Περιστατικά από τη σκοτεινή όψη της Επανάστασης

Με την παρακάτω επιστολή ο Μπαρμπαγιάννης από τα Σάλωνα διαμαρτύρεται στην κυβέρνηση της Επανάστασης για την υφαρπαγή ζώων από το κοπάδι του και άλλων αγαθών από τους στρατιώτες του Γκούρα κι άλλων οπλαρχηγών, με αποτέλεσμα να βρεθούν αυτός και η οικογένειά του σε δεινή θέση.

«Προς την Σ. Επιτροπή της Ανατολικής Ελλάδος

Ο υπογεγραμμένος αναφέρομαι, τον παρελθόντα Μάϊον ανεχώρησα με τα πράγματά μου από τα Σάλωνα από την ορμήν των εχθρών, έφθασα έως Τομπόν, εις το Μετόχι αυτού έστειλεν ο στρατηγός Γκούρας τον τζαούσην του, και επήρεν γίδια μεγάλα δώδεκα, την δεύτερην ημέραν ο τζαούσης του Τουμπαραστιανού μου επήρε γίδια έξι, έτι όπου απερνούσεν ο στρατηγός Ευμορφόπουλος με τους στρατιώτες του γίδια είκοσι ένα, έτι όπου απερνούσεν ο στρατηγός Γκριζιώτης μου επήρε γίδια τριάντα οκτώ κεσέμι και τυρί οκάδες 60 + τραγιά με τα κουδούνια δέκα πέντε και γίδες γαλάρες δέκα πέντε, τα οποία συμποσούνται όλα 107. Σεβαστή Επιτροπή εγώ αυτά τα ζωντανά τα είχα διά να ζήσω την φαμήλιαν μου, και αυτά μου τα επήραν και εμείναμεν γυμνοί παντέρημοι χωρίς πουκάμισον. αυτά είχα διά σπίτι, διά χωράφι, διά αμπέλι, άλλο δεν μου έμεινε παρά να πάρω τα παιδιά μου και να πέσω εις την θάλασσαν, λοιπόν παρακαλώ μετά δακρύων την Σ. επιτροπή, να κάμη ένα έλεος ως μητέρα μας εις εμέ. ευσεβάστως μένω.
τη 28η Ιουνίου 1825

Εν Μεγάροιο ευπειθέστατος των διαταγών της
γιαννάκης μπαρμπαγιάννης από Σάλωνα»

Λαφυραγωγία νεκρού επαναστάτη

Ένα άλλο βίαιο και παράδοξο περιστατικό στον Αγώνα του 1821 αποτελεί η λαφυραγωγία νεκρού καλόγερου πολεμιστή από τον καπετάνιο του Στάθη Κατζικογιάννη. Η πράξη αυτή είχε ως αποτέλεσμα να ξεσπάσει διένεξη ανάμεσα στον Κατζικογιάννη και το μοναστήρι που ανήκε ο νεκρός αγωνιστής, για τα όπλα και τα πράγματά του.

«Προς το έξοχον υπουργείον του πολέμου
εις την μάχην όπου έγινεν εις Κάπρεναν κατά τον παρελθόντα μάϊον εφονεύθη και ένας καλόγηρος του μοναστηρίου μας ονόματι Κωνστάντιος, ο οποίος ευρίσκετο υπό την οδηγίαν του Γεωργάκη μαργοτίνη. φονευθέντος αυτού ο άνωθεν δε μαργοτίνης άπλωσε και επήρεν ό,τι και αν είχεν ο καλόγηρος καθώς το κιμέρι του, τα άρματά του από πιστόλαν ασημένιαν, χαρμπί ασημένιον, γιαταγάνι, και το ντουφέκι του, την ώραν του, ομοίως και κάθε άλλο οπού είχεν επάνω του. μετά ταύτα επήγομεν προς αυτόν ζητώντας τα πράγματα αυτά να μας τα δώση, και δεν ηθέλησε να μας τα δώση, λέγωντας ότι ήτον καλόγηρος και θα τον κληρονομήσει αυτός. Διά τούτο παρακαλούμεν το έξοχον τούτο υπουργείον να ήθελε μας δώση μίαν Διαταγήν του προς τον στρατηγόν στάθην Κατζικογιάννην εις την οδηγίαν του οποίου ευρίσκεται ο μαργοτίνης, να τον υποχρεώση να μας δώση τα πράγματα, διότι είναι άδικον πράγμα, εν ω φονευόμεθα μαχόμενοι υπέρ πίστεως και πατρίδος, να μας παίρνουν και τα πράγματά μας οι τυχόντες. εύελπης εις την δικαίαν ταύτην αίτησίς μου μένω με το ανήκον Σέβας. τη 7 Σεπεμβρίου 1825 Ναύπλιον
ο ευπειθείς πατριώτης ιωσηφ ιγούμενος»

Η άλλη όψη της Επανάστασης: Καπετάνιος σκοτώνει στρατιώτη

Η εκτεταμένη οπλοφορία και οπλοχρησία, η απειθαρχία που βασίλευε ενίοτε σε άτακτα σώματα και η αυθαιρεσία που πήγαζε από την ένοπλη βία οδηγούσε ενίοτε τους αγωνιστές σε πράξεις άνομες, πράξεις σκληρές και άναρχες. Η Επανάσταση δεν είχε ξεκινήσει με σκοπό μόνο την αποτίναξη του οθωμανικού ζυγού, αλλά και τη δημιουργία και συγκρότηση ενός εύνομου κράτους, στα πλαίσια του οποίοι οι πολίτες θα κυβερνούνταν με καλούς και δίκαιους νόμους και θα επικρατούσε τάξη. Πόσο εύκολο όμως ήταν αυτό στην πράξη εν μέσω του Αγώνα του 1821;

Η παρακάτω επιστολή του διοικητή της Γενικής Αστυνομίας Άργους Βασιλειάδη προς την επαναστατική κυβέρνηση καταδεικνύει τις αφάνταστες δυσκολίες που αντιμετώπιζε στο εσωτερικό, ενώ παράλληλα μαινόταν ο πόλεμος σ’ όλα τα μήκη και τα πλάτη της επαναστατημένης ελληνικής επικράτειας.

«Προσωρινή Διοίκησις της Ελλάδος
προς το έξοχον υπουργείον της Αστυνομίας
η Γεν. Αστυνομία Άργους

Δηλοποιεί ότι χθες περί τας δύω της νυκτός σχεδόν ο καπιτάν ηλίας μπάντιουζ Σέρβιος, εσκότωσε έναν στρατιώτη αναστάσιον ονομαζόμενον ευρυπωνησιώτην, όστις ζήσας μίαν ώραν περίπου απέθανεν. ο καπιτάν ηλίας συλληφθείς παρά των στρατιωτών του πολιτάρχου, εξαρματώθη και εφέρθη εις την φυλακήν της αστυνομίας. Σήμερον εξετάσασα αυτόν διατί εσκότωσε τον στρατιώτην, απεκρίθη ότι μεθυσμένος ων ο στρατιώτης και ατακτώντας με το μαχαίρι εις το χέρι κατά των στρατιωτών ευρισκομένων εκεί πλησίον του οσπιτιού του ο καπετάνιος ευγήκε να τον υποχρεώση διά να υπάγη να ησυχάση και να μην ατακτεί και πειράζει τον κόσμον. αυτός δε μη πειθόμενος εκτύπησε πρώτος το καπιτάνον εις την κεφαλήν με το μαχαίρι, και ο ίδιος λέγη, ακολούθως θυμωθείς ο καπιτάνος κατ’ αυτού έσυρε την πιστόλαν μη θέλωντας και κατά δυστυχίαν τον εσκότωσε. διορισθείς ιατρός παρά της Γεν. αστυνομίας να ιδεί την κεφαλήν του ρηθέντος καπιτάνιου, κατά το ρεπόρτον που έδωκεν στην αστυνομίαν, λέγει ότι είναι θανατηφόρος, το αυτό ραπόρτον και εξετάσις του καπιτάνιου και τεσσάρων στρατιωτών έσωθεν εμπερικλείονται.

»ο καπιτάνιος, το άλογον αυτού, ένα δισάκι του με διάφορα πράγματα, και τα όπλα του κατά την έσωθεν καταγραφήν στέλλονται σήμερον προς το υπουργείον τούτο, συδροφευμένα με πέντε στρατιώτας του πολιτάρχου και έναν της αστυνομίας. ένα χαρμπί των πιστολιών του το εκράτησαν διά ποδοκόπι οι στρατιώται του πολιτάρχου. ας ευαρεστηθή το υπουργείον να λάβη όλα αυτά εις την εξουσίαν του και να αναφερθή όπου ανήκει περί τούτου. ας υποχρεώση τον φωνέα να πληρώση τόσον τους στρατιώτας του πολιτάρχου καθώς και της αστυνομίας τα ανήκοντα ποδοκόπια.

»Γενική αστυνομία αφού εφυλακώθη ο φωνεύς δεν έλλειψε να στείλη έναν καπιτάνιον μαζί με ορισμένους στρατιώτας να καταγράψωσι και φέρωσι εις την αστυνομίαν το ό,τι πράγμα αυτού ευρίσκετο εις το κονάκι του. το αυτό κατεγράφθη και η έσωθεν καταγραφή εσφραγίσθη και με την σφραγίδα της αστυνομίας. ο αυτός σήμερον λέγη ότι εις το κονάκι του είχε περιπλέον την σακκούλαν του σχεδόν με σαράντα γρόσια, καθώς και ένα ωρολόγιον, τα αυτά οι στρατιώται της αστυνομίας δεν ηύρον και πιθανόν να τα ήρπασε τις των στρατιωτών του ή και των ξένων, όπου εκεί καθώς λέγουν οι στρατιώται του ήρχοντο σωρηδόν να βλέπουν τον φονευθέντα νεκρόν. εν άργος τη 18 οκτωμρίου 1824
ο Γεν Αστυνόμος/ Βασιλειάδης».