Σουβόροφ: Ο στρατάρχης-θρύλος του ρωσικού στρατού

Ο Αλεξάντερ Βασίλιεβιτς Σουβόροφ αποτελεί μια ιδιαίτερη περίπτωση στην στρατιωτική ιστορία. Αν και Ρώσος είχε στις φλέβες του σουηδικό και αρμενικό αίμα. Αν και ευγενής ξεκίνησε την σταδιοδρομία του στον στρατό ως απλός στρατιώτης για να φτάσει με την αξία του, πράγμα σπάνιο εκείνη την εποχή, στα ύπατα στρατιωτικά αξιώματα της Ρωσίας.

Οι οικογένεια του πατέρα του είχε σουηδικές ρίζες. Πρόγονοί του είχαν εγκατασταθεί στο Νόβγκοροντ της Ρωσίας περί το 1622. Η μητέρα του ήταν αρμενικής καταγωγής. Ο Αλεξάντερ Σουβόροφ γεννήθηκε στη Μόσχα το 1730. Ο πατέρας του ήταν ανώτατος αξιωματικός. Ωστόσο ο μικρός Αλεξάντερ ήταν ένα καχεκτικό και φιλάσθενο αγόρι που δεν προορίζονταν για το στρατιωτικό επάγγελμα. Του άρεσε όμως πολύ να μαθαίνει. Διδάχθηκε μαθηματικά και αστρονομία και προπαντός ιστορία. Επίσης έμαθε ξένες γλώσσες, ξιφασκία και σκοποβολή.

Σε ηλικία μόλις 12 ετών κατατάχθηκε ως στρατιώτης στο σύνταγμα Σεμενόφσκι της τσαρικής φρουράς, ενώ λίγο αργότερα άρχισε να φοιτά σε σχολή αξιωματικών. Το 1748 προήχθη σε δεκανέα και το 1750 σε λοχία. Ολοκληρώνοντας τις σπουδές του, το 1754, τοποθετήθηκε με τον βαθμό του υπολοχαγού στο Σύνταγμα Πεζικού (ΣΠ) Ινγκερμαλάντσκι. Με την έκρηξη του Επταετούς Πολέμου (1756-63) έφτασε γρήγορα στον βαθμό του αντισυνταγματάρχη, το 1758, και ορίστηκε διοικητής του φρουρίου του Μέμελ.

Το 1759 τοποθετήθηκε στην στρατιά του στρατάρχη Φέρμορ η οποία εισέβαλε στο πρωσικό έδαφος. Έλαβε μέρος στις μάχες του Πάλτσιγκ και του Κούνερζντόρφ. Αργότερα όμως τοποθετήθηκε στην επιμελητεία. Το 1760 επανήλθε στην ενεργό δράση και τοποθετήθηκε στο επιτελείο του Φέρμορ. Συμμετείχε δε στην κατάληψη του Βερολίνου. Το 1761 ανέλαβε τη διοίκηση του Συντάγματος Δραγώνων του Τβερ και πολέμησε εξαιρετικά στην Πομερανία και τραυματίστηκε μάλιστα. Το 1762 του δόθηκε η διοίκηση του Συντάγματος Πεζικού του Αστραχάν.

Πολεμώντας τους Τούρκους

Το 1768 συμμετείχε στον πόλεμο κατά της Πολωνίας καταλαμβάνοντας την Κρακοβία, έχοντας προαχθεί σε υποστράτηγο. Κατόπιν πολέμησε κατά των Τούρκων μέχρι το 1774, κερδίζοντας τον βαθμό του αντιστρατήγου. Συμμετείχε στην καταστολή της Επανάστασης του Πουγκατσέφ, ενώ στο διάστημα 1774 – 1783 υπηρέτησε στην άρτι κατακτημένη από τους Ρώσους Κριμαία και στον Καύκασο.

Το 1786 προήχθη σε στρατηγό. Το αμέσως επόμενο έτος και μέχρι το 1792 πολέμησε πάλι κατά των Τούρκων κερδίζοντας μια σειρά νικών μαζί με τους Αυστριακούς συμμάχους της Ρωσίας (μάχη Φοσκσάνι, μάχη Ρίμνικ, κατάληψη Ισμαηλίου). Το 1787 τραυματίσθηκε σοβαρά στη μάχη του Κίμπουρν και σώθηκε χάρη στον ηρωισμό ενός γρεναδιέρου, του Στεπάν Νικίτοφ που τον προστάτευσε από τους Τούρκους. Το 1794 κατέστειλε νέα εξέγερση των Πολωνών και στις 4 Νοεμβρίου κατάλαβε τη Βαρσοβία όπου οι Ρώσοι στρατιώτες σφαγίασαν χιλιάδες άμαχους Πολωνούς. Πάντως ο Σουβόροφ προήχθη σε στρατάρχη.

Μετά τον θάνατο της τσαρίνας Αικατερίνης της λεγόμενης Μεγάλης, ο Σουβόροφ αποστρατεύτηκε από τον νέο τσάρο Παύλο Α’. Το 1799 όμως τον επανέφεραν στην ενεργό υπηρεσία και τον έστειλαν στην Ιταλία να πολεμήσει κατά των Γάλλων. Διέσχισε τις Άλπεις, όπως ο Αννίβας και πέτυχε καταπληκτικές νίκες στο Κασάνο, την Τρεμπία και το Νόβι. Παρόλα αυτά όταν επέστρεψε το 1800 στη Ρωσία ο τσάρος του φέρθηκε σκαιά. Ο ταλαιπωρημένος βετεράνος και γέροντας πλέον Σουβόροφ δε άντεξε και πέθανε λίγες ημέρες μετά στις 18 Μαΐου 1800.

Η στρατιωτική κληρονομιά

Ο Σουβόροφ είχε ως πρότυπά του τον Μέγα Αλέξανδρο, τον Ιούλιο Καίσαρα, τον Γουστάβο Αδόλφο και τον Κάρολο ΙΒ της Σουηδίας. Μελετούσε πολύ την στρατιωτική ιστορία και αντλούσε από εκεί διδάγματα που τα εφάρμοζε στις μάχες του. Εκτιμούσε την επιθετική τακτική εκφέροντας και την περίφημη ρήση πως «η σφαίρα είναι ένας τρελός, μόνο η ξιφολόγχη είναι καλό παιδί», ή «προτιμώ να πεθάνω παρά να αμυνθώ».

Οπαδός της σκληρής εκπαίδευσης εφάρμοζε πάντα το ρητό που ο ίδιος επινόησε: «Εκπαιδεύσου σκληρά, πολέμα χαλαρά», ή «νίκα με την ικανότητα, όχι με τους αριθμούς». Ο Σουβόροφ ήταν ο ιδανικός διοικητής. Όπως και ο ίδιος παραδεχόταν ήταν ο στρατάρχης, ο επικεφαλής της επιμελητείας «και τα πάντα, μέχρι δεκανέας», των ανδρών του που τον λάτρευαν κυριολεκτικά και τον ακολουθούσαν πρόθημα στις μάχες.

Αν και έζησε σε μια εποχή που η γραμμική τακτική κυριαρχούσε, ο ίδιος υπήρξε νεωτεριστής και χρησιμοποίησε εκτεταμένα βαθείς σχηματισμούς αντίστοιχους με φάλαγγα εφόδου και ακόμα πυκνότερους, ειδικά κατά των Τούρκων. Το πλεονέκτημα των βαθέων σχηματισμών ήταν ότι μπορούσε να κινηθεί ταχύτερα χωρίς να χάσει την συνοχή του, όπως ο γραμμικός σχηματισμός, λειτουργούσε ως επιθετικό έμβολο κατά του εχθρού και δεν ήταν ευπρόσβλητος σε επιθέσεις του αντιπάλου ιππικού.