης δόθηκαν ομιλίες για τις τρεις Ελληνίδες ηρωίδες από τους συγγραφείς κ.κ. Παντελή Βατάκη και Κώστα Λαγό, καθώς και από τον κ. Κωστή Περρίκο, εγγονό του ήρωα της Εθνικής Αντίστασης Κώστα Περρίκου. Ψαλμωδίες έψαλαν ο Βυζαντινὸς Χορός “Θεόδωρος Φωκαεὺς” από την Πάτρα, καθώς και η Χορωδία της Μητρόπολης Αυστρίας.

Μετά το τέλος της εκδήλωσης, η Μητρόπολη παρέθεσε μικρή δεξίωση. Σε αυτή συμμετείχαν πολλά και αξιόλογα μέλη της ελληνικής κοινότητας της Αυστρίας. Την Τετάρτη 25 Οκτωβρίου έγινε η εκδήλωση μνήμης για τις τρεις Ελληνίδες της Εθνικής Αντίστασης στο χώρο του Περιφερειακού Δικαστηρίου της Βιέννης, όπου υπήρχε η λαιμητόμος. Σήμερα είναι χώρος μνήμης για τα θύματα του ναζισμού.

Το 1945 λίγο πριν οι Ρώσοι μπουν στη Βιέννη, οι δήμιοι έσπασαν τη λαιμητόμο και την πέταξαν στο Δούναβη φοβούμενοι ότι θα τη χρησιμοποιούσαν στους ίδιους! Παρά την απουσία της λαιμητόμου, η αίθουσα προκαλεί ακόμη ανατριχίλα σε όσους την επισκέπτονται αφού υπάρχει η εσοχή όπου έτρεχε το αίμα όσων αποκεφαλίζονταν καθώς και μία μεγάλη βρύση με το νερό της οποίας ξεπλένονταν τα αίματα από τη λαιμητόμο, μετά από κάθε αποκεφαλισμό. Μία ασπρόμαυρη φωτογραφία της λαιμητόμου σε φυσικό μέγεθος υπάρχει στον τοίχο δίπλα από εκεί που ήταν στημένη. Μετά από τρισάγιο που τέλεσε ο πατήρ Ιωάννης, ιερέας της ελληνορθόδοξης ενορίας του Αγίου Γεωργίου της Βιέννης, ο Πρόεδρος του Δικαστηρίου κ. Friedrich Forsthuber έδωσε ομιλία για τη σημασία του χώρου ως συμβόλου της βαρβαρότητας του ναζιστικού καθεστώτος.

Στη συνέχεια, στην κεντρική αίθουσα του Περιφερειακού Δικαστηρίου της Βιέννης όπου γίνονται οι σημαντικότερες δίκες στην Αυστρία, δόθηκαν ομιλίες για τις τρεις Ελληνίδες ηρωίδες από τους κ.κ. Friedrich Forsthuber και Κώστα Λαγό. Στην εκδήλωση παρέστη ως εκπρόσωπος της ελληνικής πρεσβείας στη Βιέννη ο κ. Ιωάννης Μιτζάλης (Σύμβουλος Πρεσβείας Β΄) καθώς και η Α΄ Γραμματέας της Πολωνικής Πρεσβείας, κ. Malgorzata Stefanowics-Pecela αφού μία από τις τιμώμενες γυναίκες, η Μαριάννα Γιαννάτου, ήταν πολωνικής καταγωγής. Τον Μάρτιο του 2024 που θα γίνει μία μεγάλη έκθεση στη Βιέννη για τα θύματα του ναζισμού, θα μνημονευθούν και οι Ελληνίδες που αποκεφαλίστηκαν εκεί.