Οι ιστορικές ρίζες της σημερινής κρίσης στη Συρία

Συνέπεια της τραγικής αδυναμίας των μεγάλων της Ευρώπης να δώσουν λύση στο Ανατολικό ζήτημα. Συνέπεια των ενδο-ευρωπαϊκών ανταγωνισμών για το έλεγχο της Μέσης ανατολής γενικά και των πετρελαίων της ειδικότερα. Συνέπεια της άρνησης των Αγγλογάλλων νικητών του Α! παγκοσμίου πολέμου να τηρήσουν τις υποσχέσεις τους απέναντι στο αραβικό έθνος, που συμμάχησε μαζί τους εναντίον της Οθωμανικής αυτοκρατορίας στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο.

Αντί της ανεξαρτησίας και της δημιουργίας ενός παν –αραβικού, ή ομοσπονδιακού Αραβικού κράτους, από τον Λίβανο μέχρι την Ινδία, που υποσχέθηκαν, κατακερμάτισαν και αποικιοποίησαν τους άραβες.( βλ. The Mac Mahon Correspondence..The Arab Awakening. The story of The Arab National Movement. George Antonius. Capricorn Books.Appendix A’). Συνέπεια της άρνησης κυρίως της Δύσης να αναγνωρίσει στους Άραβες το δικαίωμα στην Εθνική τους Ανεξαρτησία και μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Η σημερινή κρίση στην Συρία αποτελεί επίσης συνέπεια του ακήρυχτου και αποσιωπούμενου “πολέμου”, μεταξύ ΗΠΑ και Αγγλογάλλων για την μεταπολεμική επικυριαρχία στην Μέση Ανατολή και την μεταπολεμική ηγεμονία στον δυτικό κόσμο. Πολέμου που εμφανίζεται από την πρώτη στιγμή της είσοδο των ΗΠΑ στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, συνεχίστηκε στην διάρκεια του Β΄ παγκοσμίου πολέμου και εντάθηκε μετά την λήξη του Πολέμου που παρουσιάστηκε ως αμερικανική στήριξη στην “από-αποικιοποίηση” και την αυτοδιάθεση των λαών.

Λυκοσυμμαχίες του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου

Οι ΗΠΑ εισέρχονται στον Α’ παγκόσμιο πόλεμο, όχι ως σύμμαχος, (όχι ως allied power) των Αγγλογάλλων και της Αντάντ, αλλά ως συνδεδεμένη δύναμη (associated power). Σημειωτέον ότι οι ΗΠΑ μπήκαν στον πόλεμο στις 3/4/1917, (ενώ ο πόλεμος άρχισε στις 28 Ιουλίου του 1914 και έληξε στις 11 Νοεμβρίου το 1918) και το σημαντικότερο με την είσοδό τους κηρύσσουν πόλεμο μόνον εναντίον της Γερμανίας.

Δεν κηρύσσουν πόλεμο εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και της Βουλγαρίας, συμμάχων της Γερμανίας. Πολιτική εκ διαμέτρου αντίθετη με τους Αγγλογάλλους και τους Ρώσους που έχουν συμφωνήσει την, μετά τον πόλεμο, διάλυση και τον διαμελισμό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Στρατηγικές επιλογές που αποκαλύπτουν ότι οι ΗΠΑ έχουν εξ αρχής, δική τους και αντίθετη με τους Άγγλο-Γάλλους στρατηγική για την Μέση Ανατολή, το μέλλον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, τα Βαλκάνια, τον μεταπολεμικό κόσμο.

Επίσης, οι ΗΠΑ με απόφαση του Κογκρέσου 19 Μαρτίου 1920 αρνήθηκαν να επικυρώσουν την Συνθήκη των Βερσαλλιών και με ψήφισμα του το Κογκρέσο στις στις 21 Ιουλίου του 1921 αποφάσισε τον τερματισμό των εχθροπραξιών με τις Κεντροευρωπαϊκές δυνάμεις (Γερμανία, Αυστρία, Ουγγαρία) χωρίς δεσμεύσεις από την συμφωνία των Βερσαλλιών και εξουσιοδότησε την κυβέρνηση να προχωρήσει στην σύναψη ξεχωριστών συνθηκών ειρήνης με τις χώρες αυτές. Στις 24/Αυγούστου του 1921, υπεγράφη η συνθήκη ειρήνης με την Αυστρία, στις 25 Αυγούστου με την Γερμανία και στις 29 Αυγούστου με την Ουγγαρία.

Ανιχνεύοντας τις χαρακτηριστικότερες εκφράσεις αυτού του “ενδο-δυτικού” γενικά και “ενδο αγγλοσαξωνικού” ειδικότερα, πολέμου για την κυριαρχία στην Μέση ανατολή: Η δημιουργία Αμερικανο-αραβικού πετρελαϊκού κολοσσού, της ARAMCO, στα 1933,της εταιρείας που υπήρξε το όχημα της Αμερικανο-Σαουδικής στρατηγικής συνεργασίας που καθόρισε τις εξελίξεις στην Μέση Ανατολή και παγκόσμιες ισορροπίες.

Η εκ μέρους της Γαλλίας μη επικύρωση της Γαλλο-συριακής συνθήκης φιλίας και συνεργασίας του 1936. Συνθήκης που έμμεσα αναγνώριζε την Συριακή ανεξαρτησία και είχε υπογραφεί από τον Léon Blum εκ μέρους της Γαλλίας και τον Hashim al-Atassi, εκ μέρους της Εθνικιστικής κυβέρνησης της Συρίας.

Η αιματηρή Βρετανική εισβολή στην Συρία και τον Λίβανο το καλοκαίρι του 1941,κατά την διάρκεια του πολέμου, σε συνεργασία με τις Ελεύθερες Γαλλικές δυνάμεις του Ντε Γκώλ. Εισβολή με σκοπό την ανατροπή της διορισμένης, από την γαλλική κυβέρνηση του Βισύ, φιλογερμανικής Αρμοστείας στις χώρες αυτές. Οι Γαλλικές δυνάμεις του Βισύ στην περιοχή ανέρχονταν στις 35. 000, καλά οχυρωμένες που διέθεταν και τοπική υποστήριξη γιατί είχαν υποσχεθεί αυτονομία …στους Άραβες.

Στην σύγκρουση συμμετείχαν επίσης αυστραλιανά και ινδικά στρατεύματα. Επέμβαση που ανατροφοδότησε τις ρίζες του Συριακού αντιιμπεριαλιστικού και αντι-δυτικού αραβικού εθνικισμού. Ενός εθνικισμού γεννημένου από την δυτική μεταχείριση των Αράβων μετά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο και ενισχυόμενου από τον δεύτερο μεγάλο “ενδο-δυτικό”, παγκόσμιο πόλεμο.

Το ενδιαφέρον των ΗΠΑ για την Συρία

Η Αγγλική επέμβαση στο Ιράκ επίσης στα 1941 με στόχο την ανατροπή της εθνικιστικής κυβέρνησης του Ρασίντ Αλί, και του εθνικιστικού στρατιωτικού κινήματος του “χρυσού τετραγώνου”. Κινήματος που ανέτρεψε τον Αγγλόφιλο βασιλιά και την Αγγλόφιλη κυβέρνηση με κύριο στόχο τον εθνικό έλεγχο των πετρελαϊκών πόρων του Ιράκ.

Οι ΗΠΑ είχαν επιδείξει ιστορικά ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον τόσο για το Ιράκ όσο και για την για την Συρία. Σημειωτέον ότι, το Ιράκ με την Συνθήκη των Βερσαλλιών είχε αναγνωριστεί περιοχή Αγγλικής επιρροής η δε Συρία και ο Λίβανος περιοχές Γαλλικής επιρροής. Οι ΗΠΑ είχαν αναγνωρίσει την ανεξαρτησία του Ιράκ από τις 9 Ιανουαρίου 1930, εγκατέστησαν διπλωματική αντιπροσωπεία στο Ιράκ στις 30 Μαρτίου του 1931 και αναβάθμισαν την αντιπροσωπεία σε Πρεσβεία στις 28/12 1946.

Στην σχέση τους με την, υπό Γαλλική επιρροή Συρία, οι ΗΠΑ είχαν ορίσει αντιπρόσωπο και γενικό πρόξενο από τις 9/10/του 1942 για την άσκηση ημιεπίσημων διπλωματικών σχέσεων στην Δαμασκό, με ευθύνη και για τον Λίβανο, μέχρι και την εκ μέρους των ΗΠΑ επίσημη αναγνώριση της Συριακής ανεξαρτησίας στα 1944. Ανεξαρτησίας η οποία προέκυψε από επίσημη ενθάρρυνση-πρόσκληση, του μέχρι τότε Αμερικανού γενικού προξένου. Κατά το αμερικανικό υπουργείο των εξωτερικών ο πρόξενος George Wadsworth, σε επιστολή του στον Σύρο υπουργό εξωτερικών της 7/9/1944 δήλωνε ότι οι ΗΠΑ θα προχωρούσαν σε πλήρη και άνευ όρων αναγνώριση της Συριακής ανεξαρτησίας “άμα τη λήψη” επιστολής που θα ενημέρωνε τις ΗΠΑ ότι η Συρία αναγνώριζε πλήρως και θα προστάτευε τα δικαιώματα των ΗΠΑ και των υπηκόων της.

Αυτή η πρόκληση αναγνώρισης εκ μέρους των ΗΠΑ, της ανεξαρτησίας της Συρίας, στις 17/9/1944, ήταν πράξη ανοικτής αμφισβήτησης των αποικιακών απαιτήσεων της Γαλλίας στην Συρία που ουσιαστικά στήριζε το Συριακό κίνημα ανεξαρτησίας. Το 1943 είχαν διεξαχθεί εκλογές στη Συρία, οι οποίες ανέδειξαν στην εξουσία εθνικιστές πολιτικούς, όπως ο Σακρ αλ-Χούρι (Shukri al-Quwatli), οι οποίοι απαιτούσαν την πλήρη ανεξαρτησία από την Γαλλία. Μετά την αμερικανική αναγνώριση το 1944, το συριακό εθνικιστικό κίνημα απέκτησε μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση και ξεκίνησαν έντονες διαμαρτυρίες και πιέσεις προς τη γαλλική διοίκηση.

Η Γαλλία είχε αντιδράσει με ένοπλη επέμβαση στην Συρία, τον Μάιο του 1945, με βομβαρδισμό του κέντρου της Δαμασκού, του Συριακού Κοινοβουλίου, και κυβερνητικών κτηρίων και εκατοντάδες υπήρξαν τα θύματα των βομβαρδισμών και των ένοπλων συγκρούσεων της επέμβασης.

Ο Ρούσβελτ, αμέσως μετά την Γιάλτα, στο Σουέζ

Αποκαλυπτική “τροχιοδεικτική” της Αμερικανικής στρατηγικής στην Μέση Ανατολή είναι η ιστορικών συνεπειών συνάντηση του προέδρου Ρούσβελτ, τρείς μέρες μετά την συμφωνία της Γιάλτας (4-11/2/1945), με τον Ιμπ Σαούντ της Σαουδικής Αραβίας, στις 14/2/ 1945, πάνω στο αμερικανικό πολεμικό πλοίο USS Quincy στην Μεσόγειο.

Με τον Βασιλιά της Αιγύπτου και τον Βασιλιά της Αιθιοπίας Χαιλέ Σελασιέ, στις 13/2/1945, στην περιοχή του Σουέζ (Office of the historian. Conversations between President Roosevelt and King Farouk of Egypt, Emperor Haile Selassie of Ethiopia, and King Abdul Aziz al-Saud of Saudi Arabia, at Great Bitter Lake, Egypt, on February 13–14, 1945)

Υπήρξε και η στήριξη των ΗΠΑ στον Νάσσερ στα 1956, στην εθνικοποίηση της διώρυγας του Σουέζ, και η εκ μέρους των ΗΠΑ αναγνώριση της Ηνωμένης Αραβικής Δημοκρατίας (Ένωσης Αιγύπτου –Συρίας 25/2/΄1958), τρεις μέρες μετά την ανακήρυξη της.

Θα επανέλθουμε ανιχνεύοντας τις δυτικές επεμβάσεις και στο Ιράν, μέχρι και την Ισλαμική επανάσταση. Θα επανέλθουμε ανιχνεύοντας την προσπάθεια συντριβής των κινημάτων εθνικής ανεξαρτησίας του Αραβικού κόσμου, την προνομιακή δυτική μεταχείριση του Ισραήλ, φωτίζοντας ίσως “το πώς”, τόσο ο Αραβικός κόσμος όσο και οι Πέρσες οδηγηθήκαν αναγκαστικά και αναπότρεπτα σε έναν αντιδυτικό και φανατικό ισλαμισμό.