Όταν οι παλιοί Σιωνιστές έβλεπαν και την Κύπρο σαν πιθανή πατρίδα!

Μεγάλες ισραηλινές επιχειρήσεις εγκαθίστανται, από μικρά μαγαζιά με “ισραηλινά” φαλάφελ (το πετυχημένο αραβικό πρόχειρο έδεσμα είχε την μοίρα της Παλαιστίνης: Από αραβικό έγινε το εθνικό street food του Ισραήλ), μέχρι αλυσίδες εστιατορίων, ξενοδοχείων, εξειδικευμένων resorts πολυτελείας για ειδικούς πελάτες, όπου η κύρια γλώσσα στη reception είναι η εβραϊκή. Υπάρχει εδώ μια ειρωνεία της ιστορίας: Ενώ το Ισραήλ επινοήθηκε επειδή αλλού οι Εβραίοι δεν ένιωθαν ασφαλείς, τώρα αναζητούν την ασφάλεια εκτός Ισραήλ.

Από την μετοικεσία αυτή δεν εξαιρείται ούτε η βόρεια, κατεχόμενη Κύπρος. Και εκεί παρατηρείται έντονη ισραηλινή δραστηριότητα εγκατάστασης και επενδύσεων. Με τη διαφορά ότι Η τουρκική κατοχική διοίκηση έχει θέσει όρια στην έκταση του εδάφους που μπορεί να αγοράσει ένας αλλοδαπός· αν και τα όρια αυτά συχνά παρακάμπτονται με τη μέθοδο των επιχειρήσεων ή ακινήτων σε συνιδιοκτησία με Τούρκους.

Βεβαίως το γεγονός καθαυτό της μετεγκατάστασης δεν είναι αρνητικό. Και παρέχει ασφάλεια σε όσους ανθρώπους που δεν αντέχουν άλλο να ζουν συνεχώς με το όπλο παρά πόδα σε μια ανασφαλή χώρα, που η οικονομική της κατάσταση επιδεινώνεται ραγδαία σε όλους τους τομείς. Από την άλλη η οικονομία της Κύπρου ενισχύεται, αν και η εκτόξευση των τιμών της γης σε απαγορευτικά ενίοτε επίπεδα για τους γηγενείς είναι σοβαρό πρόβλημα, με ενδεχομένως δυσμενείς προεκτάσεις όσον αφορά την κατανομή της ιδιοκτησίας μεταξύ των εθνοτήτων. Τέλος, η έξοδος αυτή εξασθενίζει περαιτέρω το ούτως ή άλλως χρεοκοπημένο και παραπαίον σιωνιστικό project, επιδεινώνοντας τις ήδη κακές δημογραφικές προοπτικές για το εβραϊκό στοιχείο εντός του Ισραήλ.

Η Τουρκία για τις σχέσεις Ισραήλ-Κύπρου

Δεν είναι μόνον, όμως, η οικονομία και η δημογραφία της Κύπρου που μεταβάλλεται με γοργό ρυθμό. Είναι και η στρατιωτική της αναβάθμιση, για λογαριασμό του Ισραήλ και της Δύσης. Με βάση δημοσιεύματα κυπριακών εφημερίδων, αλλά και με αεροφωτογραφίες της τουρκικής Κατασκοπίας, η τουρκική αμυντική ιστοσελίδα defenceturk.net δημοσιεύει φωτογραφικό υλικό (βλ. φωτογραφία) και αναφέρει:

«Η Ελληνοκυπριακή Διοίκηση Κύπρου [έτσι ονομάζουν οι Τούρκοι την Κυπριακή Δημοκρατία] φιλοξενεί επί του παρόντος μεταφορικά αεροσκάφη C-130 του αεροδρομίου Λάρνακας, ελικόπτερα CH-47 Chinook και UH-1. Η αεροπορική βάση Ανδρέας Παπανδρέου, η οποία είναι επίσης ανοιχτή στη χρήση της Γερμανίας και άλλων συμμάχων χωρών, φιλοξενεί, μεταξύ άλλων, ελικόπτερα V-22 Osprey της αμερικανικής δύναμης αεροπλανοφόρου Wasp. Από την άλλη, στο λιμάνι της Λεμεσού, από τη δορυφορική φωτογραφία φαίνονται πολεμικά πλοία των ΗΠΑ και άλλων συμμάχων χωρών».

Δεν αποτελεί μυστικό ότι η Κύπρος λειτουργεί ως στρατηγικό βάθος του Ισραήλ και ότι επιχειρούν από τις βρετανικές βάσεις πολεμικά αεροσκάφη Eurofighter Typhoon της RAF. Στο Μαρί δε, ναυτική βάση στο λιμάνι της Πάφου, κατασκευάζεται νέο ελικοδρόμιο με εξοπλισμό της αμερικανικής μονάδας Naval Mobile Construction Battalion 1. Ο αεροδιάδρομος θα είναι αρκετά μεγάλος για να φιλοξενεί εκτός από τα V-22 Osprey, και βαρέα μεταγωγικά ελικόπτερα. Επίσης, ιδιαίτερα ενδιαφέρει την τουρκική πλευρά, η συζητούμενη αγορά από την Κύπρο του ισραηλινού συστήματος αεράμυνας Barak, το οποίο έχει εμβέλεια από 500μ. έως 150χλμ.

Σιωνισμός και Κύπρος

Πριν όμως μιλήσουμε για το σήμερα και τις νέες ιστορικές προκλήσεις και προοπτικές, καλό θα ήταν να κάνουμε μια σύντομη αναδρομή στην προϊστορία του ενδιαφέροντος των σιωνιστών για την Κύπρο. Ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα, ο Davis Trietsch, ένα από τα ιδρυτικά στελέχη του σιωνιστικού κινήματος, γεννημένος στη Δρέσδη και εγκατεστημένος στις ΗΠΑ, είχε ένα σχέδιο για μια «μείζονα Παλαιστίνη», όπως το ονόμαζε, σύμφωνα με το οποίο, εφόσον οι Οθωμανοί αρνούνταν να παραχωρήσουν την Παλαιστίνη, οι Εβραίοι θα έπρεπε να επιδιώξουν την εγκατάστασή τους σε γειτονικές προς την Παλαιστίνη περιοχές, οι οποίες βρίσκονταν υπό βρετανική κυριαρχία. Επρόκειτο ουσιαστικά για το Ελ Αρίς (πόλη της χερσονήσου του Σινά, νοτίως της Γάζας) και την Κύπρο.

Το σχέδιο προέβλεπε ένα μοντέλο που είχε χρησιμοποιηθεί με επιτυχία στην Καλιφόρνια. Καθώς ο εποικισμός έπρεπε να στηριχθεί σε υποδομές και καλή βάση υποδοχής, οι μέλλοντες έποικοι εξουσιοδοτούν, πληρώνοντας μικρές δόσεις μια εταιρεία να αγοράσει γη, να φυτέψει δένδρα και να χτίσει οικισμούς για αυτούς, ώστε όταν μεταναστεύσουν να βρουν έτοιμες υποδομές. Η εταιρεία θα πρέπει να αγοράσει γη, της οποίας τα περίχωρα θα υπάρχει η δυνατότητα να ενοικιαστούν ή να αγοραστούν αργότερα, ώστε να υπάρξει επέκταση της παροικίας. Μετά θα έλθουν οι έποικοι και θα ενοικιάσουν από την εταιρεία τη γη, σε πρώτη φάση, με απώτερο σκοπό αργότερα να ανεξαρτητοποιηθούν από την εταιρεία και να ιδρύσουν δικό τους συνεταιρισμό. Όλο αυτό το σχέδιο προϋπέθετε βεβαίως τη συναίνεση και μια σειρά συμφωνίες με την Μεγάλη Βρετανία.

O Trietsch γνωστοποίησε στον Theodor Herzl, τον πατριάρχη του σιωνιστικού κινήματος, το σχέδιό του για την Κύπρο από το 1897. Ο Herzl τον ενθάρρυνε κατ’ ιδίαν, όμως δεν τον υποστήριξε δημόσια και το B Συνέδριο των σιωνιστών το 1899, υποδέχθηκε αρνητικά το σχέδιο. Ωστόσο, μερικά χρόνια αργότερα, στο Βερολίνο (30/4/1901) το Συμβούλιο δέχεται, για πρώτη φορά, ότι οι γειτονικές χώρες της Παλαιστίνης, υπό βρετανική διοίκηση πρέπει να ενταχθούν στο σιωνιστικό σχέδιο.

Ο Trietsch, αλλά και ο ίδιος ο Herzl, ανεξάρτητα και κρυφά από όλη την σιωνιστική οργάνωση, έκανε διαπραγματεύσεις με Βρετανούς υπεύθυνους των αποικιών, αλλά το σχέδιο ματαιώθηκε, καθώς οι Βρετανοί προέβαλαν το επιχείρημα πως κάτι τέτοιο θα προκαλούσε σοβαρές αντιδράσεις των Ελλήνων της Κύπρου. (Λεπτομέρειες για αυτές τις διεργασίες υπάρχουν στο βιβλίο του Oskar Rabinowicz, “A Jewish Cyprus Project. Davis Trietsch’s Colonization Scheme, Herzl Press, N.Y. 1962).

Η έσχατη λύση για τους σιωνιστές

Ο Herzl έβλεπε την Κύπρο ως μια έσχατη λύση. Όπως είχε δηλώσει στο Β Σιωνιστικό Συνέδριο, «η Κύπρος είναι η τελευταία μας λέξη αν αποτύχουμε και ένας “συμπληρωματικός συνδυασμός” (accompanying combination) αν πετύχουμε». Ο Herzl σε συζήτησή του (με ημερομηνία 2-7-1902) με τον Leopold Rothchild, γράφει σε ένα κομμάτι χαρτί τις περιοχές που οραματίζεται πως πρέπει να συμπεριληφθούν στο μελλοντικό εβραϊκό κράτος: «Χερσόνησος του Σινά, Αιγυπτιακή Παλαιστίνη, Κύπρος» (The Complete Diaries of Th. Herzl, Ed. Patai, & Transl. Zohn, 1960, σ. 1294). Σε ό,τι αφορά τις οθωμανικές περιοχές, προβλεπόταν ένα μεταβατικό σχέδιο δύο σταδίων: Αρχικά διορισμός ενός Εβραίου κυβερνήτη (υπό την κυριαρχία του Σουλτάνου, κατά το πρότυπο της Αιγύπτου) και κατόπιν, όταν ο εβραϊκός πληθυσμός υπερβεί τα δύο τρίτα των κατοίκων, να παραχωρηθεί πλήρης αυτονομία στην εβραϊκή διοίκηση.

Όσον αφορά την Κύπρο, στην πλήρη έκδοση των ημερολογίων του Herzl υπάρχουν 47 αναφορές στην Κύπρο. Από το 1896, έχει επαφές με την Υψηλή Πύλη, με σύμμαχο τον Ahmad Ιzzet Pasha, μεγάλο αξιωματούχο και σύμβουλο του Σουλτάνου Αμπντούλ Χαμίτ ΙΙ και διαβόητο για την διαφθορά του. Στη συζήτηση για την παραχώρηση στους σιωνιστές της Παλαιστίνης, την οποία απορρίπτουν οι Οθωμανοί, ο μυστικοσύμβουλος αφήνει ανοικτό το παράθυρο της εγκατάστασης των Εβραίων σε μια άλλη περιοχή, την οποία θα αγοράσουν και θα μεταπωλήσουν στον Σουλτάνο. «Αμέσως σκέφτηκα την Κύπρο» γράφει ο Herzl (The Complete Diaries of Th. Herzl, pp. 384). Η Κύπρος είχε ήδη πωληθεί στην Μεγάλη Βρετανία από το 1878. Ήδη από τον Νοέμβριο του ίδιου έτους, συντάσσεται, ως εναλλακτικό της Παλαιστίνης το “σχέδιο Κύπρος”, όπου ο Herzl στρέφει τις προσπάθειές του προς το Λονδίνο, ώστε να επιτραπεί η συστηματική εγκατάσταση Εβραίων στην Κύπρο.

Θα πρέπει ωστόσο να ξεκαθαρίσουμε ότι υπήρχε αντιπαλότητα μεταξύ Herzl και Trietsch. Ο Trietsch ήταν της τάσης του “πρακτικού σιωνισμού”, δηλαδή επιδίωκε την άμεση εγκατάσταση των υπό διωγμό Εβραίων σε κάποιο ασφαλές έδαφος, ενώ ο Herzl πρέσβευε τον “πολιτικό σιωνισμό”, δηλαδή την ίδρυση κρατικής οντότητας για τους Εβραίους, τους οποίους θεωρούσε έθνος που αξίωνε την δική του ανεξάρτητη πολιτειακή υπόσταση.

Το ενδιαφέρον για την Κύπρο

Όλη αυτή η προϊστορία των πρώτων σιωνιστικών προβληματισμών δεν υπενθυμίζεται εδώ για να υποστηριχθεί κάποια θεωρία συνωμοσίας για τον έλεγχο της Κύπρου. Την εποχή εκείνη είχε “παίξει” ως τόπος εγκατάστασης των σιωνιστών, ακόμα και η Ουγκάντα. Η Κύπρος ωστόσο παραμένει στην ίδια γεωγραφική θέση-κλειδί για τον έλεγχο της Ανατολικής Μεσογείου και την ασφάλεια οποιουδήποτε κράτους κατέχει την Παλαιστίνη. Το ενδιαφέρον των σιωνιστών για την Κύπρο συνεπώς δεν είχε περιστασιακό χαρακτήρα (όπως η υπόθεση της Ουγκάντα).

Το ενδιαφέρον αυτό άρχισε πολύ πριν την ίδρυση του Ισραήλ και υπήρξε μια από τις σταθερές μέριμνες της στρατηγικής του εν λόγω κράτους από της ιδρύσεώς του και μετά. Και δεν περιμέναμε έναν πρώην αξιωματούχο της Μοσάντ, όπως ο Edward Luttwak να μας διαφωτίσει για το πασιφανές. Αυτός σε συνέντευξή του στο U.S. National Public Radio, στο πρόγραμμα του Fred Fisk, “As it Happens”, με την ευκαιρία της έκδοσης του βιβλίου του “The Price of Victory: Essays on Strategy” (1986), δήλωνε με αφοπλιστική ειλικρίνεια το αυτονόητο: «Ο έλεγχος της Aνατολικής Μεσογείου από δυνάμεις μη φίλιες προς το Ισραήλ, είναι ασυμβίβαστος με την επιβίωση του Ισραήλ» (οφείλω αυτό το στοιχείο στον Μάριο Ευρυβιάδη).

Στο δεύτερο μέρος του άρθρου, θα ασχοληθούμε με τη στάση των σιωνιστών απέναντι στην Κύπρο, μετά την ίδρυση του κράτους του Ισραήλ.